Elly d'r Selecty - 8 Must Reads over Duurzaamheid
Als je als bedrijf wilt overleven, kun je niet meer om duurzaamheid heen. Het is geen nice-to-have meer. Er komen steeds meer rapportage-verplichtingen. Er komt steeds meer wet- en regelgeving. En er komen steeds meer duurzaamheids-bewuste consumenten. Gelukkig komen er ook steeds meer boeken over!
Elly Stroo Cloeck is project- en interim-manager op het gebied van Finance, Internal Audit en Risk Management. Daarnaast schrijft ze recensies en samenvattingen van managementboeken.
Ik deed in 2017 een opdracht bij mijn beroepsvereniging NBA (van huis uit ben ik accountant) en trof daar een uiterst duurzaamheid-bevlogen collega, Lucas. Duurzaamheid was op dat moment nog een ver-van-mijn-bed-show, zeg ik eerlijk. Lucas kende wel mijn passie, managementboeken, en haakte daar slim op in door mij het boek 'Donuteconomie' aan te smeren. Ik was geschokt! Sinds die tijd lees ik bovengemiddeld veel boeken over Duurzaamheid, wat, niet helemaal toevallig, mooi in de pas loopt met de maatschappelijke aandacht die ervoor is, en het aantal boeken dat hierover geschreven wordt. Ik geef je mijn selectie uit deze publicaties, te beginnen met het boek dat mijn blik op onze leefwijze voorgoed veranderde.
Donuteconomie
Janine Benyus (een Amerikaanse schrijfster over biomimicry) werkte eens samen met een ontwikkelaar bij een renovatie van een buitenwijk van een grote stad. Zij stelde voor gebouwen te ontwerpen die ‘biomimetische’ levende muren hadden: ze zouden CO2 opslaan, zuurstof afgeven en de lucht filteren. De ontwikkelaar’s eerste reactie was: waarom zou ik de rest van de stad van schone lucht voorzien? Dat is de kern van boek Donuteconomie van Kate Raworth: we hebben de kennis, de technologie, het geld om duurzaam te leven. Wat we níét hebben is een gevoel van urgentie, de wil om net iets meer te doen dan waar we mee ‘wegkomen’, en een inzicht in hoe onze economische waarden de planeet en de mensheid beïnvloeden. Wat ontbreekt is de juiste mindset: economie is méér dan bbp! Hoezo Donut? De Donut is een ring, tussen 12 menselijke basisbehoeften aan de binnenkant en 9 planetaire processen aan de buitenkant. De kunst is om in die Donut te blijven, iedereen in welvaart levend zonder de Aarde onherstelbaar te beschadigen. Kate Raworth slaagt erin om in dit fijn leesbare boek veel voorbeelden te geven hoe we dit zouden moeten aanpakken.
Material Matters
In Livermore, California, hangt een gloeilamp die 118 jaar oud is, de “Centennial Light Bulb’. Dat soort lampen maken ze niet meer. Bewust. In 1924 besloot een geheim kartel van gloeilampproducenten, waaronder Philips, dat de levensduur van een gloeilamp beperkt zou worden tot 1000 uur. Dit is de introductie van Material Matters van Thomas Rau en Sabine Oberhuber , die ook ‘Light-As-A-Service’ uitvonden. Ik vond het een uitstekend boek dat een hele praktische uitwerking geeft aan de circulaire economie, maar gelijk ons wereldbeeld aanpakt. Met herkenbare voorbeelden van hoe het nu gaat (iPhones die niet meer geüpdatet worden) en inspirerende uitgangspunten van hoe het óók kan, met praktische ideeën voor hoe-dan-precies. Het feit dat Rau zelf een uiterst origineel initiatief nam met Light-As-A-Service geeft aan dat er heel veel mogelijk is. De opbouw van het boek is heel duidelijk: van het probleem naar de praktische oplossing, naar nog een stapje verder, naar een wezenlijke verandering. Mooi uitgevoerd, prettig geschreven en geïllustreerd met betekenisvolle foto’s.
