ICT en openbaar bestuur

1 De maatschappelijke en politiek-bestuurlijke positionering van ICT in het openbaar bestuur
Victor Bekkers, Miriam Lips en Arre Zuurmond

1.1 De blik naar buiten gekeerd
1.2 Maatschappelijke ontwikkelingen
1.3 Politiek-bestuurlijke ontwikkelingen
1.4 Verschuivende posities
1.5 Situationele bepaaldheid
1.6 Opzet van het boek
Eindnoot
Literatuur


Deel I De informatiesamenleving
2 Achtergronden en eigenschappen van ICT
Victor Bekkers en Arre Zuurmond
2.1 Inleiding
2.2 De stamboom van informatisering in het openbaar bestuur
2.3 Komende ICT-ontwikkelingen: de werkplek en organisatie-inrichting
2.4 Eigenschappen van ICT
2.5 De veranderende aard van informatieverwerking
2.6 Het organisatiepotentieel van netwerktechnologie
2.7 Balans
Eindnoten
Literatuur

3 ICT en economie
Rifka Weehuizen en Luc Soete
3.1 Inleiding
3.2 Schaarste, nut en marktwerking
3.3 Informatie, transactiekosten en instituties
3.4 ICT, marktwerking en economische groei
3.5 ICT, arbeid en werkgelegenheid
3.6 Conclusie
Eindnoten
Literatuur

4 ICT en samenleving: beelden van de informatiesamenleving
Miriam Lips
4.1 Inleiding
4.2 Opkomst van de informatiesamenleving: verandering van organisatieprincipes
4.3 Empirische observaties van de informatiesamenleving
4.4 Waardering van beelden van de informatiesamenleving
4.5 Invloed van technologische ontwikkelingen op de samenleving
4.6 Conclusie
Eindnoten
Literatuur


Deel II Sturing en beleid

5 Sturing, informatie en ICT
Victor Bekkers en Marcel Thaens
5.1 Inleiding
5.2 Over sturing en sturingsconcepties
5.3 Sturing op de throughput
5.4 Sturing op in- en output
5.5 Sturing op afhankelijkheden
5.6 Sturingsconcepties en ICT
5.7 Analyse
5.8 Het sturingspotentieel van ICT
5.9 Conclusie
Eindnoten
Literatuur

6 Overheid en ICT: kroniek van een beleid
Wim van de Donk en Ruud van Dael
6.1 Inleiding
6.2 Het beleid beschrijven en analyseren in vier -generaties'
6.3 De eerste generatie: toetsing, techniek en doelmatigheid (1950-1976)
6.4 De tweede generatie: planning en sturing van organisatie, informatie en bestuur (1976-1985)
6.5 Van BIOS naar NAP: van binnen naar buiten (1986-1995)
6.6 De elektronische overheid (1996 - nu)
6.7 Conclusie: een volgende generatie of het einde van een afzonderlijk beleid?
Eindnoten
Literatuur

7 ICT en beleidsinstrumenten
Ig Snellen

7.1 Inleiding
7.2 ICT ondersteunt de beleidsinstrumenten
7.3 Een complicatie: geen beleid is ook beleid
7.4 ICT, Detecting Tools en Informating
7.5 ICT en Effecting Tools: wortel, zweep en preek
7.6 ICT en de -schema- en arenabenadering' van beleid
7.7 Eerste, tweede en derde generatie beleidsinstrumenten
7.8 Conclusies en reflectie
Eindnoten
Literatuur

8 Publieke besluitvorming en ICT
Frank Bongers en Jac Geurts

8.1 Inleiding
8.2 Publieke besluitvorming
8.3 Interactieve besluitvorming
8.4 Groepen en groepsbesluitvorming
8.5 Group Support Systems
8.6 Praktijkvoorbeelden
8.7 Conclusie
Literatuur

9 ICT en publieke dienstverlening
Victor Bekkers, Hein van Duivenboden en Miriam Lips

9.1 Inleiding
9.2 Van beleidsimplementatie naar publieke dienstverlening
9.3 Beleid en innovatie van publieke dienstverlening
9.4 Elektronische publieke dienstverlening in de praktijk
9.5 Strategische vraagstukken omtrent elektronische publieke dienstverlening
9.6 Conclusie
Eindnoot
Literatuur

