Handboek constitutioneel recht Suriname

1 De Surinaamse staat en het staatsrecht 19
1.1 De Surinaamse staat 19
1.2 Staatsrecht 22
1.3 Staatsrecht en bestuursrecht 23
1.4 Staat en souvereiniteit 25
1.5 Regeerstelsel en staatsvorm 26
1.6 Bronnen van het Surinaamse staatsrecht 28
1.6.1 De Grondwet 28
1.6.2 Organieke wetten 29
1.6.3 Ongeschreven staatsrecht 29
1.6.4 Jurisprudentie 30
1.6.5 Internationale verdragen 31

2 Hoofdlijnen staatkundige en constitutionele ontwikkeling van Suriname 1630-1987 33
2.1 Inleiding 33
2.2 De periode tot 1667 33
2.3 De periode 1667-1865 34
2.4 De periode 1865-1987 35
2.5 De grondwetsperioden 36
2.6 De periode van het octrooirecht 37
2.7 Ontwikkeling van octrooi naar regeringsreglement, 1815-1865 38
2.8 Het regeringsreglement, 1865-1948 40
2.9 De staatsregeling, 1948-1975 42
2.9.1 De interim-regeling 43
2.9.2 Samenvatting 44
2.10 De onafhankelijkheidsgrondwet van 1975 45
2.10.1 Inleiding 45
2.10.2 Procedure totstandkoming onafhankelijkheidsgrondwet 46
2.10.3 Invloed Nederland bij grondwet van 1975 48
2.11 De periode 1975-1980 49
2.12 Rechtsstatelijke noodtoestand 1980-1987 50
2.13 Herstel democratie, 1987 tot heden 51
2.14 Conclusie 52

3 Rechtsstaat en democratie 53
3.1 Souvereiniteit van het volk 53
3.2 Representatieve democratie 55
3.3 Formele en materiële democratieopvatting: 56
3.4 Correctie op de representatieve democratie 58
3.5 Elementen van de rechtsstaat 60

4 Ontwikkeling en gelding parlementair stelsel in Suriname 63
4.1 Inleiding 63
4.2 Ontwikkeling naar Surinaams bestuur vanaf 1948 65
4.2.1 Grondwettelijke ontwikkeling verantwoordingsregel in relatie de Staten en bestuur 67
4.3 Betekenis van de vertrouwensregel 68
4.4 De staatkundige ontwikkeling van het parlementaire stelsel in de periode 1948-1950 70
4.5 Doorontwikkeling en toepassing van het parlementaire stelsel 72
4.6 Stagnatie in de ontwikkeling van het parlementaire stelsel, 1962-heden 74
4.7 Motie van wantrouwen tegen president Wijdenbosch en vicepresident Radhakishun 75
4.7.1 Inleiding 75
4.7.2 Motie van wantrouwen van de oppositie 77
4.7.3 Motie met oproep tot aftreden van de president en van DNA, van de coalitiepartijen 78
4.7.4 Tussentijdse ontbinding DNA grondwettelijk niet geregeld 79
4.8 Geschiktheid parlementair stelsel als toekomstig regeermodel 81

5 De Nationale Assemblée: samenstelling, organisatie en werkwijze 85
5.1 Inleiding 85
5.2 Politieke partijen 86
5.3 Samenstelling 88
5.4 Begin lidmaatschap 89
5.5 Geloofsbrieven 90
5.6 Beëindiging lidmaatschap DNA 93
5.7 Ontslag op eigen verzoek 93
5.8 Terugroeping lid DNA 96
5.9 Einde lidmaatschap vanwege omstandigheden die verkiesbaarheid uitsluiten 98
5.10 Benoeming tot minister of onderminister 99
5.11 Afwezigheid gedurende een aaneengesloten periode van vijf maanden 100
5.12 Veroordeling wegens misdrijf 101
5.13 Financiële positie leden 101
5.14 Procedure strafbaarstelling DNA-leden en ministers 102
5.15 Inrichting en werkwijze 104
5.16 Verkiezing voorzitter DNA 106
5.17 Taken voorzitter DNA 106
5.18 Griffier en bureau van De Nationale Assemblée 107
5.19 Presidium 112
5.20 Fracties 113
5.21 Vergaderingen DNA 114
5.22 Stemming 115
5.23 Immuniteit/onschendbaarheid 118
5.24 Quorumvereiste 119
5.25 Verenigde Volksvergadering 120
5.26 Bevoegdheden van De Nationale Assemblée 124
5.26.1 Wetgevende functie 124
5.26.2 Recht van initiatief 124
5.26.3 Recht van amendement 125
5.26.4 Controleur van de macht 125
5.26.5 Referendum/volksraadpleging 126
5.26.6 Interpellatie en vragenrecht 126
5.26.7 Recht van enquête 127
5.26.8 Budgetrecht 128
5.27 Moties 129
5.28 Toetsing van districtsverordeningen 129
5.29 Grondwettigheidstoets wetvoorstellen 129