De onbewoonbare aarde
Het is erger dan je denkt, veel erger. Dat klimaatverandering langzaam gaat, is een fabeltje. Evenals dat het alleen om de noordpool gaat, het alleen om zeespiegelstijging gaat, dat de rijken kunnen ontsnappen, dat fossiele brandstof nodig is voor economische groei, dat we er wel technologische oplossingen voor zullen vinden. Allemaal niet waar. Dit is slechts een samenvatting van de eerste pagina. Bam! Die komt binnen en zet de toon. Het is een angstaanjagend boek! Het einde is óók boeiend: Zou het zo kunnen zijn dat èlke beschaving, waar dan ook in het heelal, zichzelf uitroeit? En dat in het heelal, miljarden jaren oud, het tempo daarvan zo hoog ligt, dat deze beschavingen elkaar dus nooit zullen tegenkomen? Hebben we daarom nog nooit een alien gezien? Is de ondergang van onze soort dan onvermijdelijk? Of kiezen we er gewoon voor? Kunnen we nog wat doen, of is het te laat? Ben ik na het lezen van dit boek nu fatalist geworden? Of klimaat-apathisch? Nope, misschien juist nòg gemotiveerder om aandacht voor het klimaat te vragen. En dat kan onder andere door je dit boek aan te raden….
Hoe we een klimaatramp kunnen vermijden
Gedragsverandering is bij lange na niet voldoende om onze uitstoot in 2050 op 0 te krijgen. Bomen planten gaat ons ook niet redden. En veel geld investeren in producten met een lagere uitstoot om in 2030 onze klimaatdoelen te halen is geen goed idee. Maar we moeten nu wel supersnel aan de slag! Waarmee dan? Dit fijne boek uit 2021 geeft het antwoord. Technologie! De kern van dit boek is dat we groene (volstrekt uitstootvrije) technologische oplossingen nodig hebben. Sommige oplossingen zijn er al, en andere moeten nog ontdekt worden. Maar het is niet alleen een kwestie van aanbod, maar ook van vraag. Want we moeten die oplossingen wèl gaan gebruiken! Naast de interessante inhoud is dit ook een heel goed geschreven boek. Gates maakt het persoonlijk met zijn eigen ervaringen, met name die in de derde wereld. Daarnaast lijkt het wetenschappelijk goed onderbouwd, terwijl hij alle techniek op een simpele manier, met cijfers en berekeningen, inzichtelijk maakt. Je kunt niet anders dan tot dezelfde conclusie komen.
Een nieuw kapitalisme voor een wereld in verwarring
De kern van dit boek is dat winst maken en een hoger doel hebben best samengaan. Als voorbeeld wordt afvalbedrijf Njorsk Gjenvinning (NG) gebruikt. De nieuwe CEO denk met het circulair maken van de afvalverwerking zowel CO2 uitstoot & klimaatverandering te kunnen aanpakken als het groeiende tekort aan ruwe grondstoffen. Hij verandert het businessmodel van puur afvalverwerking naar handel in gerecyclede grondstoffen. De transformatie kost een vermogen, maar door schaalvoordeel wordt NG (weer) winstgevend. Succesverhaal! Het boek gaat verder met een analyse van de huidige situatie èn hoe we dit kunnen aanpakken. Ook hier veel voorbeelden die vrij diepgaand zijn uitgewerkt. Henderson vindt de aanname dat 'investeerders altijd voor de korte-termijnwinst gaan' te kort door de bocht. Dat verklaart niet de hoge koersen of een succesvolle beursgang in combinatie met jarenlange, torenhoge verliezen. Henderson stelt dat ‘accounting de sleutel is tot het redden van onze beschaving’. Denk aan het beter meetbaar maken van cultuuraspecten en de ESG-standaardisatie. Informatief boek!
Het grote gevecht
Ik voelde een mix van emoties toen ik het boek Het grote gevecht uit had. Spijt dat ex-CEO Polman niet meer heeft kunnen bereiken bij Unilever en bewondering voor zijn inzet. Trots dat dit Nederlandse bedrijf veel meer doet op duurzaamheidsgebied dan ik wist. Maar ook verontrusting, omdat in dit uitstekende, als een thriller lezende boek, de problemen op wereldniveau gedetailleerd worden beschreven. De titel slaat in eerste instantie op de pogingen van het relatief duurzame Unilever om de vijandige overname van het volledig koers/winst georiënteerde Kraft Heinz tegen te houden. Dat lukt. Daarnaast is het ook het gevecht van Paul Polman om binnen Unilever zijn duurzaamheidsambities te combineren met hoog rendement. Dat lukt hem maar mondjesmaat. Maar nog meer lijkt het te gaan om het gevecht om duurzaamheids-initiatieven op grote schaal, wereldwijd uit te voeren. Dat lukt nog niet. Verontrustend dus! Ik heb het boek ademloos gelezen, het is bijzonder knap om zoveel vaart en spanning op te bouwen in een behoorlijk dikke biografie van een zakenman. Ik zeg nu eerlijk: het was mijn favoriet voor Managementboek van het Jaar 2020.
