Redactie en auteurs / 23
Lijst van afkortingen / 25
Woord vooraf / 27
1 Algemene aspecten van erfprocesrecht / 29
Mr. J.Th. M. Diks en mr. dr. N. Lavrijssen
1.1 Inleiding / 29
1.2 Hoofdlijnen dagvaardings- en verzoekschriftprocedures en Boek 3 titel 2 Rv / 32
1.3 Bevoegde rechter / 33
1.4 Rechterlijk beleid / 34
1.4.1 Inleiding / 34
1.4.2 LOVCK&T / 35
1.4.3 Handleiding erfrechtprocedures kantonrechters / 36
1.4.4 Richtlijnen Vereffening nalatenschappen / 40
1.5 Processueel ondeelbare rechtsverhouding / 43
1.5.1 Inleiding / 43
1.5.2 De exceptio plurium litis consortium / 44
1.5.3 Arrest Hoge Raad 10 maart 2017 / 46
1.5.4 Arrest Hoge Raad 20 april 2018 en lagere rechtspraak / 47
1.6 Processuele aspecten van opeisbaarheid en zekerheidstelling / 47
1.7 Verval- en verjaringstermijnen / 48
1.7.1 Inleiding / 48
1.7.2 Onderscheid verval- versus verjaringstermijn / 49
1.7.3 Vervaltermijnen / 52
1.7.4 Verjaringstermijnen / 59
1.7.5 Rechten ná verstrijken verval- of verjaringstermijn / 62
1.7.6 Perso(o)n(en) tot wie verklaring moet worden gericht / 63
1.8 Overgangsrecht van het erfprocesrecht / 64
1.8.1 Boek 1 Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering / 64
1.8.2 KEI-wetgeving / 64
1.8.3 Titel 7 van Boek 3 BW / 66
1.9 Afsluiting / 66
2 Procespartijperikelen / 67
Prof. dr. S. Perrick
2.1 Inleiding / 67
2.1.1 Algemeen. Plan van behandeling / 67
2.1.2 Belang van conservatoir leveringsbeslag / 69
2.1.3 Belang om te mogen tussenkomen / 70
2.2 Tenuitvoerlegging van grosse van notariële akte / 71
2.3 Tenuitvoerlegging van vonnis op goederen van nalatenschap / 72
2.3.1 Inleiding / 72
3.3.2 Er is geen executeur in functie / 74
2.3.3 Er is executeur in functie / 77
2.3.4 Nalatenschap wordt overeenkomstig wet vereffend / 79
2.3.5 Nalatenschap is failliet of op nalatenschap is schuldsaneringsregeling van toepassing / 82
2.3.6 Over nalatenschap of erfdeel is testamentair bewind ingesteld / 82
2.4 Tenuitvoerlegging van vonnis op overig vermogen van erfgenaam / 83
2.4.1 Inleiding / 83
2.4.2 Er is veroordelend vonnis tegen erflater. Notariële akte / 84
2.4.3 Er is veroordelend vonnis tegen gezamenlijke erfgenamen en/of met naam of woonplaats aangeduide erfgenamen / 84
2.4.4 Er is veroordelend vonnis tegen de executeur / 86
2.4.5 Vorderingsrecht van schuldeiser is vastgesteld gedurende vereffening van nalatenschap / 87
2.4.6 Verplichting van erfgenaam die niet zuiver heeft aanvaard om schuld van nalatenschap ten laste van zijn overig vermogen te voldoen / 88
