Van rechtsbescherming naar machtsbescherming - Volumen I: Inleiding en organisatie

Voorwoord bij de zesde druk V
Over de auteur XI
Lijst van geselecteerde werken XIII
Inleiding XV
Inhoudsopgave XIX
Afkortingenlijst XLIII

Deel I: Procesrechtelijk organisatierecht en materieel procesrecht

Volume I: Inleiding en organisatie

1 De bestuursrechtelijke voorzieningen 1
1 Aard en ratio; begrippen en onderscheidingen 1
2 De ontwikkeling van het nieuwe stelsel 17
3 Historie van het Nederlands bestuursprocesrecht 18
4 De totstandkoming van de Awb 29
5 Rapport ‘Bestuur in geding’ 39
6 ‘Die Wende’ 44
7 Project- en andere ‘de-reguleringswetgeving’; Commissie-Elverding 57
8 De verdere ontwikkeling van de Algemene wet bestuursrecht 99
8a Aanpassing bestuursprocesrecht 133
8b Voorgeschiedenis: de afbraak ingezet: voorstellen Raad van
State en vanuit de rechtspraak 133
8c De afbraak voltooid: de Wet aanpassing bestuursprocesrecht 141
9 Soorten bestuursrechtelijke voorzieningen 153
10 Bezwaar en administratief beroep 153
11 Algemeen 154
12 Bezwaar 158
13 Rechtstreeks beroep op de rechter 169
14 Administratief beroep 184
15 Bestuursrechtspraak 187
16 Onafhankelijke en onpartijdige rechters 187
17 De gewone rechter 189
18 De bestuursrechtelijke sector van de rechtbank 191
19 De belastingrechter 191
20 De verkeersrechter 191
21 Overige gevallen 192
22 Anders dan als ‘administratieve rechter’ 192
23 Speciale bestuursrechters 194
24 De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (ABR) 194
25 De Centrale Raad van Beroep (CRvB) 195
26 Het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) 195
27 Andere speciale instanties 196
28 Rechtmatigheidstoetsing 199
29 Openbaarheid van behandeling en uitspraak 201
30 ‘Fair trial’ 203
31 Beslechting geschil tussen partijen 203
32 Het geschil finaal beslechtend 206
33 Evaluatie van de bestuursrechtspraak en kritiek 209
34 Alternatief voor de huidige bestuursrechtspraak 225
35 Grondtrekken van het bestuursrechtelijke proces 230
36 De uitoefening van openbaar gezag als grondslag van het geschil 232
37 Betrokkenheid van zowel algemeen als bijzonder belang 233
38 Specifieke bevoegdheids- en ontvankelijkheidsbelemmeringen 234
39 Enkelvoudigheid van het voorwerp van geschil 235
40 Contradictoir met inquisitoire elementen 237
41 Aanvulling door de burgerlijke rechter en Europese invloeden 239
42 Bevoegdheidsverdeling tussen bestuursrechter en burgerlijke rechter 239
43 Bevoegdheid 241
44 Ontvankelijkheid 243
45 Bindende kracht oordeel bijzondere instantie 246
46 Hernieuwde discussie over de bevoegde rechter 250
47 Balans 254
48 Verdragsrechtelijke correcties 260
49 EVRM 265
50 Hof van Justitie EG 272
51 Balans en (sombere) verwachting 277
52 Nationale ombudsman en andere klacht- en toezichtmogelijkheden 281
53 Nationale ombudsman en andere klachtprocedures 282
54 De ontwikkeling van het klachtinstituut 282
55 Interne klachtprocedures 294
56 Externe klachtprocedures 299
57 Beperktheid klachtprocedures 312
58 Preventief en repressief toezicht 314
59 Toezichtvormen 314
60 Preventief toezicht 317
61 Repressief toezicht 319
62 Europees Handvest lokale autonomie 326
63 Toenemende centralisatie en nieuwe toezichtvormen 327
64 Petitierecht 350
65 Wegwijzer in (rechts)beschermingsland 351
66 Buitengerechtelijke geschiloplossing 358
67 Rechtsbijstands- en aansprakelijkheidsverzekeringen 378
68 Rechtsbijstandsverzekeringen 379
69 Aansprakelijkheidsverzekeringen 392

