

Mr. M.J.J.M. Essers is advocaat bij Loyens & Loeff N.V. Daar leidt hij de praktijkgroep die adviseert en procedeert op het gebied van aanbesteding, mededinging en marktordening.
Meer over de auteursAanbestedingsrecht voor overheden
Naar een maatschappelijk verantwoord aanbestedingsrecht
Gebonden Nederlands 2017 5e druk 9789035248038Samenvatting
Aanbestedingsrecht voor overheden is bedoeld voor de vele juristen, adviseurs van aanbesteders en ondernemers die in de praktijk met aanbestedingen werken. In deze geheel herziene vijfde druk wordt op praktische en overzichtelijke wijze het Nederlandse en Europese aanbestedingsrecht behandeld.
In deze vijfde druk wordt veel aandacht besteed aan de Aanbestedingswet, zoals gewijzigd op 1 juli 2016, en de rechtspraak vanaf 2000 tot en met begin 2017 en aan de in de rechtspraak behandelde praktijkvoorbeelden. Verder komen alle voor de praktijk relevante onderwerpen aan de orde, zoals de wijze van voorbereiding en uitvoering van een aanbestedingsprocedure, de werkingssfeer van het aanbestedingsrecht en de mogelijkheden om besluiten van aanbesteders voor de rechter aan te vechten.
Bij de behandeling van aanbestedingsprocedures wordt gewerkt met handige stappenplannen. Meer nog dan in vorige drukken wordt ten behoeve van bestuurders en beleidsmedewerkers aandacht besteed aan het aanbestedingsbeleid. Verder zijn er onderdelen van het boek gewijd aan het aanbestedingsrecht voor speciale-sectorbedrijven en aan het mededingingsrecht.
Specificaties
Lezersrecensies
Inhoudsopgave
Definities 15
Afkortingen 23
I Het aanbestedingsrecht 25
1.1 Definitie 25
1.2 Het EU-aanbestedingsrecht 26
1.2.1 De Europese algemene beginselen van aanbestedingsrecht 29
1,2.2 Zelfstandige betekenis van de algemene Europese beginselen van het aanbestedingsrecht 39
1.2.3 De EU-aanbestedingsrichtlijnen 41
1.3 Het Nederlandse aanbestedingsrecht 45
1-3-1 Inleiding 45
1.3.2 Nederlandse wettelijke regelingen 46
1.3.3 De doelstellingen van de A W 52
1·3·4 De opbouw van de A W 54
1.3.5 De betekenis van Europese beginselen in de A W 56
1.3.6 De betekenis van uitgangspunten in de A W 60
1.3.7 Algemene beginselen van behoorlijk bestuur en algemene beginselen van verdelingsrecht 62
1.3.8 Precontractuele maatstaven van redelijkheid en billijkheid 64
1.3.9 Aanbestedingsreglementen en (wettelijke) richtsnoeren 66
1.4 Rechtspraak, adviezen, beleidsdocumenten en aanbestedingsstukken 73
1.4.1 Aanbestedingsstukken 73
1.4.2 Rechtspraak 75
1-4-3 Beleidsdocumenten 76
2 De werkingssfeer van het aanbestedingsrecht 77
2.1 Inleiding 77
2.2 De subjectieve werkingssfeer 78
2.2.1 De Staat 79
2.2.2 Territoriale lichamen 80
2.2.3 Publiekrechtelijke instellingen 81
2.2.4 Toepassing op Nederlandse aanbesteders 96
2.2.5 Samenwerkingsverbanden van aanbestedende diensten 105
2.2.6 Subsidieontvangers 106
2.3 Objectieve werkingssfeer 107
2.3.1 Het begrip 'overheidsopdracht' 107
2.3.2 Voorwerp van de aanbesteding 115
2.3.3 Gemengde opdrachten 123
2.3.4 Gebiedsontwikkeling 125
