Accountantsaansprakelijkheid
Gebonden Nederlands 2019 2e druk 9789013151718Samenvatting
De accountant lijkt steeds vaker het doelwit te zijn van schadeclaims. Wanneer is dit terecht? Deze uitgave behandelt de volledige breedte van aansprakelijkheidskwesties rondom de accountant. De lezer maakt kennis met de relevante wet- en regelgeving, gevolgd door een verkenning van de aansprakelijkheid van de accountant langs uiteenlopende thema’s.
Sinds het begin van het nieuwe millennium neemt de maatschappelijke onrust en negatieve media-aandacht omtrent het accountantsberoep toe. Hiermee rijst de vraag wanneer de accountant - naar Nederlands recht - aansprakelijk is voor (fouten in) de wettelijke controle.
Accountantsaansprakelijkheid is de eerste uitgave die het gehele terrein van accountantsaansprakelijkheidskwesties ontgint. De brede en praktische insteek maakt de titel zeer geschikt voor zowel juristen als accountants.
In het eerste deel krijgt de lezer grondig inzicht in de belangrijkste wet- en regelgeving waar accountants bij de uitoefening van hun beroep mee te maken krijgen. De aandacht gaat hierbij in het bijzonder uit naar het uitvoeren van de wettelijke controle.
In het tweede deel spitst de titel zich toe op de aansprakelijkheid van de accountant, waarbij tal van thema’s de revue passeren:
-civielrechtelijke aspecten van aansprakelijkheid jegens opdrachtgever of derden
-zorgplicht van de accountant
-toerekenbaarheid
-schade
-causaliteit
-bewijs
-schikkingen
-beperking van aansprakelijkheid
-toezicht door de AFM
Waar relevant worden de onderwerpen in een breder verband bekeken. Zo komen Europese ontwikkelingen en de relatie tussen civielrechtelijke aansprakelijkheid en tuchtrecht aan bod.
Specificaties
Lezersrecensies
Inhoudsopgave
INLEIDING 1
Deel I Accountant: wie, wat, waar? 7
1 HET SPEELVELD VAN DE ACCOUNTANT 9
1.1 Inleiding 9
1.2 Korte schets van de geschiedenis van het accountantsberoep 10
1.3 Dé accountant 12
1.3.1 De RA en de AA 12
1.3.2 Openbare en interne accountants, overheidsaccountants en accountants in business 16
1.3.3 Externe accountant in de zin van de Wta 21
1.3.4 Tussentijdse samenvatting 22
1.4 Werkzaamheden accountant 23
1.4.1 Inleiding 23
1.4.2 Werkzaamheden gericht op een wettelijke controle in de zin van artikel 2:393 BW 23
1.4.2.1 Definitie wettelijke controle 23
1.4.2.2 Wanneer is een wettelijke controle in de zin van artikel 2:393 BW verplicht? 25
1.4.2.3 Wat is het doel van de wettelijke controle van 2:393 BW? 26
1.4.2.4 Wat dient de accountant te onderzoeken in het kader van een wettelijke controle? 29
1.4.2.5 Fraude 44
1.4.2.6 Controleverklaring 47
1.4.2.7 Accountantsverslag en managementletter 59
1.4.2.8 Wat zijn de procedurele voorschriften met betrekking tot de wettelijke controle? 65
1.4.2.9 Wet toezicht financiële verslaggeving 72
1.4.3 Werkzaamheden gericht op het verstrekken van andere door boek 2 BW voorgeschreven verklaringen door een accountant 76
1.4.3.1 Inleiding 76
1.4.3.2 Vereisten verklaringen accountant 77
1.4.4 Advieswerkzaamheden 78
1.4.4.1 Inleiding 78
1.4.4.2 Vereisten advieswerkzaamheden 81
1.5 Assurance- en non-assurance-werkzaamheden 81
1.5.1 Inleiding 81
1.5.2 Assuranceopdracht 82
1.5.3 Non-assurance opdracht 85
1.5.4 Assurance of niet? 87
1.5.5 Schematische weergave onderscheid assurance, aan assurance verwante en non-assuranceopdrachten 88
1.5.6 Conclusie 89
1.6 Gereglementeerde beroepen 89
1.7 Samenvatting en evaluatie van hoofdstuk 1 91
2 WET- EN REGELGEVING RELEVANT VOOR DE ACCOUNTANT 93
2.1 Inleiding 93
2.2 Geschiedenis wetgeving 93
2.3 Complexiteit wet- en regelgeving 100