10 Kosten en baten van ICT en informatievoorziening in het openbaar bestuur
Eelco van Hout

10.1 Inleiding
10.2 Een financiële benadering van kosten en baten van informatievoorziening
10.3 Een multidisciplinaire benadering van kosten en baten van informatie
10.4 Kosten en baten van geo-informatie met behulp van ICT: een illustratie
10.5 Conclusie
Literatuur

11 ICT, toezicht en informatierelaties
Vincent Homburg en Victor Bekkers

11.1 Inleiding
11.2 Perspectieven op toezicht: klassiek, modern en postmodern
11.3 Analyse van informatierelaties in toezichtarrangementen
11.4 Conclusies
Literatuur


Deel III Organisatie

12 ICT en overheidsorganisatie
Arre Zuurmond en Marco Meesters

12.1 Inleiding
12.2 Ontwikkelingen tot nu toe
12.3 Twee nieuwe organisatiekundige inzichten
12.4 Enkele recente casestudies
12.5 Inzichten uit de cases
12.6 Bevestiging van de theorie?
12.7 Conclusie
Eindnoten
Literatuur

13 Interorganisatie: over informatierelaties, grensveranderingen en virtuele organisaties
Victor Bekkers en Vincent Homburg

13.1 Inleiding
13.2 Management van informatierelaties
13.3 Organisatiegrenzen in beweging
13.4 Virtuele organisaties
13.5 Over de waardering van ICT en interorganisatie
13.6 Conclusie
Literatuur

14 Informatisering in ketens
Hein van Duivenboden, Patty Heemskerk, Steven Luitjens, Rob Meijer

14.1 Inleiding
14.2 Het ketenperspectief: een introductie
14.3 De keten nader belicht: de gezondheidszorg als casus
14.4 Informatisering in ketens: aandachtspunten en denkmodellen
Eindnoten
Literatuur

15 Informatiemanagement in overheidsorganisaties
Robbin te Velde, Ted Dicks, Pim Jörg en Femke Polman

15.1 Inleiding
15.2 De veranderende rol van informatie in organisaties
15.3 Organisatie contra ICT
15.4 Terug naar de organisatie
15.5 Informatisering in de context van de organisatie: een eerste synthese
15.6 Conclusie
Eindnoten
Literatuur

16 Publiek kennismanagement
Hein van Duivenboden en Miriam Lips

16.1 Inleiding
16.2 Aanleidingen voor kennismanagement
16.3 Kennismanagement in de praktijk van de publieke sector
16.4 Publiek kennismanagement
16.5 Conclusie
Eindnoot
Literatuur

17 Van e-government naar e-governance
Victor Bekkers, Hein van Duivenboden en Miriam Lips

17.1 Inleiding
17.2 Opkomst van de elektronische overheid
17.3 Definitie van e-government
17.4 Perspectieven op de elektronische overheid
17.5 Strategische vraagstukken
17.6 Conclusie
Eindnoot
Literatuur


Deel IV Politiek en democratie

18 Democratie en ICT: institutionele renovatie of innovatie?
Victor Bekkers

18.1 Inleiding
18.2 ICT en de wil van het volk: de push-button democratie
18.3 ICT en participatie: de burger als citoyen
18.4 ICT en de toegankelijkheid van overheidsinformatie: versterking van civic competence
18.5 ICT en de ontsluiting van internet als publieke sfeer
18.6 ICT en de schaduwdemocratie: alternatieve mobilisatiestrategieën
18.7 ICT en de externe en interne toegankelijkheid van het politieke systeem: de digitale politicus
18.8 ICT en de toegang tot de informatiemaatschappij: de digitale kloof
18.9 Institutionele renovatie of innovatie als wenkend perspectief?
Eindnoot
Literatuur

19 De democratische potentie van het internet: democratische intermediairen online
Arthur Edwards

19.1 Inleiding
19.2 Intermediairen en hun rollen in de democratie
19.3 De pluralistische democratie: het gebruik van internet door sociale bewegingen
19.4 De deliberatieve democratie: de rol van de moderator in internetdiscussies over de aanpak van maatschappelijke problemen
19.5 De competitieve democratie: nieuwe informatie-intermediairen voor de kiezer
19.6 De representatieve democratie: het gebruik van internet door volksvertegenwoordigers
19.7 De plebiscitaire democratie: overheidswebsites bij referenda en volksinitiatieven
19.8 De vraaggerichte democratie: intermediairen rondom de burger als klant
19.9 Conclusies
Eindnoten
Literatuur

20 Politieke partijen en informatisering: nieuwe relaties tussen kiezers,partijleden en politici
Marcel Boogers en Gerrit Voerman