2·3·5 Drempelwaarden 133
2.3.6 Opdrachten onder de drempelwaarde 135
2.4 Specifieke uitzonderingen 136
2.5 Bijzondere aanbestedingsplichten 149
2.6 Geografische werkingssfeer 150
2.6.1 Inleiding 150
2.6.2 Ondernemers 150
2.6.3 Aanbestedende diensten 153
2.7 Afsluiting 153
3 De voorbereiding van de aanbesteding I5S
3.1 Inleiding 155
3-1.1 Keuzes en motivering bij de voorbereiding van de aanbesteding 155
3.1.2 Toepassing van de algemene beginselen van aanbestedingsrecht 157
3.1.3 Opbouw hoofdstuk 3 159
3.2 Stap 1: Vorming van een aanbestedingsteam 160
3-3 Stap 2: Marktverkenning 162
3·3-1 Inleiding 162
3.3,2 Transparantie en gelijke behandeling 166
3-4 Stap 4: Keuze van de aanbestedingsprocedure en tijdsplanning 169
3·4·1 Inleiding 170
3·4·2 Gezamenlijke inkoop 174
3.4.3 Tijdsplanning 178
3.4.4 Beleid 179
3.5 Stap 5= Het opstellen van de bekendmaking 183
3.6 Stap 6: Vaststellen van het voorwerp van de aanbesteding en het conceptcontract 186
3.6.1 Inleiding 187
3-6.2 De aanbestedingsstukken 188
3.6.3 Level playing field 192
3.6.4 Percelen 198
3.6.5 Samenvoegen/ clusteren 201
3.6.6 Het contract 207
3.7 Stap 7: Vaststellen van het programma van eisen 218
3.7.1 Eisen en wensen 218
3·7·2 Varianten 228
3.8 Stap 8: Vaststellen van de criteria voor selectie 229
3.8.1 Criteria voor selectie 229
3-8.2 Uitsluitingsgronden 229
3.8.2.1 Facultatieve uitsluitingsgronden 233
3.8.2.2 Verplichte uitsluitingsgronden 238
3.8.3 Geschiktheidseisen 240
3.8.3.1 Inleiding 240
3.8.3.2 Financiële en economische draagkracht bij Europese aanbestedingen 247
3-8.3.3 Technische vakbekwaamheid en beroepsbekwaamheid bij Europese aanbestedingen 252
3-8.3.4 Toerekening van geschiktheid van derden 259
3.8.4 Selectiecriteria 269
3-9 Stap 9: Vaststellen van de gunningscriteria en het beoordelingssysteem 270
3.9.1 Inleiding 270
3.9.2 Het beoordelingssysteem 270
3.9.3 Gunningscriteria 281
3.9.3.1 Inleiding 28i
3.9.3.2 Beste prijs-kwaliteitverhouding 28i
3.9.3.3 De laagste kosten berekend op basis van kosteneffectiviteit 286
3-9.3-4 Laagste prijs 287
3.9.3.5 Rechtsgeldigheid van gunningscriteria 291
3.9.3.6 Beleid 307
Stap 10: Vaststellen van procedureregels 308
3-10.1 Inleiding 309
3.10.2 De procedureregels 309
3.10.3 Mededingingsvoorwaarden 313
3.11 Afsluiting 321
4 De algemene aanbestedingsprocedures (ARW 2016)
4.1 Inleiding
4.2 De Europese openbare procedure
4.2.1 De Europese openbare procedure (ARW 2016)
4.2.2 Elektronisch aanbesteden
4.2.3 Termijnen
4.3 De Europese niet-openbare procedure
4.4 De Europese mededingingsprocedure met onderhandeling
4.5 De Europese onderhandelingsprocedure zonder aankondiging
4.6 De Europese concurrentiegerichte dialoog
4.7 De Europese procedure van het innovatiepartnerschap
4.8 De Europese procedure voor sociale en andere specifieke diensten
4.8.1 Inleiding
4.8.2 De procedure
4.9 Nationale aanbesteding
4.9.1 Voorschriften AW
4.9.2 Doorwerking
4-9.2.1 Doorwerking transparantie en gelijke behandeling via precontractuele goede trouw
