Proceskostenveroordeling en toegang tot de rechter in IE-zaken
Regelingen over proceskosten getoetst aan het EU-recht
E-book Epub met watermerkbeveiliging Nederlands 2018 1e druk 9789013148091Samenvatting
De proceskosten kunnen in zaken omtrent intellectueel eigendom hoog oplopen. Op welke partij(en) – en in welke omvang – worden deze verhaald? En in hoeverre beïnvloedt dit de toegankelijkheid van de rechter? Deze uitgave buigt zich over de proceskostenveroordeling in IE-zaken, kritisch beschouwd in samenhang met het bredere EU-recht.
Rechtszaken omtrent inbreuk op intellectueel eigendom kunnen een kostbare aangelegenheid zijn. De zaken kennen zowel feitelijk als juridisch een hoge mate van complexiteit. Dat maakt de verhaling van die kosten - de proceskostenveroordeling - een factor met potentieel veel invloed op de toegankelijkheid van de rechter door IE-rechthebbenden.
Proceskostenveroordeling en toegang tot de rechter in IE-zaken werpt een brede blik op bovenstaande kwestie. Het intellectueel eigendomsrecht neemt een unieke positie in binnen de proceskostenveroordeling. Waar de kosten in veel rechtsgebieden slechts tot een gering, forfaitair vastgesteld bedrag worden verhaald op de verliezende wederpartij, geldt bij de handhaving van IE-rechten sinds 1 mei 2007 de bijzondere proceskostenbepaling van art. 1019h Rv. Dit maakt een veroordeling in de werkelijk gemaakte, redelijke en evenredige kosten van de winnende partij mogelijk.
Deze uitgave geeft antwoord op belangrijke en actuele vragen die zijn gerezen rond de implementatie, uitleg en toepassing van art. 14 van de Richtlijn 2004/48/EG in Nederland. De verenigbaarheid van dit artikel met het bredere EU-recht loopt als een rode draad door de analyse heen.
Proceskosten IE-zaken
De uitgave verschaft de lezer een scherp beeld van de uitoefening van de proceskostenveroordeling in IE-zaken. Deze stuit in de praktijk op de nodige knelpunten, welke systematisch worden uiteengezet en - waar mogelijk - van kansrijke oplossingen voorzien. De auteur doet concrete aanbevelingen ter bevordering van een meer EU-conforme proceskostenregeling in IE-zaken. Ten slotte wordt vanuit een breder perspectief de EU-conformiteit van de forfaitaire kostenvergoeding in civiele procedures in het algemeen geanalyseerd.
De uitgave is gefundeerd op een uitgebreid literatuur- en jurisprudentieonderzoek, uitgediept met anekdotisch bewijs uit de rechtspraktijk en interviews met advocaten. De inzichten uit deze studie zullen zowel de wetenschap als praktijk aanspreken.
Specificaties
Lezersrecensies
Inhoudsopgave
Inhoudsopgave / XI
1. Inleiding / 1
1.1 Introductie / 1
1 Het verband tussen proceskostenregelingen en toegang tot de rechter in IE-zaken / 1
2 Art. 14 van de IE-Handhavingsrichtlijn / 3
1.2 Probleemstelling, opzet en methodologie / 5
3 Probleemstelling / 5
4 Opzet / 7
5 Methodologie / 7
1.3 Onderwerp en afbakening / 8
6 Onderwerp / 8
7 Afbakening en eerdere publicaties / 10
2. Proceskostenveroordeling en -vergoeding in IE-zaken: Richtlijn 2004/48/ EG / 11
2.1 Inleiding / 11
8 De open normen van art. 14 IE-Handhavingsrichtlijn / 11
2.2 Achtergrond van de Richtlijn 2004/48/EG / 14
9 De Handhavingsrichtlijn in internationale en communautaire context / 14
10 De TRIPs-overeenkomst / 15
11 De Anti-Piraterij Verordening / 18
12 Geharmoniseerde materiële IE-wetgeving en Unierechten / 19
13 Aanleiding tot de Handhavingsrichtlijn: de behoefte aan een level playing field / 21
14 Deelconclusie / 23
2.3 De Handhavingsrichtlijn: totstandkoming, doelstelling en inhoud / 23