20.1 Inleiding
20.2 De crisis van politieke partijen
20.3 Internet en politieke partijen
20.4 Internet en politieke participatie
20.5 De opkomst van internet in de politiek
20.6 Surfende kiezers
20.7 Interne toepassing van internet door partijen
20.8 Conclusie
Eindnoten
Literatuur

21 ICT en sociale bewegingen: politiek op de maat van het internet
Wim van de Donk en Arthur Edwards

21.1 Inleiding
21.2 Kernthema's en veronderstellingen
21.3 De mobilisering van hulpbronnen
21.4 De interactie met referentiegroepen in de omgeving
21.5 Het ontwikkelen en uitdragen van probleemperspectieven
21.6 Conclusies
Eindnoten
Literatuur

22 Parlementaire en juridische controle van de elektronische overheid
Albert Meijer

22.1 Inleiding
22.2 Institutionele waakhonden van de Trias Politica
22.3 Het schriftelijke geheugen van de overheid
22.4 Informatiefabrieken en informatiebazaars
22.5 Controle van de elektronische overheid
22.6 Conclusie
Eindnoten
Literatuur

23 ICT en de toekomst van de democratische politiek
Paul Frissen

23.1 Inleiding
23.2 Netwerksamenleving en democratische politiek
23.3 Gevolgen en dilemma's
23.4 Debat en analyse
23.5 Representatie en netwerksamenleving
23.6 Democratische politiek in de netwerksamenleving: perspectieven
Eindnoot
Literatuur


Deel V Juridische aspecten

24 De digitale rechtsstaat
Mark Bovens

24.1 Inleiding
24.2 Het huis van de rechtsstaat
24.3 Van industriële samenleving naar informatiemaatschappij
24.4 Kenmerken van de informatiemaatschappij
24.5 Rechtsstaat en informatiemaatschappij
24.6 Conclusie

25 ICT en de juridische positie van overheid en burger
Corien Prins

25.1 Inleiding
25.2 Informatievoorziening
25.3 Communicatie
25.4 Transactie
25.5 Coproductie
25.6 Conclusie
Eindnoten
Literatuur

26 Privacy en ICT
Anton Vedder en Peter Blok

26.1 Inleiding
26.2 Begripsmatige eenheid
26.3 De conventies en waarden achter privacy
26.4 Ontwikkelingen in de theorie
26.5 De uitbreiding van de persoonlijke levenssfeer
26.6 Relativering in theorie
26.7 Relativering in de praktijk
26.8 Conclusie: twee uitwegen
Eindnoten
Literatuur

27 ICT en overheidsinformatie
Marc de Vries

27.1 Inleiding
27.2 Wet- en regelgeving ten aanzien van de openbaarheid van overheidsinformatie
27.3 Spanningen rond de Wob als gevolg van ICT-ontwikkelingen
27.4 Belangrijkste beleidsinitiatieven rond overheidsinformatie
27.5 Conclusie
Eindnoten
Literatuur

28 Risico's in de netwerksamenleving: over vervlochten netwerken en kwetsbare overheden
Bert-Jaap Koops, Simone van der Hof en Victor Bekkers

28.1 Inleiding
28.2 Oorzaken van ICT-kwetsbaarheid
28.3 De risicosamenleving
28.4 Aspecten van risico's binnen organisaties
28.5 De beleidsagenda: voornemens
28.6 De organisatorische en technische agenda: maatregelen
28.7 Conclusie
Eindnoten
Literatuur

29 Regulering in een informatiesamenleving
Miriam Lips en Corien Prins

29.1 Inleiding
29.2 Nieuwe vragen en spanningen voor recht en regulering
29.3 Uitgangspunten voor ICT-regulering
29.4 Naar een visie op regulering in de informatiesamenleving?
29.5 Conclusie
Eindnoten
Literatuur


Deel VI Dilemma's en perspectieven

30 De januskop van ICT in het publieke domein
Victor Bekkers, Miriam Lips en Arre Zuurmond

30.1 Inleiding
30.2 Verschuivende posities in het openbaar bestuur
30.3 De januskop van het digitale publieke domein: verticalisering en horizontalisering als wenkend perspectief
30.4 Waar zijn de checks and balances gebleven? Over het belang van een politieke theorie voor het digitale publieke domein
30.5 Informatisering in het publieke domein als uitdaging voor de bestuurskunde
Literatuur

Register

Over de auteurs