4.9.2.2 Doorwerking algemene beginselen van behoorlijk bestuur
4.9.2.3 Doorwerking rechtspraak HvJ EU
4.9.2.4 Doorwerking bepalingen RO
4.9.3 Procedure nationale aanbesteding (ARW 2016)
4.10 Meervoudig onderhandse procedure
4.10.1 Inleiding
4.10.2 Doorwerking
4.10.3 Procedure
5 Bijzondere procedures (ARW 2016)
5.1 Inleiding
5.2 Concessieopdrachten 397
5.2.1 Periode tot inwerkingtreding RC 397
5.2.2 Werkingssfeer 398
5.2..3 Procedurevoorschriften concessieopdrachten (ARW 2016) 402
5.3 De speciale-sectoropdracht 4o5
5-3·1 Inleiding 4°5
5·3·2 Procedures 4o9
5.3.3 ARN 2016 412
5-3-3-1 Inleiding 412
5.3.3.2 Europese en nationale aanbestedingsprocedures 413
5.3.3.3 De niet-openbare procedure 415
5.3.3.4 Onderhandse procedures (ARN 2016) 417
5.4 Erkenningsregeling speciale-sectorbedrijven 419
5.4.1 Inleiding 419
5.4.2 Procedure 419
5.5 Raamovereenkomsten 423
5-5·1 Definitie 423
5-5-2 Procedure 425
5.5.3 Aanhaken 428
5.6 Prijsvragen voor ontwerpen 429
5.6.1 Definitie 43°
5.6.2 Procedure 431
5.6.3 Vervolgopdracht 435
5.7 De elektronische veiling 436
5.7.1 Definitie 436
5.7.2 Procedure 437
5.8 Het dynamisch aankoopsysteem 44°
5.8.1 Definitie 441
5.8.2 Procedure 442
5.9 De ongereglementeerde aanbesteding 445
5.9.t De ongereglementeerde aanbesteding 445
5·9·2 Zorginkoop 453
5.9.3 Overeenkomsten met projectontwikkelaars 457
5.10 Opdrachten op het gebied van defensie en veiligheid 459
5.10.1 Werkingssfeer 459
5.10.2 Procedures 460
5.11 Concessies Wet personenvervoer 2000 461
5.11.1 Werkingssfeer 462
5.11.2 De procedure: Wp 2000 465
5-11·3 Procedure: de PSO-verordening 467
5.n.4 Rechtsbescherming 468
5.12 Afsluiting 469
6 De uitvoering van de aanbesteding 471
6.1 Inleiding 471
6.2 Stap 1: Bekendmaking van de aanbesteding 471
6.2.1 Aankondiging via TenderNed en Publicatieblad 472
6.2.2 Nationale bekendmakingen 475
6.3 Stap 2: Toegang tot de aanbestedingsstukken
6.4 Stap 3: Selectie
6.5 Stap 4: De inlichtingenbijeenkomst
6.5.1 Communicatie met deelnemers
6.5.2 Wijziging van bestek
6.5.3 Wijziging van geschiktheidseisen
6.5.4 Wijziging van gunningscriteria
6.6 Stap 5: De aanbesteding
6.6.1 Voorschriften in RO en AW
6.7 Stap 6: Beoordeling van de aanbiedingen
6.8 Stap 7: Voorlopige gunning
6.8.1 Voorlopige gunning
6.8.2 Weigering van gunning
6.8.3 Heraanbesteding na weigering van gunning
6.8.4 Wezenlijke wijziging
6.8.5 Overige gronden voor heraanbesteding
6.9 Stap 8: Motivering van de gunningsbeslissing
6.9.1 Motiveringsverplichtingen
6.9.2 Nadere gronden voor afwijzing na kennisgeving van de gunningsbeslissing
6.9.3 Motivering afwijzing aanmelding voor selectie
6.9.4 Motivering weigering tot gunning
6.10 Stap 9: Opdrachtverlening
6.10.1 Opdracht
6.10.2 Wijziging van de overeenkomst na gunning
6.11 Stap 10: Bekendmaking van gunning
6.11.1 Openbaarheidsverplichtingen