2.5 Schuld van de nalatenschap in geval van nalatenschap met één erfgenaam / 88
2.6 Schuld van nalatenschap in geval nalatenschap overeenkomstig wet is verdeeld / 89
2.7 Schuld van nalatenschap indien nalatenschap deel uitmaakt van
ontbonden wettelijke gemeenschap van goederen / 90
2.8 Tenuitvoerlegging van vonnis strekkende tot betaling van schuld aan gemeenschap van nalatenschap / 91
2.8.1 Inleiding / 91
2.8.2 Procederen ten behoeve van gemeenschap is beheershandeling. Algemeen / 92
2.8.3 Procederen ten behoeve van gemeenschap van nalatenschap.
Lex specialis / 92
2.8.4 Er is executeur of vereffenaar in functie / 93
2.8.5 Er is bewindvoerder in functie / 93
2.8.6 Ontbonden huwelijksgemeenschap / 95
2.9 Gronden voor schorsing van geding / 95
2.9.1 Inleiding / 95
2.9.2 Overlijden van erflater tijdens geding / 95
2.9.3 Overige gronden voor schorsing van geding / 97
2.10 Erflater is in het ongelijk gesteld en overlijdt gedurende loop van termijn voor beroep (in cassatie) / 97
2.11 Andere schulden dan schuld uit door erflater gesloten
koopovereenkomst / 98
3 Procesrechtelijke aspecten van zuivere aanvaarding, beneficiaire aanvaarding en verwerping van erfstellingen en legaten / 101
Mr. dr. E.M.J.M.C. van Wijk-Verhagen
3.1 Inleiding / 101
3.2 Keuzemogelijkheden van erfgenamen / 101
3.3 Het uitbrengen van de keuze / 105
3.4 Het uitbrengen van de keuze namens een ander / 109
3.4.1 Volmacht: de verklaring nalatenschap / 109
3.4.2 Beneficiair aanvaarden of verwerpen namens een handelingsonbekwame / 110
3.4.3 Zuiver aanvaarden, beneficiair aanvaarden of verwerpen namens een persoon wiens vermogen onder bewind is gesteld / 112
3.4.4 Beneficiair aanvaarden of verwerpen namens een persoon die in de schuldsanering zit of een gefailleerde persoon / 114
3.5 Ontdekking van een uiterste wilsbeschikking of een na zuivere aanvaarding voorgevallen gebeurtenis die de positie van de erfgenaam verslechtert / 114
3.6 Ontdekking van een schuld van de nalatenschap / 115
3.7 Keuzemogelijkheden van legatarissen en het uitbrengen van de keuze / 116
4 Informatierechten en -verplichtingen: een overzicht en algemene regels / 119
Mr. drs. J.H. Lieber
4.1 Inleiding / 119
4.2 Het recht tot inzage in het testament / 122
4.2.1 Het testament / 122
4.2.2 Welke procedure? / 124
4.2.3 Welke rechter is bevoegd? / 124
4.2.4 Wie is wederpartij? / 126
4.2.5 Procesrechtelijke bijzonderheden / 126
4.2.6 Recht van inzage in depottestament / 127
4.3 Het recht op afgifte van een verklaring van erfrecht / 127
4.3.1 De verklaring van erfrecht / 127
4.3.2 Welke procedure? / 129
4.3.3 Welke rechter is bevoegd? / 130
4.3.4 De Europese verklaring van erfrecht (EEV) / 130
4.4 Het boedelregister (art. 4:186 BW) / 132
4.5 Informatieplichten in Boek 4 BW / 134
4.5.1 Inleiding / 134
4.5.2 De wettelijke verdeling / 135
4.5.3 De legitieme portie / 137
4.5.4 De andere wettelijke rechten: de informatieplicht van art. 4:39 BW / 140
4.5.5 De legataris / 142
4.5.6 De informatieplicht van de bezwaarde erfgenaam (art. 4:138 BW) / 143
4.5.7 De informatieplicht van de executeur: art. 4:148 BW / 143
4.5.8 Informatieplichten bij vereffening / 147
4.6 Het afleggen van rekening en verantwoording / 148
4.6.1 Ter inleiding / 148
4.6.2 Rekening en verantwoording door executeurs, testamentair bewindvoerders en vereffenaars / 150
4.6.3 Rekening en verantwoording in andere gevallen / 150
4.7 Informatieplichten in het huwelijksvermogensrecht / 153
4.8 Enkele andere bijzondere informatieplichten / 154
4.8.1 Inleiding / 154
4.8.2 Openlegging administratie, boeken, bescheiden en geschriften / 154
4.8.3 Art. 162 Rv / 156
4.8.4 Art. 3:166 lid 3 BW: de informatieplicht van deelgenoten in een gemeenschap / 156
4.8.5 Art. 7:458a BW: informatie uit het medisch dossier van de erflater / 157
4.8.6 Het inzagerecht van art. 843a Rv / 160
5 Processuele aspecten van boedelbeschrijving en verzegeling en ontzegeling / 163
Mr. dr. P.C. van Es
5.1 Inleiding / 163
5.2 Algemene aspecten van de boedelbeschrijving; art. 671-676 Rv in vogelvlucht / 164
5.2.1 Inleiding / 164
5.2.2 Reikwijdte van de derde afdeling van de tweede titel van Boek III Rv / 164
5.2.3 Vormvoorschrift / 165
5.2.4 Notariële akte: partijakte of proces-verbaalakte? / 166
5.2.5 Medewerking aan de totstandkoming van de boedelbeschrijving / 167
5.2.6 Bevel tot boedelbeschrijving; art. 672 Rv / 168
5.2.7 Het inroepen van de sterke arm; art. 673 Rv / 171
5.2.8 De inhoud van de boedelbeschrijving; art. 674 Rv / 171
5.2.9 Geschillen in verband met de boedelbeschrijving; de betekenis van art. 676 Rv / 174