15 De totstandkoming van de richtlijn / 23
16 De doelstelling van de richtlijn / 24
17 De inhoud van de richtlijn / 25
17a De maatregelen, procedures en rechtsmiddelen van de richtlijn / 25
17b Doeltreffend, evenredig en afschrikkend / 26
18 Deelconclusie / 30
2.4 De Handhavingsrichtlijn en het subsidiariteitsbeginsel / 30
19 De grondslag van de richtlijn: art. 114 VWEU / 30
20 De ontvangst van het richtlijnvoorstel in het licht van de subsidiariteit / 32
21 Deelconclusie / 35
2.5 Het toepassingsbereik van de Handhavingsrichtlijn / 35
22 Inleiding / 35
23 Het materieel toepassingsbereik van de richtlijn / 36
24 Het formeel toepassingsbereik van de richtlijn / 37
25 Deelconclusie: een richtlijn van compromissen / 40
2.6 Art. 14 IE-Handhavingsrichtlijn / 40
26 Inleiding / 40
27 De basis van de proceskostenbepaling: art. 45 lid 2 TRIPs-overeenkomst / 41
28 Subsidiariteitsbezwaren ten aanzien van de proceskostenbepaling / 43
29 De uitleg van art. 14 IE-Handhavingsrichtlijn door het HvJ EU / 46
29a De doelstelling van art. 14 IE-Handhavingsrichtlijn / 46
29b Welke kosten? / 48
29c De open normen van art. 14 IE-Handhavingsrichtlijn / 49
30 Deelconclusie / 50
2.7 Proceskostenregels bij de aanstaand Unified Patent Court / 51
31 Proceskostenveroordeling en -vergoeding volgens de Rules of Procedure / 51
2.8 Conclusie / 53
32 Proceskostenveroordeling en -vergoeding in IE-zaken: doeltreffend, evenredig en afschrikkend / 53
3. Proceskostenveroordeling en -vergoeding in Europees perspectief / 55
3.1 Inleiding / 55
33 De relevante grondrechten en beginselen van EU-recht / 55
3.2 De toenemende invloed van EU-recht op nationaal procesrecht / 56
34 Inleiding / 56
35 De Rewe-criteria / 57
36 Europese harmonisering van procesrecht / 58
36a Art. 81 VWEU als bron van harmonisering van procesrecht / 58
36b Art. 114 VWEU als bron van harmonisering van procesrecht / 60
36c Het Handvest als bron van harmonisering van procesrecht / 65
37 Deelconclusie / 66
3.3 Het Europees grondrecht op toegang tot de rechter / 67
38 Inleiding / 67
39 De verhouding tussen art. 6 en 13 EVRM en art. 47 Handvest / 69
40 Doorwerking van art. 6 EVRM en art. 47 Handvest in privaatrechtelijke rechtsverhoudingen / 72
41 Deelconclusie / 75
3.4 Financiële drempels in de toegang tot de rechter: de verdragsrechtelijke voorwaarden / 76
42 Waarborgen voor een praktische en effectieve toegang tot de rechter / 76
43 De driestappentoets van art. 52 lid 1 Handvest / 78
44 Toepassing van de driestappentoets door het HvJ EU / 79
45 De beperkingsclausules van art. 52 lid 1 Handvest / 81
46 Deelconclusie: de betekenis van de driestappentoets voor de uitleg van art. 1019h Rv / 86
3.5 De relevante beginselen van EU-recht / 87
47 Inleiding / 87
48 Het rechtszekerheidsbeginsel / 88
49 Het beginsel van gelijkheid der procespartijen / 90
50 Deelconclusie / 92
3.6 De Europese invulling / 93
51 Loser pays… maar niet all / 93
3.7 Conclusie / 97
52 Het overzicht van Europese randvoorwaarden waaraan nationale proceskostenregels moeten voldoen / 97
4. Proceskostenveroordeling en -vergoeding in Nederlands perspectief: het kostenstelsel van art. 237 e.v. Rv en art. 6:96 BW / 101
4.1 Inleiding / 101
53 Algemeen / 101
4.2 Waarborgen voor de toegankelijkheid van de rechter / 102
54 Toegang tot de civiele overheidsrechter in Nederland / 102
55 Waarborgen ten aanzien van de eigen kosten / 104
56 Waarborgen ten aanzien van de mogelijke kostenveroordeling / 105
4.3 De historische achtergrond van art. 237 e.v. Rv / 105
57 De hoofdregel van art. 237 Rv / 105
58 De oorsprong van art. 237 e.v. Rv / 106
