Toegang tot recht

Deel 1 Institutionele aspecten van toegang tot recht

1 Toegang tot het recht: een rechtssociologische analyse 25
Nienke Doornbos
1 Rechten effectueren 25
2 Van probleem naar rechtszaak: stadia van conflictbeslechting 27
3 Onderzoek naar de toegang tot recht in Nederland 30
4 Kosten- en batenoverwegingen bij het beroep op recht en rechtsbijstand 36
5 Vormen van conflictbeslechting 38
6 Tot slot 44

2 Is oplossen beter dan rechtspreken? 45
Marleen van Geffen
1 Toegang tot het recht 45
2 Nieuwe vormen van geschilbeslechting 45
3 De gefinancierde rechtsbijstand 47
4 Rechtsstaat en toegang tot de rechter 49
5 Oplossingen en recht 50
6 De juridische oplossing in de praktijk 52
7 Toegang tot een oplossing 53
8 Kanariepietje 55

3 Access to justice door collectieve actie 57
Eddy Bauw
1 Inleiding 57
2 Collectieve actie en access to justice 58
3 Ontwikkeling van het collectief actierecht 59
4 Toegang in praktische zin: financiering van collectieve acties 63
5 Tot slot 65

4 Beklagrecht in geval van niet-vervolging door het Europese OM 67
Miranda de Meijer
1 Inleiding 67
2 Het Europees Openbaar Ministerie en de vervolgingsbeslissing 69
3 Rechterlijke toetsing van EOM-besluit om niet te vervolgen 74
4 Afsluiting 78

5 Kunnen Frequently Asked Questions van de IND de werking van het Unierecht voldoende waarborgen? 81
Tesseltje de Lange
1 Inleiding 81
2 De dga en de ICT-Richtlijn 82
3 De waarde van online Frequently Asked Questions 85
4 Concluderende opmerkingen 90

6 Toegang tot het recht en technologische ontwikkelingen 91
Rachel Rietveld en Evert Verhulp
1 Mies Westerveld 91
2 De veranderende arbeidsmarkt 91
3 Wat is toegankelijkheid van het recht? 93
4 Digitale hulpmiddelen 95
5 Beperkingen en kansen van digitale systemen 98
6 Technologie en toegang tot het recht 102

7 Het opnemen van asielgehoren – Een eenvoudig instrument ter verbetering van de toegang tot recht voor asielzoekers 103
Nienke Doornbos en Emma Morgan
1 Toegang tot het recht en de Amsterdam Law Hub 103
2 Waarom is het opnemen van asielgehoren van belang? 104
3 Waarom worden nader gehoren niet nu al standaard opgenomen? 107
4 Clarity Now 111
5 Conclusie 112

8 De zeeffunctie van de advocaat 113
Charlotte de Mare en Jonathan Soeharno
1 Inleiding 113
2 Tussen jurist en taelman 114
3 De zevende advocaat 115

9 Cliënt, advocaat en de zeggenschap over de zaak 123
Diana de Wolff
1 De rechtshulpbeweging 123
2 De traditionele en de participatieve benadering 124
3 Autonomie van de cliënt: een weerbarstig streven 126
4 Gedragsregels en rechtspraak 128
5 Een uitstap naar de medische wereld 134
6 Afronding 135

Deel 2 De financiering van rechtshulp

10 Een nieuwe leemte in de rechtshulp? 139
Tineke Strik en Ashley Terlouw
1 Bezuinigingen op de rechtshulp aan asielzoekers 139
2 De noodzaak van toegankelijke rechtshulp in het algemeen 140
3 Asielprocedure: snel maar zorgvuldig 144
4 Het proces naar Europese normen voor rechtsbijstand 145
5 Korting op de rechtsbijstand 149
6 Slot 151

11 Vervolging wegens schending van de verzekeringsplicht voor motorvoertuigen en toegang tot rechtshulp 153
Hasnaa Beni Driss en Simone ten Wolde
1 Inleiding 153
2 Boete wegens het niet voldoen aan de verzekeringsplicht: procedure en knelpunten 155
2.1 Boeteprocedure en dwangmiddelen 155
2.2 Persoonlijke aanpak 157
3 Gefinancierde rechtsbijstand 158
3.1 Algemene bespreking van het recht op gefinancierde rechtsbijstand 158
3.2 Belang van gefinancierde rechtsbijstand 160
4 Artikel 6 EVRM - Het recht op toegang tot de rechter 162
4.1 Criminal charge 162
4.2 Recht op gefinancierde rechtsbijstand bij een criminal charge 165
5 Conclusie 165
Literatuur 166

12 Een holistische kijk op zelfredzaamheid 169
Ella Schepel en Bernard de Leest
1 Inleiding 169
2 Visie wetgever op zelfredzaamheid 170
3 Conflictueuze situatie 171
4 Rechtzoekende 172
4.1 Persoon van de rechtzoekende 173
4.2 Kennis en vaardigheden 173
5 Werkterrein van de derde 174
5.1 Buiten de werkingssfeer van de Wrb 174
5.2 Binnen de werkingssfeer van de Wrb 175
6 Rechtsbijstand door advocaat? 176
7 Bevindingen 178
8 Sociale kaart en beoordelingskader zelfredzaamheid 179
9 Conclusie en aanbeveling 180