5.3 Boedelbeschrijving door executeur / 175
5.3.1 Boedelbeschrijving als conservatoire maatregel / 175
5.3.2 Andere functies van de door de executeur opgemaakte boedelbeschrijving / 175
5.3.3 Vorm en inhoud / 176
5.3.4 Wat kunnen de erfgenamen ondernemen wanneer de executeur nalaat om
met bekwame spoed een boedelbeschrijving op te maken? / 177
5.3.5 Boedelbeschrijving bindt schuldeisers van de nalatenschap niet / 177
5.3.6 Boedelbeschrijving bindt de erfgenamen niet / 178
5.3.7 Verhouding tussen art. 4:146 lid 2 BW en art. 672 jo. art. 660 onder 2º onder a Rv / 178
5.4 Boedelbeschrijving na beneficiaire aanvaarding / 179
5.4.1 Historische context / 179
5.4.2 Functie van de boedelbeschrijving na beneficiaire aanvaarding / 179
5.4.3 Wie dient de boedelbeschrijving van art. 4:211 lid 3 BW op te maken en in welke vorm? / 180
5.4.4 Welke mogelijkheden hebben de schuldeisers van de nalatenschap wanneer
niet met bekwame spoed een boedelbeschrijving wordt opgemaakt? / 181
5.4.5 Boedelbeschrijving bindt de schuldeisers van de nalatenschap niet / 182
5.4.6 Bindt een in het kader van de vereffening opgemaakte boedelbeschrijving de erfgenamen? / 183
5.5 Boedelbeschrijving als startpunt van de verdeling (art. 3:194 lid 1 BW) / 183
5.5.1 Functie, vorm en inhoud / 183
5.5.2 Bindt de boedelbeschrijving de deelgenoten? / 184
5.5.3 Bindt de boedelbeschrijving de schuldeisers van de gemeenschap en de schuldeisers van een deelgenoot? / 185
5.5.4 Verhouding tussen art. 3:194 lid 1 BW en art. 672 Rv / 185
5.6 Boedelbeschrijving en wettelijke verdeling (art. 4:16 BW) / 187
5.6.1 De functie van de boedelbeschrijving in het kader van de wettelijke verdeling / 187
5.6.2 Afwijkende regeling voor het vormvoorschrift / 187
5.6.3 (Geen) verplichting om boedelbeschrijving op te maken / 188
5.6.4 Art. 672 Rv is niet van overeenkomstige toepassing / 188
5.7 Boedelbeschrijving en legitimaris (art. 4:78 BW) / 190
5.7.1 Algemene opmerkingen over de regeling van art. 4:78 BW / 190
5.7.2 De schakelbepaling van art. 4:39 BW / 190
5.7.3 Art. 4:78 BW geeft de legitimaris geen recht een boedelbeschrijving te vorderen / 191
5.7.4 Art. 4:78 BW en informatie over door de erflater gedane giften / 191
5.8 De beschrijving van vruchtgebruikgoederen (art. 3:205 BW) / 192
5.8.1 Doel van de beschrijving van art. 3:205 lid 1 BW / 192
5.8.2 Beschrijving en géén boedelbeschrijving / 192
5.8.3 Art. 3:205 BW afgezet tegen art. 671-675 Rv / 193
5.9 (Boedel)beschrijving en testamentair bewind / 195
5.9.1 Verhouding tussen art. 4:160 lid 1 BW en art. 674 Rv / 195
5.9.2 Andere benadering in de literatuur / 196
5.9.3 Bewind over een bij legaat toegekend vruchtgebruik en art. 3:205 BW / 197
5.9.4 Niet-nakomen van de verplichting tot opmaken van de beschrijving ex art. 4:160 lid 1 BW / 198
5.10 Boedelbeschrijving bij vermoeden van overlijden (art. 1:418 lid 2 BW) / 198
5.10.1 Functie en vorm van de boedelbeschrijving / 198
5.10.2 Sanctie op niet-nakoming van de verplichting en eventuele ontheffing / 198
5.11 Verzegeling en ontzegeling / 199
5.11.1 Samenhang met boedelbeschrijving / 199
5.11.2 De handeling van het verzegelen / 200
5.11.3 Verzoek om verlof tot verzegeling / 200
5.11.4 Ontzegeling / 202
6 Conservatoir en executoriaal beslag / 205
Mr. J.D. van Vlastuin
6.1 Inleiding / 205
6.2 Algemene uitgangspunten voor het leggen van beslag / 205
6.2.1 Boedelregister raadplegen en verklaring van erfrecht opvragen / 205
6.2.2 Betekening van exploten aan erfgenamen / 206
6.2.3 Tussenkomst rechter als uitgangspunt / 207
6.2.4 Notariële akte als executoriale titel / 207
6.2.5 Testament als executoriale titel / 207
6.2.6 Soorten beslag / 208
6.2.7 Aandachtspunten derdenbeslag / 211
6.3 Beslaglegging door erfgenamen / 212
6.3.1 Verhaalsbeslag / 212
6.3.2 Beslag voor niet-opeisbare vordering/jurisprudentie / 212
6.3.3 Beslag voor niet-opeisbare vordering/samenvatting / 216
6.4 Verhaal voor schulden van de nalatenschap / 216
6.4.1 De juridische status van een nalatenschap / 217
6.4.2 Beslag voor schulden van de nalatenschap / 217
6.4.3 Geen verhaal tijdens vereffening / 221
6.4.4 Verhaal op het vermogen van de erfgenamen / 222
6.5 Beslag ten laste van de erfgenaam / 226
6.5.1 Nog niet opengevallen nalatenschap / 226
6.5.2 Wat omvat de erfrechtelijke verkrijging? / 227
6.5.3 De techniek / 227
6.5.4 Wijze van beslaglegging (opvattingen) / 229
6.5.5 Wijze van executie (samenvatting) / 233
6.5.6 Overgang rechten en overgang plichten / 234
