Evolutionair denken

Inleiding
Een nieuw denkraam
Implicaties van evolutietheorie
Beloftes en gevaren
Doel en opzet van dit boek

1 Op het spoor van evolutie
Het klassieke en middeleeuwse wereldbeeld
De wetenschappelijke revolutie
Natuurlijke theologie
Lamarck en Spencer
De vinken van Galápagos
De puzzel krijgt gestalte
De strijd om het bestaan
Publicatie van het Ontstaan van soorten
Weismann en Mendel
De moderne synthese

2 Seksuele selectie
De dubbele helix
Het evolutionaire algoritme
Het reuzenhert en de pauw
Mannelijke competitie
Vrouwelijke voorkeur
De nature/nurture-controverse
Een psyche uit het stenen tijdperk
Seksuele selectie,overspel en emoties
Seksuele selectie en cultuur

3 Soortvorming
Mysterie der mysteriën
De dieren van de keizer
Het biologische-soortenconcept
Een soortenzwerm in het Victoriameer
Isolatiemechanismen in sympatrische populaties
Problemen met het biologischesoortenconcept
Hoopvolle monsters

4 Evolutie van de mens
Ontwikkelingen in de paleoantropologie
Primaten en hominiden
De eerste mensachtigen
De dageraad van de mens
Het raadsel van de Neanderthalers
Een tweede exodus uit Afrika
Trends in de menselijke evolutie

5 Sociobiologie en evolutiepsychologie
Controverse over de menselijke natuur
De nieuwe synthese
Het raadsel van de sociale insecten
Verwantenselectie en parasitisme
De evolutie van wederkerigheid
De paradox van de vrije wil
Het leibandprincipe
Wetenschap in wording

6 Evolutie en antropologie
Over vreemde landen en volken
De universaliteit van emoties
Victoriaanse vooroordelen
Het standaardmodel van de sociale wetenschap
Cultureel relativisme
Opgroeien op Samoa
Moeder van de wereld
De aanval van Freeman
Botsende paradigma's

7 Evolutie en taal
Taal maakt de mens
Empirisme en nativisme
De taal als exaptatie
Het taalinstinct
De uniciteit van de menselijke taal
Op zoek naar de taalvonk
De functie van taal

8 Evolutie en bewustzijn
Lichaam en geest
Cartesiaans dualisme
Monisme,fysicalisme en functionalisme
Slimme machines
Hoe is het om een vleermuis te zijn?
Een aanval op de volkspsychologie
Zombies en de functie van bewustzijn
Het gelaagde bewustzijn
Valkuilen in het onderzoek naar het dierlijke bewustzijn

9 De evolutie van cultuur
Een nieuw medium voor evolutie
De geboorte van de memetica
Universeel darwinisme
Cultuur als verlengstuk van de genen
De revolte der memen
In de ban van het meemplex
Mijn memen hebben het gedaan!
Is culturele evolutie lamarckiaans?
Een genealogie van memen
Wat is een meem?
Is memetica wetenschap?

10 Evolutionaire epistemologie
Nieuwe perspectieven
De zoektocht naar zekerheid
Naturalisme
Over nestvlieders en aangeboren kennis
Achter de schermen van de cognitieve nis
Evolutie is kennisverwerving
Darwin-machines
Evolutie van wetenschap
De doelgerichtheid van wetenschap
De naturalistische drogreden

11 Evolutie en religie
Kapelaan van de duivel
Amerikaanse toestanden
Wat is er mis met Intelligent Design?
Wie is er bang voor macro-evolutie?
Toeval en Stupid Design
De strijd der magisteria
Hogere metafysica
Op zoek naar de God spot

12 Evolutie en de moraal
De grondslag van de moraal
Het sociaal contract
Speltheorie
Het dilemma van de gevangene
Het vlooidilemma
Wederkerig altruïsme
De triomf van Tit-for-Tat
Is Tit-for-Tat een Evolutionair Stabiele Strategie?
Wenken voor wereldleiders
Moraal van sentimenten
Zijn we van nature goed?

13 Evolutie en esthetica
Esthetische obsessies
Gevederde kunstenaars
Wat wil de pauwhen?
Esthetisch realisme
Plato als middenweg
De oorsprong van kunst
Schoonheid als adaptatie
Schoonheid en symmetrie
Vrouwelijke curven en ongewassen T-shirts
Vooruitzichten van een evolutionaire esthetica

14 Darwiniaanse geneeskunde
Memento mori
Evolutionaire compromissen
Heterozygoot voordeel
Een eeuwige wapenwedloop
Adaptieve verdedigingstechnieken
De opmars van beschavingsziekten
Dreigende doemscenario's

15 Sociaal-darwinisme en eugenetica
Gevaren van evolutionair denken
Herbert Spencer en de wetten van de evolutie
De wortels van het sociaaldarwinisme
De controverse over rassen
De bell curve
De toekomst van de beschaving
Rashygiëne in de polder
Regels voor het mensenpark

16 Evolutie en vooruitgang
Twijfels over progressie
De grote keten van het bestaan
Criteria voor vooruitgang
Evolutie en escalatie
De modus van het leven
Evolutie en convergentie
De toekomst van het leven

Epiloog
Aanbevolen literatuur
Literatuur
Illustratieverantwoording
Index