Een kwart eeuw

Woord vooraf V

Oraliteit als nieuw beginsel van burgerlijk procesrecht: de pleitnota kan dus pleite! 1
Margreet Ahsmann
1. Inleiding 1
2. Schets van de pleidooien en de pleitnota 2
3. Schets van de comparitie van partijen 4
4. De mondelinge behandeling en het oraliteitsbeginsel 8
5. De terechte afschaffing van de pleidooizitting 10
6. De onterechte afschaffing van de term ‘pleiten’ 11
7. De rol van de advocaat op de zitting en het pleiten (art. 30k) 12
8. Het nieuwe Procesreglement 15
9. Afschaffing van de pleitnota 16

Law and Music 23
Daan Asser
1. Muziek en recht? 23
2. Law and Music: oorsprong en doel 24
3. Muziek als bondgenoot van macht en recht 25
4. Muziek en strijd 25
5. Muziekregels zelf onder vuur 26
6. Er moet gescoord worden 27
7. Law and Music – spanning oplossen: dissonanten en consonanten hun plaats geven 28

Burgerlijk (proces)recht en ADR 31
Ellen van Beukering-Rosmuller
1. Inleiding 31
2. Inleidende opmerkingen ADR/mediation in het burgerlijk recht: De Europese Mediationrichtlijn, de Nederlandse Implementatiewet en nieuwe voorstellen van wet 32
3. De beslechting van juridische deelgeschillen in mediation 34
4. De tenuitvoerlegging van een ADR-/mediationresultaat 37
5. Slot 39

Armoede in het burgerlijk recht 41
Thijs Beumers en Alex Geert Castermans
1. Enige vragen bij schadevergoeding naar draagkracht ex art. 6:109 BW 41
2. Armoedebestrijding 43
3. Ongelijkheidscompensatie als doel van burgerlijk recht 45
4. Onderscheid naar vermogen 49
5. De arme cliënt 51
6. De matigingsbevoegdheid 56
7. Afronding 59

Wie is de bezitter van de bijtende bouvier? 61
Clementine Breedveld-de Voogd
1. Aansprakelijkheidsrecht, goederenrecht en bewijsrecht 61
2. Hangmat en Imagine 61
3. Stelplicht, bewijslast en argumentatielast 64
4. Medehouderschap, medebezit en mede-eigendom 66
5. Mede-eigendom van een opstal bij buiten gemeenschap van goederen gehuwde echtgenoten en bij ongehuwde samenwoners 68
6. Mede-eigendom van een dier bij buiten gemeenschap van goederen gehuwde echtgenoten en bij ongehuwde samenwoners 69
7. Bezit bij in gemeenschap van goederen gehuwde echtgenoten 71
8. Bezit en relativiteit; voer voor generalisten 74

Versterking van de procedurele positie van minderjarigen in het jeugdbeschermingsrecht – een brug te ver? 75
Mariëlle Bruning
1. Inleiding 75
2. Civiele procespositie minderjarigen 76
3. Jeugdbeschermingszaken en de positie van de minderjarige 79
4. Procedurele rechten van minderjarigen bij jeugdbescherming 81
5. Ten slotte 89

Verkapt incidenteel appel: tegenspraak in vermomming 91
Mark de Folter
1. Probleemstelling of leidmotief? 91
2. Verkapt appel 94
3. Verkapt incidenteel appel 96
4. Tegenstrijdig systeem? 98

De betekenis van de redelijkheid en billijkheid voor de bescherming van grondrechten 101
Ruben de Graaff
1. Inleiding 101
2. Welke ruimte biedt het EVRM? 103
3. Welke ruimte biedt het staatsrecht? 107
4. Welke ruimte bieden de maatstaven van redelijkheid en billijkheid? 113
5. De verhouding tot het toetsingsverbod van art. 120 Grondwet 119
6. Conclusie 123