6.5.7 Verwerping van de nalatenschap door een erfgenaam met schulden / 235
6.6 Beslag ten laste van een legataris of een legitimaris / 235
6.6.1 De nalatenschap / 236
6.6.2 Derdenbeslag / 236
6.6.3 Beslag op niet-opeisbare vordering / 237
6.7 Slot / 238
7 Procedurele aspecten van waardering in het erfrecht / 239
Prof. mr. T.J. Mellema-Kranenburg
7.1 Inleiding / 239
7.2 Wat betekent waarde in het erfrecht? / 239
7.3 Waarde in Boek 4 BW / 241
7.3.1 Art. 4:6 BW / 241
7.3.2 De wettelijke verdeling van afdeling 4.3.1 / 241
7.3.3 De andere wettelijke rechten (afdeling 4.3.2) / 246
7.3.4 De uiterste wilsbeschikkingen / 248
7.3.5 De legitieme portie / 250
7.3.6 Legaten / 261
7.3.7 Quasi-legaten / 262
7.3.8 Het loon van de executeur / 263
7.3.9 Het loon van de bewindvoerder / 263
7.3.10 Overige waarde bepalingen in het erfrecht / 264
7.4 Waarderingsmethoden / 266
7.5 Het deskundigenbericht (art. 194-200 Rv) / 269
7.5.1 De benoeming / 269
7.5.2 De kosten van de deskundige (art. 195-196 Rv) / 270
7.5.3 Het schriftelijk bericht (art. 197 Rv) / 270
7.5.4 De inhoud van het deskundigenbericht (art. 198 Rv) / 270
8 Internationaal privaatrechtelijke aspecten van erfprocesrecht / 273
Mr. dr. I. Sumner en mr. M.M. Steegmans
8.1 Inleiding / 273
8.2 Juridisch kader / 273
8.2.1 Aanloop tot de Europese Erfrecht Verordening / 273
8.2.2 Erfrecht Verordening / 276
8.3 Er is geen sprake van een geldige rechtskeuze / 279
8.3.1 Gewone verblijfplaats / 279
8.3.2 Geen gewone verblijfplaats in de Europese Unie / 287
8.4 Er is wel sprake van een geldige rechtskeuze / 289
8.4.1 Inleiding / 289
8.4.2 Uitdrukkelijke aanvaarding van bevoegdheid door belanghebbenden / 290
8.4.3 Belanghebbenden sluiten een overeenkomst op grond waarvan de notaris bevoegd is / 291
8.4.4 Onbevoegdheidsverklaring door andere autoriteit van afgifte / 292
9 Processuele aspecten van de (on)geldigheid en de uitleg van een uiterste wilsbeschikking en van schenkingen / 295
Mr. dr. B. Breederveld
9.1 De uitleg van een uiterste wilsbeschikking / 295
9.1.1 Geschil omtrent de uitleg / 296
9.1.2 Verklaringen buiten testament / 297
9.1.3 Vergissing in persoon of goed / 298
9.1.4 Ex-partners en familieleden / 298
9.2 Nietigheid van de uiterste wilsbeschikking / 299
9.3 De handelingsbekwame erflater / 300
9.3.1 De uiterste wil als rechtshandeling / 300
9.3.2 Minderjarigen / 301
9.3.3 Curatele / 302
9.3.4 Beroepsbeoefenaren en geestelijke verzorgers / 304
9.4 De wils(on)bekwame erflater / 307
9.4.1 Juridisch kader / 307
9.4.2 Geestelijke stoornis / 308
9.4.3 De zorgplicht van de notaris / 309
9.4.4 Inroepen nietigheid uiterste wilsbeschikking / 312
9.4.5 Verklaring voor recht / 314
9.4.6 Stellen en bewijzen / 314
9.4.7 Medisch dossier / 317
9.5 Wilsgebreken / 321
9.5.1 Misbruik van omstandigheden / 321
9.5.2 Dwaling in de beweegreden / 322
9.5.3 Bedreiging en bedrog / 322
9.5.4 Verjaring en verval / 322
9.6 Andere gronden voor ongedaanmaking van de gevolgen van een uiterste
wilsbeschikking / 323
9.6.1 Onrechtmatige daad / 323
9.6.2 Redelijkheid en billijkheid / 323
9.7 (On)geldige giften en schenkingen / 325
9.7.1 Vernietigbare schenkingen / 325
9.7.2 Schenkingen ter zake des doods / 325
9.7.3 Misbruik van omstandigheden / 327
9.7.4 Toestemming andere echtgenoot (art. 1:88 BW) / 328
9.8 Benadeling schuldeisers van erflater (pauliana) / 330
9.8.1 Schenkingen / 330
9.8.2 Niet opeisbare schuld / 331
9.8.3 Wettelijke verdeling / 331
9.8.4 Verjaring / 332
10 Processuele aspecten van de wettelijke verdeling en de wilsrechten / 333
Mr. S.R. Baetens
10.1 Regelend recht/testeervrijheid / 334
10.2 Vereisten van inwerkingtreding wettelijke verdeling / 334
10.3 De draagplicht, aansprakelijkheid en verhaalbaarheid van schulden van de nalatenschap / 335
10.3.1 Draagplicht / 335
10.3.2 Interne en externe aansprakelijkheid / 336
10.3.3 Verhaalbaarheid / 338
10.4 Vaststelling van de geldvordering / 340
10.4.1 De overeenkomst tussen partijen / 340
10.4.2 Vormvereisten overeenkomst / 341
10.4.3 De machtiging van de kantonrechter / 343
10.4.4 Rechtsgeldigheid overeenkomst in strijd met wettelijke voorschriften / 343
10.4.7 De rechtgevolgen van een overeenkomst, waarbij niet iedere erfgenaam betrokken is / 344
10.4.8 De vaststelling van de vordering door de afwikkelingsbewindvoerder en de mogelijkheden tot aantasting daarvan / 345
10.4.9 Vaststelling van de geldvordering bij het ontbreken van overeenstemming / 345
10.4.10 De procespartijen / 345
10.4.11 Absolute competentie / 346
10.4.12 Relatieve competentie / 346
10.4.13 De procedure / 346
10.4.14 Procesgang / 347
