Introductie 9
1 De wereld van het openbaar bestuur 13
1.1 Leerdoelen 15
1.2 Casus: De coronacrisis 15
1.3 Inleiding: De praktijk van het besturen 17
1.4 Wat is openbaar bestuur? 18
1.5 Openbaar bestuur op verschillende niveaus 24
1.6 Openbaar bestuur als good governance 29
1.7 Een veranderend openbaar bestuur 34
1.8 Samenvatting, kernconcepten en literatuur 43
Deel 1 Beleid en sturing
2 Beleid en sturing 49
2.1 Leerdoelen 51
2.2 Casus: Een veilige wijk 51
2.3 Maatschappelijke sturing en beleid 53
2.4 Sturen op publieke waarde 54
2.5 Drie wegen voor publieke waardecreatie 59
2.6 Argumenten voor publieke waardecreatie door de overheid 67
2.7 Mengvormen: Hybride sturingsvormen 71
2.8 Samenvatting, kernconcepten en literatuur 74
3 De beleidsomgeving 77
3.1 Leerdoelen 79
3.2 Casus: Stappen naar een CO2-neutrale samenleving 79
3.3 Beleid om de omgeving te sturen 80
3.4 De wisselwerking tussen beleid en omgeving 82
3.5 Omgevingsfactoren: Contexten van beleid 85
3.6 Externe omgevingsactoren 91
3.7 Beleid en de interne omgeving 99
3.8 Samenvatting, kernconcepten en literatuur 101
4 Beleidsprocessen 105
4.1 Leerdoelen 107
4.2 Casus: Bescherm de kust 107
4.3 De fasen van beleid 108
4.4 Twee perspectieven op beleidsprocessen: analyse versus politiek 115
4.5 Analytisch én politiek: Barrières en stromen 127
4.6 Samenvatting, kernconcepten en literatuur 131
Deel 2 Organisatie en management
5 Organisaties en omgeving 137
5.1 Leerdoelen 139
5.2 Casus: Het ministerie van... 139
5.3 Introductie 140
5.4 De omgeving van organisaties: Achtergrond en theorieën 141
5.5 De specifieke omgeving van organisaties in het openbaar bestuur 148
5.6 De opbouw van publieke organisaties 150
5.7 Organisatievormen in het openbaar bestuur 155
5.8 Samenvatting, kernconcepten en literatuur 164
6 Managementbenaderingen 167
6.1 Leerdoelen 169
6.2 Casus: LEAN management in de zorg 169
6.3 Introductie 170
6.4 Management via technische beheersing: Structuur, regels & planning 171
6.5 Management via sociale beheersing: Sociale steun, betrokkenheid en autonomie 176
6.6 Overzicht van de managementbenaderingen 184
6.7 Samenvatting, kernconcepten en literatuur 186
7 Leiderschap en gedrag 189
7.1 Leerdoelen 191
7.2 Casus: Beloning in het hoger onderwijs 191
7.3 Introductie 193
7.4 Leiders, leiderschap en publiek leiderschap 194
7.5 Leiderschap, macht en organisatieverandering 199
7.6 Samenvatting, kernconcepten en literatuur 213
Deel 3 Politiek en bestuur
8 De politieke omgeving van het openbaar bestuur 219
8.1 Leerdoelen 221
8.2 Casus: Stikstof en de boerenprotesten 221
8.3 Inleiding: Pacificatie of polarisatie? 223
8.4 Pacificatie en verzuiling (1917-1967) 225
8.5 Ontzuiling: De schotten vallen weg (1967-2002) 233
8.6 Versplintering, polarisatie, én continuïteit (2002-heden) 236
8.7 Samenvatting, kernconcepten en literatuur 243
9 Politiek-ambtelijke verhoudingen 247
9.1 Leerdoelen 249
9.2 Casus: Ambtenaren en hun bewindspersonen 249
9.3 Inleiding: Het politiek-ambtelijke partnerschap 251
9.4 Scheiding en verwevenheid van de politieke en ambtelijke werelden 252
9.5 De omgang tussen politici en ambtenaren 260
9.6 Politisering van ambtenaren, verambtelijking van politici 271
9.7 Tot slot 276
9.8 Samenvatting, kernconcepten en literatuur 277
10 Politiek, bestuur en media 281
10.1 Leerdoelen 283
10.2 Casus: De Toeslagenaffaire 283
10.3 Inleiding: Een verbreed politiek-bestuurlijk speelveld 284
10.4 Hoe de massamedia politieke spelers werden 287
10.5 Openbaar bestuur onder het vergrootglas 291
10.6 Reactiestrategieën in een turbulente politiek-bestuurlijke omgeving 295
10.7 Samenvatting, kernconcepten en literatuur 300
Appendix 304
Begrippenlijst 306