2.4 Wetgeving 102
2.4.1 Inleiding 102
2.4.2 Wta 103
2.4.2.1 Inleiding 103
2.4.2.2 Achtergrond Wta 104
2.4.2.3 De vergunning 106
2.4.2.4 Eisen vergunninghouder 109
2.4.2.5 Eisen individuele accountant 117
2.4.2.6 Toezicht en handhaving AFM 120
2.4.2.7 Evaluatie Wta 126
2.4.3 Wab 128
2.4.4 Wet tuchtrechtspraak accountants 129
2.4.4.1 Inleiding 129
2.4.4.2 Tuchtrecht en klachtrecht 131
2.4.4.3 Klachtrecht klachtencommissie NBA 132
2.4.4.4 Tuchtrecht 134
2.4.4.5 Tuchtrechtelijke maatregelen 138
2.4.4.6 Beroep 139
2.4.4.7 Tuchtklachten: aantallen, maatregelen en onderwerpen 139
2.5 Regelgeving 141
2.5.1 Inleiding 141
2.5.2 Status verordeningen 141
2.5.2.1 Inleiding 141
2.5.2.2 Overzicht verordeningen 143
2.5.3 Nadere voorschriften (NV) 145
2.5.3.1 Inleiding 145
2.5.3.2 Overzicht Nadere Voorschriften (NV) 146
2.6 Overige uitingen 146
2.7 Ontwikkelingen binnen Europa sinds de jaren ’90 147
2.8 Samenvatting en evaluatie van hoofdstuk 2 151
Deel II Accountant en aansprakelijkheid 155
3 DE ACCOUNTANT EN OPDRACHTGEVER VS DE ACCOUNTANT EN DERDEN 157
3.1 Inleiding 157
3.2 Accountant en opdrachtgever 158
3.2.1 Overeenkomst van opdracht 158
3.2.2 Verplichtingen overeenkomst van opdracht 159
3.2.3 Overeenkomsten van opdracht bij gereglementeerde beroepen 162
3.2.4 Overeenkomst van opdracht met een accountant 166
3.3 Accountant en derden 181
3.3.1 Jegens derden 181
3.3.1.1 Jegens derden vóór het Vie d’Or arrest 181
3.3.1.2 Jegens derden in het Vie d’Or arrest 185
3.3.1.3 Jegens derden na het Vie d’Or arrest 186
3.3.2 Onrechtmatige daad als grondslag voor aansprakelijkheid 187
3.3.3 Wanneer is sprake van onrechtmatigheid? 188
3.3.4 Samenloop onrechtmatig handelen met contractuele aansprakelijkheid 190
3.4 Tussentijdse evaluatie 191
3.5 Relatie tussen aansprakelijkheid jegens opdrachtgever en derden 192
3.6 De relatie tussen de civiele procedure tot aansprakelijkheid en het tuchtrecht 194
3.7 Zorgplicht 201
3.8 Wat is zorgplicht in algemene zin? 201
3.9 Zorgplicht van een beroepsbeoefenaar 203
3.10 Zorgplicht van een gereglementeerde beroepsbeoefenaar 209
3.10.1 Algemeen 209
3.10.2 Deskundigheid 211
3.10.3 Inzet van deskundigheid 212
3.10.4 Informatie- en waarschuwingsplicht 214
3.10.5 Jegens derden 220
3.11 Samenvatting en evaluatie van hoofdstuk 3 222
4 ZORGPLICHT VAN DE ACCOUNTANT 227
4.1 Inleiding 227
4.2 Zorgplicht volgens Boertien 227
4.3 Zorgplicht anno 2018 229
4.3.1 Inleiding 229
4.3.2 Vie d’Or 229
4.3.2.1 Algemeen 229
4.3.2.2 Zorgplicht volgens het Vie d’Or arrest 231
4.3.2.3 Kanttekeningen bij de ‘omstandighedencatalogus’ uit het Vie d’Or arrest 236
4.3.2.4 Conclusie 240
4.4 Zorgverplichtingen van de accountant 241
4.4.1 Algemeen 241
4.4.2 Zorgverplichting 1: De accountant dient voldoende deskundigheid te hebben 243
4.4.3 Zorgverplichting 2: Inzet van deskundigheid 249
4.4.3.1 De accountant dient na te gaan of de jaarrekening aan de bij en krachtens de wet gestelde voorschriften voldoet 249
4.4.3.2 De accountant dient na te gaan of het bestuursverslag overeenkomstig titel 9 Boek 2 BW is opgesteld, met de jaarrekening verenigbaar is en geen materiële onjuistheden bevat 258
4.4.3.3 De accountant dient na te gaan of de in artikel 2:392 lid 1, onderdelen b tot en met f BW vereiste gegevens zijn toegevoegd 261
4.4.3.4 De accountant dient na te gaan of de jaarrekening het in artikel 2:362 lid 1 BW vereiste inzicht geeft 261
4.4.3.5 Controlewerkzaamheden en controleverklaring 264
4.4.3.6 Letter of representation 270
4.4.3.7 Tussentijdse conclusie met betrekking tot het uitvoeren van de wettelijke controle bedoeld in artikel 2:393 BW 275