10.4.15 De toepasselijkheid van art. 677 en 678 Rv / 348
10.4.16 Verjaring? / 350
10.5 De waardering van de geldvordering / 350
10.5.1 Uitgangspunten waardering erfdelen / 350
10.5.2 De toepasselijkheid van art. 3:194 lid 2 BW / 351
10.6 De boedelbeschrijving en de daarvoor benodigde informatie / 352
10.6.1 Art. 4:16 lid 1 BW / 352
10.6.2 De medewerking aan de boedelbeschrijving / 353
10.6.3 Art. 4:16 lid 2 BW / 353
10.6.4 Toepasselijkheid art. 673 tot en met 676 Rv / 353
10.6.5 Het recht op informatie / 354
10.7 Verhoging geldvordering / 355
10.8 De mogelijkheden tot wijziging van de vastgestelde vordering / 356
10.8.1 De voorwaarden voor de wijzigingsmogelijkheid / 356
10.8.1 Vervaltermijn / 357
10.9 Voldoening vordering en opeisbaarheid / 358
10.9.1 Vrijwillige voldoening / 358
10.9.2 Opeisbaarheid / 359
10.9.3 Verrekening mogelijk? / 360
10.9.4 Conservatoir beslag mogelijk? / 360
10.9.5 Actio Pauliana? / 362
10.10 Ongedaanmaking wettelijke verdeling op grond van art. 4:18 BW / 364
10.11 De wilsrechten / 365
10.11.1 Inleiding / 365
10.11.2 Wat is een wilsrecht? / 366
10.11.3 Regelend recht/testeervrijheid / 366
10.11.4 Het wilsrecht van art. 4:19 BW (‘blooteigendomswilsrecht’) / 366
10.11.4 Het wilsrecht van art. 4:20 BW (‘voleigendomswilsrecht’) / 367
10.11.5 Het wilsrecht van art. 4:21 BW (‘blooteigendomswilsrecht’) / 368
10.11.6 Het wilsrecht van art. 4:22 BW (‘voleigendomswilsrecht’) / 368
10.11.7 Op welke goederen zien de wilsrechten? / 369
10.11.8 Zaaksvervanging op grond van art. 4:24 lid 2 BW / 370
10.11.9 Stappenplan uitoefening van een wilsrecht / 371
10.11.10 Waardering van de over te dragen goederen / 374
10.11.11 Uitoefening van een wilsrecht namens een minderjarige / 375
10.11.12 Verlies van wilsrechten / 376
10.11.13 Het voorbehouden vruchtgebruik / 377
10.12 Vergelijking met de ouderlijke boedelverdeling / 379
10.12.1 Materiële verschillen / 379
10.12.2 Processuele verschillen / 380
11 Processuele aspecten van de andere wettelijke rechten / 383
Mr. C.A.J.M. van Waes
11.1 Tijdelijke voortzetting bewoning en gebruik van inboedel (art. 4:28 BW) / 383
11.1.1 Inhoud van het recht / 383
11.1.2 Betrokken partijen / 384
11.1.3 Aanspraak, verval- en verjaringstermijnen, verlenging termijn / 384
11.1.4 Toetsingskader rechter / 385
11.1.5 Procedure en hoger beroep, literatuur en jurisprudentie / 386
11.1.6 Bijzonderheden / 387
11.2 Vruchtgebruik op woning en inboedel voor de echtgenoot (art. 4:29 BW) en op andere goederen (art. 4:30 BW) / 388
11.2.1 Inhoud van het recht / 388
11.2.2 Betrokken partijen art. 4:29 en 4:30 BW / 389
11.2.3 Aanspraak, verval- en verjaringstermijnen art. 4:29, 4:30 BW en 4:31 BW / 389
11.2.4 Toetsingskader bij het toe- of afwijzen van vorderingen op grond van art. 4:29 BW / 391
11.2.5 Toetsingskader bij het toe- of afwijzen van vorderingen op grond van art. 4:30 BW / 394
11.2.6 Bewijslast / 395
11.3 Procedure, hoger beroep, literatuur en jurisprudentie art. 4:29, 4:30, 4:33 BW / 395
11.3.1 Vordering tot vestiging van het vruchtgebruik / 395
11.3.2 Verplichting tot vestiging vruchtgebruik art. 4:29 BW opheffen of vruchtgebruik art. 4:29 of 4:30 BW beëindigen / 397
11.4 Procedure tot inkorting (art. 4:34 BW) / 398
11.5 Processuele aspecten van verzorgingsvruchtgebruik bij echtscheiding (art. 4:32 BW) / 399
11.5.1 Inhoud van het recht / 399
11.5.2 Overlijden tijdens de echtscheidingsprocedure / 399
11.5.3 Binnen een jaar na aanvang van de procedure / 400
11.5.4 Intrekken procedure / 401
11.6 De sommen ineens / 401
11.6.1 De som ineens bij verzorging en opvoeding/levensonderhoud en studie (art. 4:35 BW) / 401
11.6.2 Een som ineens als beloning voor vroegere arbeid: salaire differé (art. 4:36 BW) / 405
11.6.4 Procedure bij een geschil over de som ineens (art. 4:35, 4:36 en 4:37 BW) / 407
11.7 Overdracht goederen dienstbaar aan door de erflater uitgeoefend beroep op bedrijf art. 4:38 BW / 409
11.7.1 Inhoud van het recht / 409
11.7.2 Betrokken partijen / 410
11.7.3 Verval- en verjaringstermijnen / 410
11.7.4 Toetsingskader van de rechter / 411
11.7.5 Procedure, hoger beroep / 411
11.7.6 Bijzonderheden / 412
11.8 Recht op informatie (art. 4:39 BW) / 413
11.8.1 Inhoud van het recht / 413
11.8.2 Procedure / 413
11.9 Afwijkende termijnen van verval en verjaring bij vermissing of niet identificeerbare stoffelijke overschotten (4:40 BW) / 413
11.10 Dwingend recht (4:41 BW) / 414
12 Processuele aspecten van de legitieme portie / 415
Mr. M.D. Wisman en mr. S.W. Autar-Matawlie
12.1 Inleiding / 415