2 Bestuursprocesrecht 403
70 Inhoud en ratio 403
71 Kenbronnen en geldingsbronnen van (bestuursproces)recht; hiërarchie 406
71a Geldingsbronnen van (bestuursproces)recht 407
71b Kenbronnen 411
72 Hiërarchie van bronnen: internationaal recht 413
73 Hiërarchie van bronnen: de Grondwet 418
74 Organieke en algemene wetgeving 421
75 Specifieke wetgeving voor het bestuursprocesrecht 422
76 De Algemene wet bestuursrecht 422
77 Afwijking en aanvulling van de Awb 427
78 Bijzondere wetten 435
79 De Vreemdelingenwet 2000 435
80 Milieuwetgeving en Wet ruimtelijke ordening; Wabo 442
81 Gemeentewet 446
82 Provinciewet 446
83 Algemene wet inzake rijksbelastingen 447
84 Wet administratiefrechtelijke handhaving verkeersvoorschriften 448
85 Andere bijzondere wetgeving 448
86 Jurisprudentie 449
87 Wetenschap 452
88 Procespraktijk en procesbeginselen 454
89 Procespraktijk 455
90 Pseudo-procesrecht 455
91 Procesregelingen 457
92 Griffierspraktijken 479
93 Procesbeginselen 485
93a Het voorschrift als enige bron onder Awb en ABR; het Neolegisme 501

3 Bestuursrechtelijke instanties 507
94 Diversiteit aan instanties 507
95 Bezwaar en administratief beroep 508
96 Algemeen; mandaat en delegatie 508
97 De Kroon? 512
98 De Colleges van Gedeputeerde Staten en van Burgemeester en Wethouders 513
99 Provinciale staten en de gemeenteraad 515
100 Overige organen 517
101 Commissies 519
102 Afdeling voor de geschillen van bestuur van de Raad van State 521
103 Adviescommissie voor Vreemdelingenzaken 521
104 Interne commissies voor bezwaar en beroep 522
105 Externe bezwaar- en beroepscommissies 527
106 De bestuursrechtelijke gerechten 529
107 Inrichting 529
108 Bestuur en beheer; Raad voor de rechtspraak 530
109 De rechterlijke macht als bestuursrechter 536
110 De bestuursrechtelijke sector van de rechtbank 541
111 De belastingrechter 550
112 De verkeersrechter 561
112a De milieurechter 573
113 Speciale bestuursrechters 578
114 Afdeling bestuursrechtspraak 578
115 Centrale Raad van Beroep 604
116 College van Beroep voor het bedrijfsleven 610
117 Benoembaarheid en benoeming 619
118 Rechtspositieregeling 633
119 Rechten en verplichtingen rechters bij functievervulling 636
120 Algemene geheimhouding 636
121 Geheim van raadkamer 636
122 Verbod onderhands contact met partijen 637
123 Sancties 638
124 Klachtprocedures 639
125 Taakuitoefening 644
126 Enkelvoudige en meervoudige kamers 644
127 Wraking en verschoning 663
128 Niet met rechtspraak belast personeel 702
129 Decorum 703
130 De kwaliteit van de bestuursrechtspraak 704

4 Partijen 711
131 Entiteiten in het bestuursprocesrecht 711
132 Twee of meer partijen 718
133 Het zich verwerende orgaan 727
134 De beroepsgerechtigde 757
135 De grondslag van het beroepsrecht 758
136 Categorieën van belanghebbenden 788
137 De geadresseerde van het besluit 795
138 Overige individuele subjectieve belanghebbenden 800
139 Categoriaal belanghebbenden 819
140 Bestuursorganen, opkomend voor aan hen toevertrouwde belangen 831
141 Ambtelijk beroep, ‘amicus curiae’ en verdere verwurgingen 837
142 Belang 840
143 Belang bij besluit 841
144 Rechtens te beschermen belang 844
145 Belang en specialiteitsbeginsel 847
146 Persoonlijk of eigen belang 862
147 Individueel belang 866
148 Rechtstreeks belang 869
149 Geen afgeleid belang 878
150 Procesbelang 883
151 Rechtstreeks belang bij een proces 885
152 Direct procesbelang 889
153 Ontbreken en verlies van procesbelang 891
154 Gering nadeel 922
155 Jurisprudentie 924
156 Rechtsopvolging 927
157 Overdraagbaarheid van belang 928
158 Opvolging in recht of belang? 931
159 Opvolging in procesbelang? 939
160 Zaakwaarneming 945
161 Vertegenwoordiging en bijstand 946
162 Wettelijke vertegenwoordiging 948
163 Wettelijke vertegenwoordiging van natuurlijke personen 950
164 Wettelijke en statutaire vertegenwoordiging van rechtspersonen 952
165 Wettelijke vertegenwoordiging van bestuursorganen 958
166 Vrijwillige vertegenwoordiging en bijstand 959

Geraadpleegde literatuur 983