6.11.2 Toepassing van de WOB
6.11.3 Proces-verbaal van aanbesteding
7 De beoordeling van inschrijvingen
7.1 Algemene beginselen van aanbestedingsrecht
7.2 Stap 1: Is geen van de uitsluitingsgronden van toepassing?
7.2.1 Tijdstip van toetsing
7.2.2 Toetsing aan de uitsluitingsgronden
7.3 Stap 2: Voldoet de inschrijver aan de geschiktheidseisen?
7.3.1 Inleiding
7.3.2 Financiële en economische draagkracht
7.3.3 Technische bekwaamheid
7. 3.4 Onderaanneming
7.3.5 Combinaties
7.4 Stap 3: Voldoet de inschrijving aan de technische specificaties en aan de eisen van de aanbesteding?
7.4.1 Inleiding
7.4.2 Herstel van gebreken
7.4.3 Niet voldoen aan materiële eisen
7.4.4 Voorbehouden in inschrijvingen
7.4.5 Onvolledige inschrijvingen: ondertekening van de inschrijving
7+6 Inschrijving met verkeerde vennootschap 632
7+7 Gebreken in verband met certificaten 634
7.4.8 Gebreken in verband met de gestanddoeningstennijn 636
7.4.9 Gebreken in verband met een Eigen Verklaring/UEA 637
7.4.10 Gebreken in verband met Model K 644
7.5 Stap 4: Is de inschrijving tijdig ingediend? 650
7.6 Stap 5: Is er aantoonbaar sprake van ongeoorloofde afspraken, corruptie of is de inschrijving oneerlijk? 654
7.7 Stap 6: Is de inschrijving abnormaal laag of irreëel, of overschrijdt de inschrijving het door de aanbesteder vooraf begrote bedrag? 658
7.7.1 Abnormaal lage inschrijving 658
7.7.2 Irreële inschrijvingen 668
7.7.3 Strategische en manipulatieve inschrijvingen 671
7.7.4 Onaanvaardbaar hoge inschrijving 677
7.7.5 Onderhandelingen na inschrijving 681
7.8 Stap 7: Is de inschrijving relevant voor de opdracht omdat de inschrijving zonder ingrijpende wijzigingen kennelijk voorziet in de behoeftes en eisen van de aanbesteder die in de aanbestedingsstukken zijn omschreven? 684
7.9 Stap 8: Is sprake van een alternatief of van een variant? 685
7.9.1 Variant van de inschrijver 685
7.9.2 Variant van de aanbesteder 686
7.10 Stap 9: Hoe scoort de inschrijving op de gunningscriteria? 687
7.11 Stap 10: Is de gestanddoeningstermijn verstreken? 692
7.12 Afsluiting 693
8 Rechtsbescherming 695
8.1 Inleiding 695
8.2 Mate van naleving van de aanbestedingsplicht in de praktijk 695
8.3 Handhaving 701
8.3-1 Handhaving door de Europese Commissie 701
8.3.2 Nederlandse publieke handhaving 7°4
8.3.3 Nederlandse private handhaving 7°7
8.4 Burgerlijke rechter 716
8.4.1 Uitgangspunten 716
8.4.2 Kort geding en bodemprocedure 720
8.4.3 Vorderingen 722
8.4.4 Voorwaarden voor het instellen van vorderingen 747
8.4.5 Belang bij het instellen van een vordering 752
8.4.6 Tardief verweer 761
8.4.7 Volle toetsing vs. marginale toetsing 780
8.4.8 Aansprakelijkheid van adviseur 780
9 Mededinging 783
9.1 Inleiding 783
9.2 Bronnen van mededingingsrecht 784
9.3 Het kartelverbod 785
9.3.1 Het kartelverbod 785