Een kwart eeuw later: van benzinemonster naar rijdende iPad 125
Ton Hartlief
1. Constante, verandering en vooruitgang 125
2. Onderweg naar morgen 126
3. Risicoaansprakelijkheid of verkeersverzekering? 127
4. Meer dan een kwart eeuw verkeersongevallenrecht in vogelvlucht 129
5. Pas op de plaats 134
6. Een nieuwe impuls 135
7. Waar ligt de toekomst van het verkeersongevallenrecht? 138

Over marktconsultatie, belangenconflicten en (gebrek aan) toezicht 141
Jan-Michiel Hebly
1. Inleiding 141
2. Marktconsultatie 142
3. Procedure marktconsultatie 144
4. Belangenconflicten 146
5. Bewijslastverdeling belangenconflicten 151
6. Toezicht 152

Het aanvullen van een leemte in de overeenkomst naar Nederlands en Engels recht 155
Anne Hendrikx
1. Inleiding 155
2. Het aanvullen van een leemte in de overeenkomst naar Nederlands recht 156
3. Het aanvullen van een leemte in de overeenkomst naar Engels recht 159
4. De uitspraak: Marks and Spencer plc v BNP Paribas 162
5. Conclusie 164

De klachtplicht beteugeld 167
Jaap Hijma
1. Inleiding 167
2. Een kwart eeuw klachtplicht 168
3. Eerste weg; aanpalende situaties 169
4. Tweede weg; aanpalende grondslagen 170
5. Derde weg; sanctionering 172
6. Vierde weg; nadere vereisten 173
7. Vijfde weg; uitzonderingen 174
8. Zesde weg; aanvang klachttermijn 176
9. Zevende weg; lengte klachttermijn 177
10. Achtste weg; stelplicht en bewijslast 178
11. Negende weg; derogerende redelijkheid en billijkheid 179
12. Evaluatie 180

Meneer de voorzitter! 183
Fredy von Hombracht-Brinkman
1. Inleiding 183
2. Hoe wordt een arbiter voorzitter van een NAI-scheidsgerecht? 183
3. Waar noemen de Arbitragewet en het NAI-arbitragereglement de voorzitter? 185
4. Andere taken 188
5. Een korte blik op de wereld buiten Nederland 189
6. Conclusie 189

Een kwart eeuw feiten en ervaringsregels van algemene bekendheid 191
Elselique Hoogervorst en Pauline Memelink
1. Inleiding 191
2. Iets meer over feiten en ervaringsregels van algemene bekendheid en het onderscheid daartussen 192
3. ‘Notoire bekendheid’ in de moderne wereld 194
4. Enkele procesrechtelijke aspecten 196
5. De Hoge Raad en feiten en ervaringsregels van algemene bekendheid 199
6. Enige conclusies 208

Kwalificatie van effectenleaseovereenkomsten 211
Iris Houben
1. Inleiding 211
2. Begrip financial leaseovereenkomst 212
3. Kwalificatie van onbenoemde overeenkomsten 212
4. Kwalificatie van aandelenleaseovereenkomsten als huurkoop 213
5. De aanzuigende werking van de benoemde overeenkomst 218
6. Tot slot 220

Stedelijke erfpacht in transitie 223
Pim Huijgen
1. Inleiding 223
2. Hoe was het ook alweer? 224
3. Redenen voor een koerswijziging 225
4. De nieuwe situatie rond stedelijke erfpacht 227
5. Conclusie 230

Bewijsregels voor uitleg van overeenkomsten 231
Kasper Jansen
1. Het zwaard van de Hoge Raad 231
2. Uitleg van overeenkomsten: een kwart eeuw ongereguleerd 232
3. Uitleg: feitelijk of juridisch? 233
4. Gezichtspunten voor uitleg in de rechtspraak van de Hoge Raad 234
5. Uitlegregels in de rechtspraak van de Hoge Raad 237
6. Bewijsregels voor contractsuitleg 239
7. Evaluatie bewijsregels 240
8. Slot 242