6 De president en vicepresident 131
6.1 Inleiding 131
6.2 Benoeming 132
6.3 Bezit van de Surinaamse nationaliteit 134
6.4 Handelingen in strijd met de grondwet 135
6.5 Verkiezing bij acclamatie 136
6.6 Betekenis van de eed 137
6.7 Functies, taken en bevoegdheden van de president 139
6.8 Ontslag van de president 141
6.9 De rol en functie van de vicepresident 142
6.10 Waarneming ambt van president door vicepresident 145
6.10.1 Waarneming bij buitenstaatstelling president 145
6.10.2 Waarneming bij afwezigheid president 146
6.10.3 Waarneming bij verdenking misdrijf 147
6.10.4 Waarneming bij gelijktijdige afwezigheid president en vicepresident niet geregeld 148

7 De regering 149
7.1 Inleiding 149
7.2 Samenstelling, taken en functies van de regering 150
7.3 De Regeringsraad 151
7.4 Raad van ministers 153
7.5 Ministers en onderministers 154
7.6 Benoeming minister 155
7.7 Geldelijke voorzieningen ministers en onderministers 156

8 Kiesstelsel en kiesregeling 157
8.1 Kiesstelsel algemeen 157
8.2 Ontwikkeling Surinaams kiesstelsel en kiesrecht 1865-1948 162
8.3 Periode 1948-1987 163
8.4 Etniciteit en kiesstelsel 164
8.5 Kiesstelsel volgens grondwet van 1987 166
8.5.1 Werking kiesstelsel en kiesregeling voor DNAverkiezingen in 2020 167
8.6 Districts- en ressortraden 170
8.7 Actief kiesrecht 170
8.8 Passief kiesrecht 172
8.9 Kiezersregister 173
8.10 Verkiezingsprocedure 175
8.11 Kandidaatstelling 175
8.12 Onderzoek en geldigheid van ingediende lijsten 177
8.13 Stemming en telling 179
8.14 Stemopneming 183
8.15 Bekendmaking uitslag der verkiezingen 186
8.16 Organisatie en toezicht op de verkiezingen 187
8.17 Instelling onafhankelijke nationale verkiezingsautoriteit gewenst 190

9 Vaste colleges van advies in de grondwet 193
9.1 Staatsraad 193
9.1.1 Bevoegdheden Staatsraad 194
9.1.2 Samenstelling Staatsraad 195
9.1.3 Werkwijze Staatsraad 197
9.2 De Rekenkamer 197
9.2.1 Inleiding 197
9.2.2 Bevoegdheden 199
9.2.3 Samenstelling 201
9.2.4 Werkwijze en besluiten 202
9.3 De Nationale Veiligheidsraad 203
9.3.1 Inleiding 203
9.3.2 Taak en samenstelling 203

10 Regelgeving en wetgeving 207
10.1 Inleiding 207
10.2 Legaliteitsbeginsel en bevoegdheid tot regelgeving 208
10.3 Terugwerkende kracht van regelgeving 209
10.4 Attributie van regelgevende bevoegdheden 210
10.5 Delegatie van regelgevende bevoegdheden 211
10.5.1 Subdelegatie van regelgevende bevoegdheden 214
10.6 Attributie, delegatie en mandaat van bestuursbevoegdheden 214
10.7 Wettelijke regelingen 215
10.7.1 Wet in formele zin 216
10.7.1.1 Voorbereiding 217
10.7.2 Plenaire behandeling 217
10.7.3 Stemming 219
10.7.4 Initiatiefwetsvoorstel 219
10.7.5 Volksraadpleging 219
10.7.6 Bekrachtiging 220
10.7.7 Bekendmaking en inwerkingtreding 220
10.7.8 Afwijkende regelingen/decreten 223
10.8 Staatsbesluiten 224
10.9 Presidentieel besluit 225
10.10 Resolutie 226
10.11 Ministeriële beschikking 227
10.12 Beschikking (algemeen) 227
10.13 Districtsverordening 227
10.14 Districtsbesluit 227