59 De grondslag van art. 237 e.v. Rv / 109
60 Deelconclusie / 113
4.4 Uitzonderingen op de hoofdregel, dat de verliezer wordt veroordeeld in
de proceskosten / 114
61 De uitzonderingen van art. 237 Rv / 114
62 Compensatie bij (on)gelijk over en weer / 115
63 Nodeloos aangewende kosten / 117
4.5 Beperking van de proceskosten: het liquidatietarief / 118
64 Achtergrond van het liquidatietarief / 118
65 Totstandkoming van het liquidatietarief / 119
66 Toepassing en afwijking van het liquidatietarief / 122
67 Deelconclusie / 124
4.6 Buitengerechtelijke kosten / 125
68 De vergoeding van buitengerechtelijke kosten / 125
69 ‘Van kleur verschietende’ buitengerechtelijke kosten / 126
70 Dubbele redelijkheidstoets van art. 6:96 lid 2 sub b en c BW / 127
71 Ambtshalve dubbele redelijkheidstoets? / 129
72 Normering buitengerechtelijke incassokosten / 130
73 Stellen en specificeren / 134
74 Deelconclusie / 136
4.7 De bedongen kostenvergoeding / 137
75 De rechterlijke matigingsbevoegdheid van art. 242 Rv / 137
4.8 Verenigbaar met EU-recht? / 140
76 Analyse van het kostenstelsel in het licht van de grondrechten en beginselen van EU-recht / 140
4.9 Conclusie / 144
77 Het kostenstelsel van art. 237 e.v. Rv en art. 6:96 BW en de toegang tot de rechter / 144
5. De implementatie, uitleg en toepassing van art. 14 van de Richtlijn 2004/48/
EG in Nederland / 145
5.1 Inleiding / 145
78 Algemeen / 145
5.2 De implementatie / 146
79 Inleiding / 146
80 Art. 1019h Rv: volledige proceskostenveroordeling als uitgangspunt / 147
81 Glijdende schaal? / 149
82 Ontvangst en alternatieven / 151
83 Waarborgen voor de toegankelijkheid van de rechter in IE-zaken en de (niet-)verzekerbaarheid van IE-procedures / 154
84 Deelconclusie / 157
5.3 Het toepassingsbereik van titel 15 Boek 3 Rv / 157
85 Inleiding / 157
86 Het materieel toepassingsbereik / 158
87 Het formeel toepassingsbereik / 161
87a ‘Handhaving’ in de zin van art. 1019 Rv / 161
87b Het ongeldigheidsverweer en de toepasselijkheid van art. 1019h Rv / 163
87c Vervolgprocedures en incidenten in IE-zaken / 166
88 Temporele toepasselijkheid / 167
89 Wie bepaalt de toepasselijkheid van art. 1019h Rv? / 169
90 Deelconclusie / 170
5.4 Het desgevorderd-vereiste / 171
91 Inleiding / 171
92 Het Endstra-arrest / 171
93 De vordering ex art. 1019h Rv / 173
94 De aan de specificatie te stellen eisen / 176
94a Inleiding / 176
94b Specificatie en betwisting / 177
94c Specificatie en prijsafspraken / 180
95 Uitsplitsing naar grondslagen, conventie en reconventie, hoofdzaak en incident / 184
96 Tijdige specificatie / 185
97 Het verweer van de wederpartij / 187
98 Deelconclusie / 188
5.5 De in het (on)gelijk gestelde partij / 189
99 Inleiding / 189
100 Gemengde grondslag / 190
101 Meerdere IE-rechten / 193
102 Bepaling van het (on)gelijk op andere dan materiële gronden / 197
5.6 Redelijk, evenredig, billijk / 200
103 Inleiding / 200
104 Welke kosten? / 201
105 Redelijk en evenredig / 202
105a Inleiding / 202
105b Rechtspraak over de redelijkheids- en evenredigheidstoets en de functie van de Indicatietarieven / 205
106 De billijkheidstoets / 213
107 Deelconclusie / 216
5.7 Verstek / 216
108 Proceskostenveroordeling ex art. 1019h Rv in verstekzaken / 216
5.8 Proceskosten in appel / 217
109 Toepasselijkheid / 217
110 Het desgevorderd-vereiste / 217
111 De in het (on)gelijk gestelde partij / 220
112 De toepassing van de matigingsgronden in hoger beroep / 221
113 Proceskosten en de appelgrens / 222
5.9 Proceskosten in cassatie / 222
114 Toepasselijkheid / 222
115 Het desgevorderd-vereiste en het vereiste van (tijdige) specificatie / 223