12.2 Uitzonderingen op de ‘zuivere’ legitieme en de toepasselijke termijnen / 416
12.2.1 Inleiding / 416
12.2.2 Verkrijging krachtens erfrecht en imputatie / 416
12.2.3 De inferieure erfstelling / 418
12.2.4 Het inferieur legaat / 419
12.2.5 Inferieure makingen en de driemaandentermijn van art. 4:77 BW / 419
12.2.6 Bedrijfsopvolging / 420
12.2.7 Bewind / 423
12.2.8 Vruchtgebruik / 424
12.3 Art. 4:78 lid 1 BW en andere informatierechten van de legitimaris / 425
12.3.1 Inleiding / 425
12.3.2 Wie kan (g)een beroep doen op art. 4:78 lid 1 BW? / 425
12.3.3 Tot welke informatie is de legitimaris (niet) gerechtigd? / 426
12.3.4 Over welke periode kan een legitimaris informatie opvragen? / 432
12.3.5 De plicht van de erfgenamen c.q. executeur om de administratie veilig te stellen / 433
12.3.6 Aanspraak maken op informatie ex art. 4:78 BW / 433
12.3.7 Competentie / 434
12.4 Stelplicht en bewijslast / 435
12.4.1 De verhouding tussen art. 843a lid 1 Rv en art. 4:78 lid 1 BW / 436
12.4.2 Consequenties van verzuim van stelplicht en bewijslast / 437
12.4.3 Omkering bewijslast / 437
12.5 Giften en inkorting / 438
12.5.1 Inleiding / 438
12.5.2 Welke schenkingen tellen mee voor de legitieme portie? / 439
12.5.3 Schenkingen die niet meetellen / 443
12.5.4 Geldopnames / 444
12.5.5 Waardering / 445
12.5.6 Inkorting, volgorde en verjaring / 445
12.5.7 Voldoening van een som ineens / 448
12.5.8 Bescherming van stiefkinderen tegen inkorting / 448
12.5.9 Giften aan de legitimaris / 450
12.6 Aanvullend beroep op de legitieme portie / 452
12.7 Contantenverklaring / 452
12.8 Opeisbaarheid, termijnstelling en vermoeden van overlijden / 453
12.8.1 Aanspraak maken op de legitieme portie / 453
12.8.2 Vervaltermijn van vijf jaar en termijnstelling / 454
12.8.3 Opeisbaarheid en vermoeden van overlijden / 455
13 Processuele aspecten van (quasi-)legaten, vruchtgebruik, tweetrapsmakingen en andere voorwaardelijke makingen en de testamentaire last / 457
Mr. dr. G.G.B. Boelens
13.1 Inleiding / 457
13.2 Het (quasi-)legaat / 457
13.2.1 Het (quasi-)legaat (algemeen) / 457
13.2.2 De schuld uit (quasi-)legaat als schuld van de nalatenschap / 458
13.2.3 Opeisbaarheid legaat en verzuim (art. 4:125 BW) / 459
13.2.4 Nakoming vorderen van legaten / 463
13.2.5 Verjaring afgifte legaat / 466
13.2.6 Vermindering van (quasi-)legaten / 469
13.2.7 Wijziging of opheffing legaat door rechter (art. 4:123 BW) / 474
13.2.8 Het vruchtgebruiklegaat / 476
13.3 Vruchtgebruik / 476
13.3.1 Vruchtgebruik algemeen / 476
13.3.2 Procesrechtelijke bepalingen vruchtgebruik / 478
13.4 Voorwaardelijke makingen / 495
13.4.1 Voorwaardelijke making (algemeen) / 495
13.4.2 Voorwaardelijke makingen in de zin van art. 4:141 BW (tweetrapsmaking) / 496
13.4.3 Vorderingen jegens derden (art. 4:138 lid 1 BW) / 497
13.4.4 Interne verhouding (art. 4:138 lid 2 BW) / 500
13.4.5 In vervulling gaan van een ontbindende/opschortende voorwaarde;verklaring voor recht / 504
13.5 Testamentaire last / 507
13.5.1 ‘Quasi-vruchtgebruiksferen’ / 507
13.5.2 Art. 4:130 BW (algemeen) / 507
13.5.3 Art. 4:131 BW (algemeen) / 508
13.5.4 Wijziging of opheffing last (art. 4:134 BW) / 510
14 Processuele aspecten van executele en testamentair bewind / 513
Mr. drs. E.Z. Anink en mr. E.J. Lievense
14.1 Inleiding / 513
14.2 Algemeen karakter executele / 513
14.3 Benoeming van de (opvolgend) executeur(s) / 513
14.4 Geschillen tussen meerdere executeurs / 514
14.5 Aanvaarding taak executeur / 515
14.5.1 Stellen termijn / 515
14.5.2 Ruimschoots toereikendverklaring / 515
14.5.3 Moment van afgifte verklaring executele / 516
14.5.4 Bij verschil van mening beslist de kantonrechter / 517
14.5.5 Ruimschoots toereikendverklaring en aansprakelijkheid / 518
14.6 Taak en bevoegdheden executeur / 518
14.6.1 Algemeen / 518
14.6.2 Beperken en uitbreiden bevoegdheden – soorten executeurs / 520
14.6.3 Privatieve bevoegdheid executeur / 520
14.6.4 Verdeling huwelijksgemeenschap en afwikkeling huwelijkse voorwaarden / 522
14.6.5 Wijziging procespartijen en schorsing procedure / 523
14.7 Beloning executeur / 524
14.7.1 Wijziging beloning op grond van onvoorziene omstandigheden / 524
14.8 Te gelde maken goederen door executeur / 525
14.8.1 Vervangende machtiging kantonrechter / 526
14.9 Informatieplicht executeur / 526
14.10 Einde taak executeur / 526
14.11 Ontslag executeur door kantonrechter / 527
14.11.1 Op eigen verzoek / 527
14.11.2 Op grond van gewichtige reden / 527
14.11.3 Combinatie / 528
14.11.4 Verplichtingen gewezen executeur / 528
14.11.5 Verklaring voor recht? / 528