4.4.3.8 Verwachtingen van het maatschappelijk verkeer 276
4.4.3.9 Conclusie met betrekking tot zorgverplichting 2
Inzet deskundigheid 287
4.4.4 Zorgverplichting 3: Informatie- en waarschuwingsplicht 289
4.4.5 Omstandighedencatalogus revisited 301
4.5 Samenvatting en evaluatie van hoofdstuk 4 304
5 OVERIGE ASPECTEN VAN AANSPRAKELIJKHEID 307
5.1 Inleiding 307
5.2 Toerekenbaarheid 308
5.2.1 Inleiding 308
5.2.2 Wanprestatie individuele accountant in relatie tot accountantsorganisatie-rechtspersoon 309
5.2.3 Onrechtmatig handelen individuele accountant in relatie tot accountantsorganisatie-rechtspersoon 310
5.2.4 Aansprakelijkheidstelling individuele accountant 313
5.2.5 Accountantsorganisatie-personenvennootschap 317
5.2.6 Gebruik maken van werkzaamheden van andere accountant of accountantsorganisatie 319
5.3 Schade 320
5.3.1 Inleiding 320
5.3.2 Welke schade kunnen opdrachtgevers en derden lijden? 321
5.3.2.1 Schade geleden door opdrachtgevers 321
5.3.2.2 Schade geleden door derden 324
5.3.2.3 Kosten 325
5.3.3 Hoe wordt de schade begroot? 326
5.3.4 Capita selecta inzake schade 327
5.4 Causaal verband 330
5.4.1 Inleiding 330
5.4.2 Stap 1: Csqn-verband 331
5.4.3 Stap 2: Leer van de redelijke toerekening 337
5.4.4 Causaliteitsonzekerheid 343
5.4.4.1 Inleiding 343
5.4.4.2 Omkeringsregel 343
5.4.4.3 Proportionele aansprakelijkheid 347
5.4.4.4 Kansschade-methode 349
5.4.4.5 Het vermoeden van het bestaan van een csqn-verband 350
5.4.5 Conclusie causaliteit 352
5.5 Stelplicht en bewijslast 354
5.5.1 Inleiding 354
5.5.2 Verzwaarde stelplicht 354
5.5.2.1 Inzage controledossier 356
5.6 Eigen schuld, exoneratie, klachtplicht en relativiteit 361
5.6.1 Eigen schuld 361
5.6.1.1 Inleiding 361
5.6.1.2 Eigen schuld van opdrachtgever 362
5.6.1.3 Eigen schuld van derde 365
5.6.2 Contractuele beperking van aansprakelijkheid 367
5.6.2.1 Inleiding 367
5.6.2.2 Toepasselijkheid exoneratiebeding 368
5.6.2.3 Exoneratie jegens derden 371
5.6.2.4 Exoneratie ter bescherming van de individuele accountant 372
5.6.3 Klachtplicht 374
5.6.4 Relativiteitsvereiste 377
5.7 De praktijk: schikkingen 380
5.7.1 Inleiding 380
5.7.2 Getroffen schikkingen 381
5.7.3 Lopende claims 384
5.7.4 Conclusie 387
5.8 Beperking van aansprakelijkheid 387
5.8.1 Inleiding 387
5.8.2 Achtergrond aanbeveling Europese Commissie 388
5.8.3 Aanbeveling Europese Commissie 390
5.8.4 Praktijkonderzoek Nederland 392
5.8.5 Argumenten voor en tegen beperking van aansprakelijkheid 393
5.8.6 Is een beperking wenselijk voor Nederlandse accountants(organisaties) die in Nederland wettelijke controles verrichten? 396
5.9 Toezicht AFM 398
5.9.1 Uitkomsten onderzoeken naar de kwaliteit van de accountantscontrole 398
5.9.2 Maatregelen om kwaliteit van de wettelijke controle te verbeteren 402
5.9.3 Kanttekeningen bij uitkomsten onderzoeken AFM 404
5.9.4 AFM toezicht en de praktijk 410
5.9.5 Conclusie 415
6 SAMENVATTING EN SLOTBESCHOUWING 417
SUMMARY 435
LIJST VAN VERKORT AANGEHAALDE LITERATUUR 445
OVERZICHT VAN VERKORT AANGEHAALDE (EUROPESE) WET- EN REGELGEVING 481
LIJST VAN GERAADPLEEGDE JURISPRUDENTIE 489
DANKWOORD 495
Rubrieken
- advisering
- algemeen management
- coaching en trainen
- communicatie en media
- economie
- financieel management
- inkoop en logistiek
- internet en social media
- it-management / ict
- juridisch
- leiderschap
- marketing
- mens en maatschappij
- non-profit
- ondernemen
- organisatiekunde
- personal finance
- personeelsmanagement
- persoonlijke effectiviteit
- projectmanagement
- psychologie
- reclame en verkoop
- strategisch management
- verandermanagement
- werk en loopbaan