Fusies en overnames in de Europese btw

Voorwoord V
Lijst van gebruikte afkortingen XIII

HOOFDSTUK 1
Inleiding 1
1.1 Fusies en overnames en de Europese btw 1
1.2 De geruisloze overgang als juridische constructie in de btw 4
1.3 Probleemstelling 5
1.4 Toetsingskader 6
1.5 Belang 6
1.6 Onderzoeksmethode 8
1.7 Afbakening van het onderzoek 9
1.8 Plan van behandeling 10

HOOFDSTUK 2
Toetsingskader 13
2.1 Inleiding 13
2.2 De vindplaats voor positief btw-recht 14
2.2.1 Regelgeving 14
2.2.2 De rechtspraak 18
2.2.3 Conclusie 19
2.3 Waarom is het toepassingsbereik van het positieve recht onzeker? 20
2.3.1 Ontoereikende codificatie en de taak van de rechter 20
2.3.2 Geen objectieve inhoud 23
2.3.3 Rol van de rechter in belastingzaken en legaliteit 26
2.3.4 Conclusie 28
2.4 Het juiste antwoord op een rechtsvraag 28
2.4.1 Inleiding 28
2.4.2 Interpretatie in rechtsvinding 29
2.4.3 De juiste interpretatie 31
2.4.4 Interpretatie als verantwoordelijke bezigheid 33
2.4.5 Wezenlijke kenmerken btw 35
2.4.6 Conclusie met betrekking tot de wezenlijke kenmerken van de btw 41
2.5 Conclusie 42

HOOFDSTUK 3
De interne legitimatie van het Hof van Justitie 43
3.1 Inleiding 43
3.2 Legitimatie van het Hof van Justitie 44
3.3 De aard van de prejudiciële procedure 46
3.4 De Cartesiaanse school 48
3.4.1 Het stapelen van rechtspraak 49
3.4.2 Voorbeeld stap-voor-stap-rechtspraak 51
3.4.3 Bouwen aan normen 54
3.4.4 De kunst van het onderscheiden 55
3.4.5 Voorbeeld stap-voor-stap-rechtspraak (vervolg) 56
3.4.6 Gevolgen stap-voor-stap-rechtspraak 60
3.5 De kwaliteit van het argument 61
3.5.1 Voorbeeld: Eén of meerdere diensten? 62
3.5.2 De modale consument 65
3.5.3 Specialisten in Hof van Justitie? 66
3.6 Conclusie 67

HOOFDSTUK 4
De geruisloze overgang in de context van de btw 69
4.1 Inleiding 69
4.2 De overgang of overdracht van een algemeenheid van goederen 70
4.3 De geruisloze overgang als buitenbeentje in de btw 72
4.3.1 Niet-heffing als problematisch fenomeen 72
4.3.2 Inbreuk op algemene heffing 73
4.3.3 Inbreuk op objectieve heffing 75
4.3.4 Vertroebeld onderscheid subject en object van heffing 77
4.3.5 Onderscheid artikel 19 en 29 Btw-richtlijn 81
4.3.6 Onafhankelijke werkingssfeer 85
4.4 Doel van de regeling 91
4.4.1 Vereenvoudiging van bedrijfsoverdrachten 91
4.4.2 Het voorkomen van het onnodig financieel belasten van betrokken partijen 93
4.4.3 Proportionaliteit ten opzichte van het beginsel van algemene heffing 96
4.4.4 Het voorkomen van (faillissements)fraude 98
4.4.5 Conclusie met betrekking tot doel van de regeling 101
4.5 Gevolgen toepassing 101
4.5.1 Overnemer treedt in de plaats van de overdrager 101
4.5.2 Aftrek van voorbelasting 108
4.5.3 Aftrekrecht overnemer 114
4.6 Grensoverschrijdende toepassing 115
4.6.1 Interpretatie- of implementatieverschil 116
4.6.2 Lichamelijke zaken 117
4.6.3 Onlichamelijke zaken 119
4.6.4 Knelpunten grensoverschrijdende toepassing 120
4.7 Gevolgen onterecht niet-toepassen 121
4.8 Alternatieve concepten 123
4.8.1 Vrijstelling zonder aftrek 123
4.8.2 Vrijstelling met aftrek 124
4.8.3 Vrijstelling overdracht vrijgesteld presterende onderneming 125
4.8.4 Heffing verlegd naar verkrijger 125
4.8.5 (On)belastbaarheid 126
4.9 Conclusie 126

HOOFDSTUK 5
Overgang van de onderneming door een activa-passiva-transactie 129
5.1 Inleiding 129
5.2 Rechtsnormen 130
5.3 Objectbenadering en subjectbenadering 131
5.3.1 Inleiding 131
5.3.2 Objectbenadering vs. subjectbenadering: voorbeeld 132
5.3.3 Hof van Justitie 136
5.3.4 Hoge Raad 140
5.3.5 Conclusie objectbenadering vs. subjectbenadering 147
5.4 Unierechtelijke voorwaarden 150
5.4.1 Inleiding 150
5.4.2 Element i): De overgang of overdracht 150
5.4.3 Element ii): Handelszaak of autonoom bedrijfsonderdeel 158
5.4.4 Element iii): Lichamelijke en eventueel onlichamelijke zaken 183
5.4.5 Element iv): Autonome economische activiteit 192
5.4.6 Element v): Bedoeling om algemeenheid te exploiteren en niet onmiddellijk te vereffenen 195
5.4.7 Conclusie met betrekking tot de Unierechtelijke invulling van de overgang van een algemeenheid van goederen 198
5.5 Aftrek van voorbelasting 198
5.6 Recapitulatie wenselijk recht 198
5.7 Conclusie 200