13 Het perspectief van de burger in klantreisonderzoek 183
Susanne Peters
1 Toegang tot recht 183
2 Passende (rechts)hulp 184
3 Klantreisonderzoek 186
4 Klantreisonderzoek binnen de gesubsidieerde rechtsbijstand 187
5 Multiproblematiek en integrale aanpak 191
6 Tot slot 192

14 Een veranderperspectief op de gesubsidieerde rechtsbijstand: kun je met minder, meer doen? – Aanknopingspunten uit de bedrijfswetenschappen als aanzet tot een hernieuwd systeem 195
Jan Adriaanse, Jan Willem Kakebeeke en Jean-Pierre van de Rest
1 Inleiding en probleembeschrijving 195
2 De sociale advocatuur als business(model) 197
3 De complexiteit van veranderen 198
4 Blue Ocean Strategy: waarde-innovatie tegen lagere kosten? 199
5 Vier vragen om in een blauwe oceaan terecht te komen en twee voorbeelden 200
6 Blue-Ocean-innovatie in de gesubsidieerde rechtsbijstand: meer voor minder? 203
7 Afsluitende opmerkingen 205

15 Geld spelt een rol 207
Floris Bannier
1 Toegang tot rechtshulp 207
2 Van alle tijden 207
3 Betaalbaarheid voor iedereen 209
4 Ontwikkeling van de gefinancierde rechtshulp 209
5 Tussen wal en schip 210
6 Verantwoordelijkheid van de balie 211
7 Grote kantoren 212
8 Bijzondere rol 213
9 Oplossingsrichtingen 214
10 Waar brengt dit alles ons? 216

16 Er moet een pro-deo-urennorm komen voor de advocatuur 219
Jaap van Slooten
1 Inleiding 219
2 Geschiedenis 220
3 Specialisatie 221
4 Opleiding 222
5 Oplossingen 223
6 Een morele verplichting 223
7 Verhouding tot de overheidstaak 224
8 Een urennorm 225
9 Een voorbeeld uit het buitenland 227
10 Mijn oproep aan de advocatuur 227

Deel 3 Toegang tot sociaal recht

17 Toegang tot het recht op het breukvlak van rechtsordes van de arbeid 231
Robert Knegt
1 Toegang tot gerechtigheid 231
2 Een ruimer perspectief op recht en de toegang tot rechtvaardigheid 232
3 Normatieve structurering van arbeidsverhoudingen in de Middeleeuwen 234
4 De botsing van corporatieve en civiele rechtsorde 237
5 ‘Rechteloze ondernemers’ 239
6 Conclusies – met een blik op het heden 241

18 Zzp-arbeid: welke bescherming past daarbij? 245
Saskia Klosse
1 Introductie 245
2 Duiding van de zzp-problematiek 246
2.1 Grondpatroon van de sociaalrechtelijke bescherming 246
2.2 Waar de schoen wringt 248
3 Oplossingsrichtingen – ‘de lijn van Mies’ 251
3.1 Uitgangspunten 251
3.2 Uitwerking in de sfeer van het arbeidsrecht 252
3.3 Uitwerking in de sfeer van de sociale zekerheid 253
4 De wereld draait door 255
4.1 Onderverdeling in subgroepen 256
4.2 Regeling voor alle werkenden 259
Literatuur 264

19 Bevordering van de naleving van gelijkebehandelingswetgeving 267
Irene Asscher-Vonk
1 Inleiding 267
2 De obstakels op de weg naar recht op gelijke behandeling 267
3 Het College voor de rechten van de mens 269
4 Het bewijsregiem in gelijkebehandelingszaken 271
4.1 Wanneer is er een vermoeden van onderscheid? 271
5 Initiatiefwetsvoorstel 35157 275
5.1 Feiten vaststellen (obstakel a) 275
5.2 Overige punten (obstakel d) 277
6 Conclusie 278

20 Toegang tot Europese sociale rechten 279
Teun Jaspers
1 Inleiding 279
2 Het Europese kader 280
3 Aard en werking van de EU-regels 283
3.1 Verdragsbepalingen en richtlijnen 283
3.2 Fundamentele (sociale) rechten (het Handvest) 285
4 Handhaving en sanctionering 286
4.1 Administratieve handhaving door overheidsinstanties 287
4.2 Individuele handhavingsprocedures 288
4.3 Collectieve handhaving 290
4.4 Sanctionering 291
5 Tot slot 292

21 Toegang tot het internationale socialezekerheidsrecht 295
Frans Pennings
1 Inleiding 295
2 Toegang tot een internationale rechter 296
3 Individueel klachtrecht bij het Internationaal Verdrag inzake Economische, Sociale en Culturele rechten 298
4 Collectief klachtenrecht bij het Europees Sociaal Handvest 300
4.1 De collectieve klachtenprocedure 300
4.2 Wie mag klachten indienen? 301
4.3 De criteria voor beoordeling van de merits 302
4.4 De verdere procedure 304
5 Beoordeling van de toegang tot het internationale socialezekerheidsrecht 305
6 Conclusies 309
Literatuur 310

22 Toegang tot socialezekerheidsrecht, rulings van het UWV 313
Pieter Fluit
1 Duidelijkheid vooraf? 313
2 Diverse gevallen van rechtsonzekerheid 314
3 Ruling van de fiscus 316
4 Deskundigenoordeel 317
5 Uitbreiding onderwerpen deskundigenoordeel? 318
6 Slot 319

Curriculum Vitae van Mies Westerveld 321
Publicaties van Mies Westerveld (selectie) 323
Over de auteurs 325