11 De rechterlijke macht en organisatie van de rechtspraak 229
11.1 Inleiding 229
11.2 Historische ontwikkeling rechterlijke macht 229
11.3 De rechterlijke macht als begrip 230
11.4 Rechterlijke macht met rechtspraak belast 231
11.5 Openbaar Ministerie 231
11.6 Participatie deskundige leden aan de rechtspraak 233
11.7 Bevoegdheid (burgerlijke) rechter 234
11.8 Berechting van alle rechtsgeschillen 237
11.9 Administratieve rechtspraak 241
11.10 Administratief beroep 242
11.11 Hof van Justitie als ambtenarenrechter 243
11.12 De militaire rechter 245
11.13 Politieke kwestie 246
11.14 Onafhankelijkheid en onpartijdigheid 248
11.15 Organisatie en inrichting van de rechterlijke macht 249

12 Constitutionele toetsing en Constitutioneel Hof 253
12.1 Constitutionele toetsing 253
12.2 Wijze van toetsing 254
12.3 Ontstaan van Constitutioneel Hof in Suriname 255
12.4 Samenstelling, benoeming en ontslag 256
12.5 Taak en werkwijze 257
12.6 Prejudiciële vraag rechter 259
12.7 Rechtsgevolg besluit Hof 260
12.8 Positie en toekomst Constitutioneel Hof in het constitutioneel bestel 261

13 Decentralisatie 265
13.1 Inleiding 265
13.2 Inrichting regionale vertegenwoordigende organen 266
13.3 Samenstelling districtsraad 267
13.3.1 Onverenigbaarheden districtsraadsleden 268
13.3.2 Vergadering van de districtsraad 268
13.3.3 Taak en bevoegdheid districtsraad 270
13.3.4 Procedure totstandkoming districtsverordening 272
13.4 Regionale participatiedemocratie 273
13.5 Toezicht en handhaving 274
13.6 Procedure toetsing regelgevende besluiten 275
13.7 Ingebrekestelling decentrale organen 276
13.7.1 Ressortraad 276
13.7.2 Districtsraad en districtsbestuur 276
13.8 Districtsplan en districtsverslag 277
13.9 De ressortraad 277
13.10 Inrichting regionale bestuursorganen 279
13.11 Interimregeling financiële decentralisatie 280
13.12 De districtscommissaris 281
13.13 Districtsbesluiten 281
13.14 Regionale commissaris 282
13.15 Stagnerende decentralisatie 282

14 Grondrechten 285
14.1 De betekenis van grondrechten 285
14.1.1 Bronnen van grondrechten 286
14.1.2 Type grondrechten 287
14.1.3 Structuur en omschrijving grondrechten 289
14.2 Toepassing van grondrechten 290
14.2.1 Dragers van grondrechten 290
14.2.2 Reikwijdte 292
14.2.3 Beperkingen 293
14.3 De werking van grondrechten 296
14.3.1 Horizontale en verticale werking van grondrechten 296
14.4 Botsing en samenloop 298
14.4.1 Botsing van grondrechten 298
14.4.2 Samenloop van grondrechten 299
14.5 Het beroep op grondrechten 299

15 Suriname en het internationale recht 303
15.1 Inleiding 303
15.2 Bronnen van volkenrecht 305
15.3 Memorandum of understanding 307
15.4 Verhouding nationaal en internationaal recht 307
15.5 Staatsimmuniteit 308
15.5.1 Immuniteit en beslaglegging tegoeden Centrale Bank van Suriname 309
15.6 Primaat buitenlandse politiek 312
15.7 Goedkeuring en bekendmaking van verdragen 313
15.8 Werking en rechtskracht van verdragen 315
15.9 Volkenrechtelijke organisaties 317
15.9.1 Inleiding 317
15.9.2 De Verenigde Naties 317
15.9.2.1 De Algemene vergadering 318
15.9.2.2 De Veiligheidsraad 318
15.9.3 De Caribische Gemeenschap 320
15.9.3.1 Interne markt Caricom en Suriname 321
15.9.3.2 Organen van Caricom 322
15.9.3.3 Caribbean Court of Justice 324
15.9.4 Organisatie van Amerikaanse Staten 326
15.9.4.1 Organen van de OAS 327
15.9.5 Gemeenschap van Latijns-Amerikaanse en Caribische landen (CELAC) 328
15.9.6 Unasur 329

Literatuurlijst 331

Bijlagen 337
Bijlage 1 De Grondwet van Suriname 339
Bijlage 2 Voorbeeld procedure intrekking lidmaatschap vanwege langdurig niet bijwonen vergaderingen ex artikel 68 lid 1-f 387