HOOFDSTUK 6
Overgang van de onderneming door aandelenoverdracht 201
6.1 Inleiding 201
6.2 Rechtsnormen 203
6.3 Belastbaarheid aandelenverkoop 204
6.3.1 Btw en aandelen 204
6.3.2 Handelingen met betrekking tot aandelen binnen de werkingssfeer van de btw 205
6.3.3 Bedrijfsmatige handel in effecten 206
6.3.4 Inmenging in het beheer van een deelneming 207
6.3.5 Rechtstreeks, duurzaam en noodzakelijk verlengstuk 213
6.3.6 Nederlandse jurisprudentie 226
6.3.7 Conclusie reikwijdte belastingplicht met betrekking tot aandelen 228
6.4 De geruisloze overgang 229
6.4.1 Inleiding 229
6.4.2 Het arrest X bv 229
6.4.3 Resterende reikwijdte 235
6.4.4 Conclusie 237
6.5 Aftrek van voorbelasting 238
6.5.1 Inleiding 238
6.5.2 Gebruik voor belaste handelingen 238
6.5.3 Midland Bank-principe 241
6.5.4 Kosten gemaakt voor de gehele bedrijfsactiviteit 248
6.5.5 Kosten die geen verband hebben met de bedrijfsactiviteit 253
6.5.6 Kosten die hun oorzaak gedeeltelijk vinden in de bedrijfsactiviteit 255
6.5.7 Conclusie Midland Bank-principe 256
6.5.8 Het arrest AB SKF 257
6.5.9 Toepassing geruisloze overgang 263
6.5.10 Aftrek acquisitiekosten 264
6.6 Wenselijk recht met betrekking tot aandelenoverdracht 269
6.7 Conclusie 271

HOOFDSTUK 7
Overgang van de onderneming door juridische fusie of splitsing 273
7.1 Inleiding 273
7.2 Algemene juridische aspecten juridische fusie en splitsing 274
7.2.1 Achtergrond 274
7.2.2 Kenmerken regeling juridische fusie 275
7.2.3 Kenmerken juridische splitsing 277
7.3 Juridische fusie en splitsing en de btw: rechtsnormen 278
7.4 Btw-gevolgen van de juridische fusie en splitsing 279
7.4.1 Inleiding 279
7.5 Belastbaarheid juridische fusie 280
7.5.1 Levering of dienst 280
7.5.2 Door een als zodanig handelende belastingplichtige 282
7.5.3 Onder bezwarende titel 283
7.5.4 Fictieve belastbaarheid 284
7.5.5 Conclusie belastbaarheid juridische fusie 288
7.6 Belastbaarheid juridische (af)splitsing 289
7.6.1 Levering of dienst 289
7.6.2 Door een als zodanig handelende belastingplichtige 289
7.6.3 Onder bezwarende titel 290
7.6.4 Fictieve belastbaarheid 290
7.6.5 Conclusie belastbaarheid juridische (af)splitsing 291
7.7 Het belang van de geruisloze overgang bij juridische fusie en splitsing 291
7.7.1 Inleiding 291
7.7.2 A priori belastbaarheid en het belang van de geruisloze overgang 291
7.8 Juridische fusie en de geruisloze overgang 295
7.8.1 Element i): Overgang of overdracht 295
7.8.2 Element ii): Handelszaak of bedrijfsonderdeel 296
7.8.3 Element iii): Lichamelijke en eventueel onlichamelijke zaken 301
7.8.4 Element iv): Autonome economische activiteit 301
7.8.5 Element v): Exploitatiebedoeling bij verkrijger en nietonmiddellijk vereffenen 301
7.9 Juridische (af)splitsing en de geruisloze overgang 302
7.9.1 Toetsing Zita Modes-criteria 303
7.10 Conclusie toepassing geruisloze overgang 306
7.11 (Overige) diensten in verband met juridische fusie of splitsing 307
7.12 Aftrek van voorbelasting 308
7.13 Recapitulatie wenselijk recht 310
7.14 Conclusie 310

HOOFDSTUK 8
Samenvatting, conclusies en aanbevelingen 313
8.1 Inleiding 313
8.2 De rol van het Hof van Justitie 314
8.3 De geruisloze overgang 315
8.4 Activa-passiva-transacties 318
8.5 Overgang van de onderneming door aandelenoverdracht 320
8.6 Juridische fusie en splitsing 323
8.7 Conclusie met betrekking tot materiële rechtszekerheid 325
8.8 Conclusie met betrekking tot het rechtskarakter van de btw 326
8.9 Conclusie met betrekking tot het neutraliteitsbeginsel 327
8.10 Slot 327

Summary 329
Literatuuroverzicht 345
Lijst van aangehaalde jurisprudentie 353
Trefwoordenregister 363
Curriculum vitae 371