Van talkshows, babbelboxen en het fundamentele recht op ‘oral hearing’ 243
Carla Klaassen
1. Inleiding 243
2. Recht op hoor en wederhoor, en wel (ook) mondeling 243
3. Het recht op pleidooi, in het bijzonder in hoger beroep. Enkele hoofdlijnen 244
4. De afschaffing van het recht op pleidooi ingevolge ‘KEI’ 248
5. Enkele nadere opmerkingen betreffende de mondelinge behandeling in hoger beroep ‘onder KEI’ 250
6. Afronding 252

Ongemotiveerd en onaantastbaar? Over de gevolgen van een uitsluiting van het motiveringsvereiste voor de controle op arbitrale vonnissen door de overheidsrechter 253
Marte Knigge
1. Inleiding 253
2. Achtergrond van de uitsluiting van het motiveringsvereiste 254
3. Beperking toetsingsmogelijkheden van de overheidsrechter 255
4. De uitsluiting van het motiveringsvereiste in Engeland 265
5. Afsluitende opmerkingen 268

Partijgetuigen in het civiele recht: België en Nederland 271
Bart Krans en Piet Taelman
1. Niet geheel gerust 271
2. Het getuigenbewijs in het gereglementeerde Belgische civiele bewijsrecht 271
3. België kent de partijgetuigenis niet … 275
4. … maar wel het verhoor van partijen 276
5. Wie is partij? 278
6. Schendt het niet kennen van de partijgetuige het fair trial vereiste? 280
7. Partijen kunnen getuigen 281
8. Wanneer voldoende ander bewijs: praktische puzzels (I) 284
9. Wanneer voldoende ander bewijs: praktische puzzels (II) 285
10. Meer principiële bezwaren 287
11. Tot besluit 288

Over de dief die eigenaar geworden is 291
Teun van der Linden
1. Inleiding 291
2. Eigendomsverkrijging door de dief 292
3. Wordt een dief bezitter? 293
4. De redelijkheid en billijkheid en verkrijgende verjaring 294
5. De verbintenis uit ongerechtvaardigde verrijking 296
6. De redelijkheid en billijkheid en bevrijdende verjaring 299
7. Pye/Verenigd Koninkrijk 303
8. Besluit 304

Een scherpe blik in de glazen bol 307
Siewert Lindenbergh
1. Aanrijding als aanleiding 307
2. Onzekerheid en ‘omkering’ 308
3. Een vooruitziende blik 309
4. Toepassingsbereik 310
5. Rechtvaardiging 311
6. Tegenbewijs 312
7. Tot slot 312

Vruchtgebruik met vervreemdings- en verteringsbevoegdheid: een contradictio in terminis? 313
Tea Mellema-Kranenburg
1. Inleiding 313
2. Ratio vruchtgebruik moderne maatschappij 314
3. Begripsbepaling vruchtgebruik 314
4. De vervreemdings- en verteringsbevoegdheid van art. 3:212 BW 315
5. De vervreemdings- en verteringsbevoegdheid van art. 3:215 BW 316
6. Praktische problemen met betrekking tot verteringsbevoegdheid 318
7. Oplossing voor de praktische problemen 319
8. Oplossing voor de theoretische problemen 320
9. Wenselijkheid verteringsbevoegdheid in geval van verzorgingsvruchtgebruik (art. 4:30 BW) 320
10. Conclusie 321

Openbare orde in de context van art. 3:40 lid 1 BW en regelgeving buiten het BW 323
Hetty ten Oever en Gitta Veldt
1. Inleiding 323
2. De werking van art. 3:40 BW – een resumé 325
3. Het begrip openbare orde 327
4. Vier gezichtspunten 328
5. Het Wav-arrest 333
6. Doorwerking van Europese bepalingen via art. 3:40 lid 1 BW 338
7. Conclusie 342