Netto positief
Net zero? Dat is niks, en zeker niet genoeg, stellen Paul Polman, ex-CEO van Unilever en Andrew Winston, Duurzaamheidsadviseur in dit prima boek uit 2021. Als bedrijf moet je méér geven dan nemen. Zorgen dat je het welzijn van mensen verbetert (dat is iets anders dan: niet verder verslechtert) en de planeet beter maakt. Ik ben netto positief over dit boek, dat uitlegt hoe dan. Het boek geeft bedrijven een blauwdruk om duurzaamheid te integreren in hun bedrijfsvoering, maar roept ook op tot moreel handelen oftewel ‘de olifanten in de kamer’ bij de lurven pakken. De eerste olifant is … belasting betalen. De rest van de kudde bestaat uit corruptie, overbetaalde CEO’s, uitkeringen aan de ‘verkeerde’ aandeelhouders, onkundige bestuurders, mensenrechten, lobbyen via handelsorganisaties, politieke invloed kopen, diversiteit en inclusie. De combinatie van duurzaamheid en deze morele issues maken het boek een holistisch betoog hoe bedrijven integer kunnen handelen. Daarbij levert het bewijs dat dit ook voordelen geeft voor die bedrijven: financieel en anderszins. Veel van dat bewijs wordt opgehangen aan Unilever, waar beide auteurs langdurig aan verbonden waren.
Thrive - Fundamentals for a New Economy
Het Engelstalige Thrive uit 2021 balanceert op de grens van duurzaamheid, ecologie, economie, maatschappij en een beetje filosofie. Dat is niet slecht, de huidige problemen zijn complex en met elkaar verweven. Heel goed om dus veel verschillende visies op mogelijke oplossingen naast elkaar te zetten, en heel fijn dat dit de visies betreft van bekende pioniers op verschillende vakgebieden. Wat zijn de problemen waarop de essays in dit boek antwoord willen geven? De grote ongelijkheid, tussen ondervoede kinderen en mega-miljardairs. Multinationals die meer macht hebben, groter zijn, dan de verschillende naties/ landen. Verdwijnende biodiversiteit. Klimaatverandering. En misschien daardoor het eind van de mensheid op Aarde. En dit alles door een economisch model gebaseerd op steeds meer groei. Waarin de winst van bedrijven beslist over ons leven en onze planeet. Essayisten zijn o.a. Mark Anielski, Anneloes Smitsman, Clair Brown, Kate Raworth, Vandana Shiva, John Stegeman, David Bollier, Joe Brewer, Helena Norberg-Hodge, Carol Ann Hilton en Robin Wall Kimmerer (deze twee over de economie zoals de inheemse volkeren die hadden en hoe zij met de aarde omgingen). Inspirerend!
Elly d'r Selecty - 8 Must Reads over Duurzaamheid
Op dit moment liggen er nog drie titels over Duurzaamheid op mijn leesstapel. Heel goed mogelijk dat mijn Boekenlijstje Duurzaamheid er over een maand weer anders uitziet! Heb jij tips? Maak een boekenlijstje en inspireer mij en anderen!
Wat vond u van deze lijst?
Ook een boekenlijst maken?
Bent u geïnspireerd geraakt door deze boekenijst en wilt u zelf een lijst maken? Dat kan!
Over Elly Stroo Cloeck
Elly Stroo Cloeck is project- en interim-manager op het gebied van Finance, Internal Audit en Risk Management. Daarnaast schrijft ze recensies en samenvattingen van managementboeken.
Wat vond u van deze lijst?
Ook een boekenlijst maken?
Bent u geïnspireerd geraakt door deze boekenijst en wilt u zelf een lijst maken? Dat kan!