14.11.6 Alternatieven om van een executeur af te komen / 529
14.12 Overlijden executeur / 529
14.13 Einde beheer executeur / 529
14.13.1 Opzeggen beheer door erfgenamen / 530
14.14 Rekening & verantwoording door executeur / 531
14.14.1 Onzekerheid of niet tot ontvangst in staat / 532
14.14.2 Overeenkomstige toepassing / 532
14.14.3 Formele rekenprocedure / 532
14.14.4 Welke rechter? / 533
14.14.5 Nevenvorderingen en afzonderlijke procedure / 533
14.14.6 Kort geding / 533
14.14.7 Aansprakelijkheid / 534
14.14.8 Plicht tot rekening en verantwoording niet voor erfgenamen overleden executeur / 534
14.14.9 Verjaring / 534
14.15 Positie echtgenoot met verzorgingsvruchtgebruik bij executele / 534
14.16 Welke kosten kan de executeur ten laste van de nalatenschap brengen? / 534
14.17 Aansprakelijkheid executeur / 535
14.17.1 Instellen van de vordering of evt. het verzoek / 537
14.18 Algemeen karakter van testamentair bewind / 537
14.19 Vrijheid van de erflater bij testamentair bewind / 538
14.20 Duiding van de strekking van het testamentair bewind / 539
14.20.1 Bewind in het belang van de rechthebbende / 539
14.20.2 Bewind in het belang van een ander dan de rechthebbende / 540
14.20.3 Bewind in het gemeenschappelijk belang / 540
14.20.4 Strekking niet duidelijk in uiterste wilsbeschikking / 540
14.20.5 Oud erfrecht / 540
14.21 Absolute competentie, vereisten verzoekschrift en griffierecht bij procedures over testamentair bewind / 540
14.21.1 Verklaring voor recht? / 541
14.22 Relatieve competentie bij procedures over testamentair bewind / 541
14.23 Handleiding erfrechtprocedures kantonrechter & testamentair bewind / 542
14.24 Benoeming testamentair bewindvoerder door kantonrechter / 542
14.24.1 Wie kan er worden benoemd? / 543
14.24.2 Tijdelijke bewindvoerder / 544
14.24.3 Benoeming onder opschortende voorwaarde? / 544
14.25 Aanvang testamentair bewind / 544
14.26 Meerdere testamentaire bewindvoerders / 545
14.26.1 Geschillen tussen bewindvoerders / 545
14.27 Beloning testamentair bewindvoerder / 546
14.27.1 Wijziging door kantonrechter / 546
14.27.2 Onvoorziene omstandigheden / 546
14.28 Boedelbeschrijving door testamentair bewindvoerder / 548
14.29 Rekening & verantwoording door testamentair bewindvoerder / 548
14.29.1 Inhoud rekening & verantwoording / 549
14.29.2 Grondiger onderzoek en overeenkomstige toepassing voogdijrekening / 549
14.29.3 Niet in staat tot opname / 550
14.29.4 Vrijstelling / 550
14.29.5 (Proces)kosten bewindvoerder / 551
14.30 Uitkering van vruchten door testamentair bewindvoerder / 551
14.30.1 Onzekerheid of niet tot ontvangst in staat / 552
14.31 Verdeling van bevoegdheden tussen de testamentair bewindvoerder en de rechthebbende / 552
14.31.1 Beheer door bewindvoerder / 552
14.31.2 Bevoegdheid rechthebbende / 553
14.31.3 Vereiste toestemming rechthebbende of belanghebbende / 553
14.31.4 Vervangende machtiging door kantonrechter aan testamentair bewindvoerder / 554
14.32 Wijziging van de regels van het testamentaire bewind / 554
14.33 Vertegenwoordiging in en buiten rechte door testamentair bewindvoerder / 556
14.34 Testamentair bewindvoerder is formele procespartij / 556
14.34.1 Overeenkomsten met meerderjarigenbewind / 557
14.34.2 Machtiging / 558
14.35 Einde bewindvoerderschap / 558
14.36 Ontslag testamentair bewindvoerder door kantonrechter / 559
14.36.1 Op eigen verzoek / 559
14.36.2 Gewichtige redenen / 559
14.36.3 Gelijkenis met ontslag executeur? / 560
14.36.4 Voorlopige voorzieningen en schorsing / 561
14.37 Overlijden testamentair bewindvoerder / 561
14.38 Einde van het testamentaire bewind en opheffing / 562
14.38.1 Rechtbank in plaats van kantonrechter / 562
14.38.2 Combinatie van rechtbank en kantonrechter? / 563
14.39 Schorsing van het geding / 564
14.40 Aansprakelijkheid testamentair bewindvoerder / 565
14.41 Taak kantonrechter en onrechtmatige daad bij testamentair bewind? / 566
14.42 Ontbrekende bepalingen in afdeling 7, titel 5 Boek 4? / 566
15 Processuele aspecten van de vereffening van de nalatenschap / 567
Mr. J.M. van Anken
15.1 Inleiding / 567
15.2 Ingang vereffeningsprocedure – Benoeming & ontslag / 568
15.2.1 Inleiding / 568
15.2.2 Benoeming vereffenaar / 569
15.2.3 Benoeming na beneficiaire aanvaarding (art. 4:203 BW) / 571
15.2.4 Benoeming zonder beneficiaire aanvaarding (art. 4:204/4:205 BW) / 572
15.2.5 Benoeming vereffenaar huwelijksgemeenschap / 574
15.3 Toezicht op de vereffenaar / 574
15.3.1 ‘Verzwaring’ vereffening / 575
15.3.2 Aanwijzingen / 576
15.3.3 Vaststelling loon vereffenaar / 580