De Europese lijst van verdachte bedingen: oranje, blauw of toch een tint van grijs? 343
Charlotte Pavillon
1. De Nederlandse lijsten: zwart en grijs 343
2. De kleur van de Europese lijst: blauw of oranje 344
3. De ambtshalve toetsing van bedingen in algemene voorwaarden 347
4. De rol van de Europese lijst bij de ambtshalve toetsing aan de open norm 348
5. De rechtspraak van het HvJ met betrekking tot de Europese lijst en de plicht tot richtlijnconforme uitleg 350
6. De kleur van de Europese lijst: toch (zacht) grijs? 353
7. Conclusie 355

Aan ’t werk kent gij den Kunstenaar 357
Peter Smits
1. Poëzie en wijn 357
2. Deelaspecten van het recht op een fair hearing 358
3. Deelaspecten van het recht op een impartial tribunal 361
4. Deelaspecten van het recht op access to justice 363
5. Een nieuw tijdperk 365

Fixatiebeginsel en partijautonomie 367
Jurian Snijders
1. Inleiding 367
2. Het fixatiebeginsel 369
3. Fixatie van het actief 369
4. Fixatie van het passief 371
5. Verhaal door pand- of hypotheekhouder voor toekomstige vorderingen en het fixatiebeginsel 373
6. Bepaling van ontstaansmoment van vorderingen door partijen en het fixatiebeginsel 376
7. Tot besluit 382

Familiebanden en banden van genegenheid in het aansprakelijkheidsrecht: een wandeling langs vier portretten 383
Pieter De Tavernier
1. Gibson v Gibson 384
2. The Doering Kids 386
3. Bertrand 389
4. Alcock 395

Toepassing van Europees recht door arbiters en bindend adviseurs in Nederland: Quis custodiet ipsos custodes? 401
Eline Verhage en Pauline Ribbers
1. Inleiding 401
2. Verplichte toepassing van EU-(consumenten)recht door arbiters en bindend adviseurs 402
3. Ex post controle door de overheidsrechter van de toepassing van Europees recht door arbiters en bindend adviseurs 411
4. Controle op Europese schaal: grenzen en mogelijkheden 417
5. Afsluiting 424

Opschorting en schorsing in het onderwijs: een van tweeën of van tweeën één? 425
Stijn Voskamp
1. Inleiding 425
2. Opschorting in het onderwijs 427
3. Schorsing in het onderwijs 432
4. Verhouding opschorting en schorsing 437
5. Schorsing en opschorting voor de civiele rechter 443
6. Opschorting en schorsing: een van tweeën of van tweeën een? 451

Waarom de verzamelpandakte-constructie geen ‘floating charge’ is 453
Jeroen van der Weide
1. Een grenzeloze kameleon 453
2. Generieke zekerheidsrechten aan beide zijden van Het Kanaal 454
3. Van speciaal naar generaal. De Nederlandse verzamelpandakte-constructie 456
4. ‘A brilliant creation’. De Engelse ‘floating charge’ 460
5. When Harry Met Sally… 466

De temporele status van opschortend voorwaardelijke vorderingen: een kwestie van uitleg 469
Bart van der Wiel
1. Inleiding 469
2. Voorwaardelijkheid en toekomstigheid 470
3. Derivatieve verkrijging van vorderingen 472
4. Buitencontractuele originaire verkrijging van vorderingen 473
5. Contractuele originaire verkrijging van vorderingen 479
6. Een kwestie van uitleg 488

Mitigating the democratic entropy of worker cooperatives: a holacratic approach 491
Iris Wuisman and Morshed Mannan
1. Introduction 491
2. The Life Cycle of a Workers’ Cooperative 495
3. The Irony of Consensus and the Iron Law of Oligarchy 497
4. Reviving Democracy and Self-Determination: A Holacratic Approach 501

Trefwoordenregister 511