9-3-2 Uitzonderingen op het kartelverbod
9.3.3 Combinatieovereenkomsten
9.3.4 Onderaanneming
9.4 Misbruik van economische machtspositie
9-4-1 Machtspositie van aanbesteders
9-4-2 Machtspositie van inschrijvers
9.5 Het verbod van staatssteun
9.6 Concurrentievervalsing door overheden
9.7 Handhaving
9.7.1 Bestuursrechtelijke handhaving
9.7.2 Clementieregeling
9.7.3 Civielrechtelijke handhaving
9.7.4 Uitsluiting van deelname aan toekomstige aanbestedingen
9.7.5 Andere wijzen van preventie
9.7.6 Handhaving gedragsregels overheid
10 Naar een maatschappelijk verantwoord aanbestedingsbeleid 825
10.1 Zorgvuldigheidsverplichting 825
10.2 De aanbestedingsnota 826
10.2.1 Algemeen 826
10.2.2 VNG-model inkoop- en aanbestedingsbeleid 827
10.2.3 Verdeling van schaarse rechten 835
10.3 Integriteit 838
10.3,1 Inleiding 838
10.3.2 Waarborging van interne integriteit 840
10.3.3 Bevorderen van externe integriteit 849
10.4 Maatschappelijke waarde 850
10+1 Inleiding 850
10.4.2 Sociaal beleid 851
10-4-3 Milieubeleid 864
10-4-4 Ondersteuning van het mkb/lastenverlichting 869
10.4.5 Andere politieke doelstellingen 870
10.5 Het aanbestedingsrapport 871
10.5.1 Voorbereiding: bestuurlijke samenwerking of publiek-private samenwerking? 872
10.5.2 Voorbereiding: de vorming van het aanbestedingsteam 872
10.5.3 Voorbereiding: marktverkenning 873
10.5.4 Voorbereiding: het voorwerp van de aanbesteding 876
10.5.5 Voorbereiding: keuze van de aanbestedingsprocedure 878
10.5.6 Voorbereiding: het forrnuleren van eisen en bijzondere uitvoeringsvoorwaarden 881
10.5.7 Voorbereiding: het opstellen van geschiktheidseisen en uitsluitingsgronden 883
10.5.8 Voorbereiding: het opstellen van gunningscriteria 884
10.5.9 Accordering van de aanbestedingsstukken en de aanbestedingsstrategie 885
10.5.10 Uitvoering: bekendmaking en verzending van aanbestedingsstukken 885
10.5.11 Uitvoering: selectie 886
10.5.12 Uitvoering: inlichtingenbijeenkomst
10.5.13 Uitvoering: beoordeling van de inschrijvingen
10.5.14 Uitvoering: gunningsbeslissing
10.5.15 Uitvoering: archivering van het aanbestedingsrapport
10.5.16 Uitvoering van de overeenkomst
10.6 Aanbestedingstoezicht
10.6.1 Intern toezicht
10.6.2 Extern accountantstoezicht
10.6.3 Aanbestedingsaudits
10.7 Afsluiting
Jurisprudentie
Literatuur
Trefwoorden
Rubrieken
- advisering
- algemeen management
- coaching en trainen
- communicatie en media
- economie
- financieel management
- inkoop en logistiek
- internet en social media
- it-management / ict
- juridisch
- leiderschap
- marketing
- mens en maatschappij
- non-profit
- ondernemen
- organisatiekunde
- personal finance
- personeelsmanagement
- persoonlijke effectiviteit
- projectmanagement
- psychologie
- reclame en verkoop
- strategisch management
- verandermanagement
- werk en loopbaan