15.3.4 Ontslag / 583
15.3.5 Benoeming rechter-commissaris / 584
15.4 De vereffeningsprocedure zelf / 586
15.4.1 Algemene procesrechtelijke posities / 586
15.4.2 Bijzondere bevoegdheden vereffenaar tijdens vereffening / 588
15.4.3 Boedelbeschrijving / 591
15.4.4 Oproeping en indiening vorderingen – ‘Verificatie’ / 591
15.4.5 ‘Renvooiprocedure’ (art. 4:223 lid 2 BW) / 595
15.4.6 Te gelde maken boedelbestanddelen / 596
15.4.7 Separatisten en boedelschuldeisers (art. 4:223 lid 1 BW) / 597
15.4.8 Opheffen beslagen (art. 4:223 lid 3 BW) / 599
15.5 Einde van de vereffening / 601
15.5.1 Rekening & verantwoording en uitdelingslijst / 601
15.5.2 Opheffing en kosteloze behandeling / 609
15.5.3 Afgifte overschot – verdeling / 612
16 Processuele aspecten van de verdeling / 615
Mr. T.M. Subelack en mr. R.J. ter Rele
16.1 Inleiding / 615
16.2 De vordering tot verdeling / 615
16.2.1 Wie is bevoegd om verdeling te vorderen? / 615
16.2.2 Medewerking aan verdeling / 617
16.2.3 Processueel ondeelbare rechtsverhouding / 618
16.2.4 Bevoegde rechter / 620
16.2.5 Boedelbeschrijving / 620
16.2.6 Onzijdig persoon / 621
16.3 Verdeling door de rechter (art. 3:185 BW) / 622
16.3.1 De verhouding tussen art. 3:178 en 3:185 BW / 622
16.3.2 Twee mogelijkheden en de vrijheid van de rechter / 625
16.3.3 Nadere informatievergaring en benoeming van een deskundige door de rechter / 627
16.3.4 De mogelijkheden van de rechter op grond van art. 3:185 lid 2 BW / 628
16.3.5 De levering van goederen nadat de rechter de verdeling heeftvastgesteld / 630
16.3.6 Peildatum voor de waardering en hoger beroep / 631
16.3.7 Processuele aspecten van art. 3:174 BW en verdeling / 632
16.4 Processuele aspecten van reële executie / 635
16.4.1 De verschillende mogelijkheden tot reële executie (wat aan de rechter te vragen?) / 635
16.4.2 Reële executie en hoger beroep / 636
16.5 Het opzettelijk verzwijgen van goederen (art. 3:194 lid 2 BW) / 637
16.5.1 Inleidende opmerkingen / 637
16.5.2 Wie moet wat stellen en bewijzen (zware stelplicht en bewijslast) / 638
16.5.3 Boedelbeschrijving noodzakelijk? / 639
16.5.4 Peilmoment / 639
16.6 Nietigheid en vernietigbaarheid van de verdeling / 640
16.6.1 Inleidende opmerkingen / 640
16.6.2 Processueel ondeelbare rechtsverhouding / 641
16.6.3 Processuele aspecten / 642
16.6.4 Alternatieven voor vernietiging / 644
16.6.5 Verval van de rechtsvordering tot verdeling / 645
17 Niet-civiele procedures: bestuursrecht / 647
Mr. dr. I.J. Krukkert
17.1 Bestuursprocesrecht / 647
17.1.1 Belanghebbende / 648
17.1.2 Kring van belanghebbenden; bezwaar en beroep / 649
17.1.3 Procesverloop en procesbelang na het overlijden van belanghebbende / 651
17.1.4 Vertegenwoordiging en bijstand / 652
17.2 (Erf)belasting / 655
17.2.1 Aangifte erfbelasting / 656
17.2.2 Aanslag en navorderingsaanslag / 657
17.2.3 Belastingrente en invorderingsrente / 658
17.2.4 Bestuurlijke boeten / 659
17.2.5 Enkele aspecten m.b.t. de invordering van (erf)belasting / 664
17.3 Varia bestuursrecht / 675
17.3.1 Persoonsgerichte beschikkingen / 676
17.3.2 Gevolgen erfenis voor bijstandsuitkering / 678
17.3.3 Toeslagen / 681
17.3.4 Klachten, ombudsman / 681
17.3.5 Ontvangst en verzending van berichten / 682
18 Niet-civiele procedures: strafrecht / 685
Mr. dr. I.J. Krukkert
18.1 Het overlijden van de verdachte / 685
18.1.1 Gevolgen voor de vervolging / 686
18.1.2 Benadeelde partij / 688
18.2 Het overlijden van de veroordeelde / 688
18.2.1 Gevolgen voor de executiefase / 688
18.2.2 Benadeelde partij / 690
18.3 Varia strafrecht / 690
18.3.1 Wetboek van Strafrecht / 690
18.3.2 Het slachtoffer en de nabestaanden / 693
18.3.3 Schade- en kostenvergoeding / 694
18.3.4 Nabestaanden en de tenuitvoerlegging van straffen en maatregelen / 697
18.3.5 Overig: Wjsg, Opiumwet, Wahv en Wft / 698
19 Niet-civiele procedures in het erfrecht: notarieel tuchtrecht / 701
Mr. L.H. Rammeloo
19.1 Tuchtrechtelijke normstelling / 701
19.1.1 Voorbeelden van toepassing van de tuchtrechtelijke norm in erfrechtelijke setting / 703
19.1.2 Wils(on)bekwaamheid / 703
19.1.3 Geheimhouding en informatieverstrekking / 709
19.2 Formele aspecten van het notarieel tuchtrecht / 712
19.2.1 De opzet van het tuchtrecht / 712
19.2.2 De procedure in eerste aanleg / 713
19.2.3 De procedure in hoger beroep / 716
19.2.4 Ontvankelijkheid van klachten / 719
19.2.5 Tegen wie kan geklaagd worden? / 725
19.2.6 Bewijs / 728
19.2.7 Maatregelen / 730
19.2.8 Bijzondere rechtsmiddelen? / 734
Jurisprudentieregister / 737
Trefwoordenregister / 755