116 De in het (on)gelijk gestelde partij / 224
117 De toepassing van de matigingsgronden in cassatie / 224
118 De proceskostenbeslissing in feitelijke instanties / 225
5.10 De kosten van de prejudiciële procedure / 225
119 De vergoeding van de kosten van de prejudiciële procedure ex art. 1019h Rv / 225
5.11 De procedure na verwijzing / 226
120 De vergoeding van de kosten van procedure na verwijzing ex art. 1019h Rv / 226
5.12 De overeengekomen proceskostenvergoeding / 227
121 Overeengekomen 1019h-kosten worden toegewezen / 227
5.13 Conclusie / 228
122 Voorlopige analyse van de implementatie, uitleg en toepassing van art. 1019h Rv in het licht van EU-recht / 228
6. De rol van de rechter bij de uitleg en toepassing van art. 1019h Rv / 231
6.1 Inleiding / 231
123 Algemeen / 231
6.2 Art. 1019h Rv en de ‘salto mortale’ in de praktijk / 232
124 Niet-betwisten = toewijzen, of ambtshalve matigen? / 232
6.3 De taakverdeling tussen partijen en de rechter in het burgerlijk proces / 235
125 Inleiding / 235
126 Het civiele beslissingsmodel van art. 23-25 Rv / 236
127 De taakverdeling tussen partijen en de rechter in hoger beroep / 239
128 Verstek / 240
129 Naar een actievere rechter? / 241
130 Deelconclusie / 243
6.4 De invloed van het EU-recht op het civiele beslissingskader van art. 23-25 Rv / 243
131 Inleiding / 243
132 Ambtshalve toepassing van EU-recht? / 243
133 Consumentenzaken (en mededingingszaken) / 244
6.5 De mogelijke invloed van EU-recht op de taakverdeling ter zake van art. 1019h Rv / 247
134 Handhavingsrichtlijn en Handvest: recht van openbare orde? / 247
135 De speelruimte van de rechter bij de beslissing over de proceskosten van art. 1019h Rv / 249
135a Inleiding / 249
135b Vordering c.q. verweer ambtshalve ‘EU-conform’ uitleggen? / 249
135c Minder toewijzen dan gevorderd? / 254
135d De speelruimte van de rechter in hoger beroep / 255
135e Verstek / 257
136 Deelconclusie: stelsel verenigbaar met het beginsel van effectieve rechtsbescherming? / 257
6.6 Conclusie / 258
137 Naar een actievere rechter? / 258
7. Proceskostenveroordeling en -vergoeding in Engeland & Wales, Duitsland en België / 261
7.1 Inleiding / 261
138 Doel van het rechtsvergelijkend onderzoek / 261
7.2 De gekozen kostenstelsels / 261
139 De keuze voor de stelsels van Engeland & Wales, Duitsland en België / 261
7.3 Engeland & Wales: justice at proportionate costs? / 262
140 Inleiding / 262
141 De Jackson en Woolf Reforms / 263
142 Proceskostenveroordeling na de Jackson Reforms / 265
143 Meer Jackson Reforms / 267
144 Hervormingen op het gebied van IP litigation / 271
145 IP litigation na de Jackson Reforms / 273
146 Ervaringen met de ‘nieuwe’ proceskostenregels in de praktijk / 275
147 Deelconclusie / 278
7.4 Duitsland / 278
148 Inleiding / 278
149 De Duitse proceskostenregels / 279
150 Rechtsbijstand en procesfinanciering / 282
151 Proceskostenveroordeling in IE-zaken / 283
152 Ervaringen in de praktijk / 285
153 Deelconclusie / 286
7.5 België / 287
154 Rechtsplegingsvergoeding en de toegang tot de rechter / 287
155 De Belgische proceskostenregels / 289
156 Proceskostenveroordeling in IE-zaken / 291
157 Deelconclusie / 294
7.6 Conclusies / 294
158 Algemeen / 294
159 Loser pays … maar niet altijd / 294
160 Loser pays… maar niet ‘all’: de invloed van art. 47 Handvest / 295
161 De (afwezige) invloed van de Handhavingsrichtlijn / 296
162 Conclusie: verenigbaar met EU-recht? / 297
8. De effecten van proceskostenveroordeling op de toegang tot de rechter: theorie en praktijk / 299
8.1 Inleiding / 299
163 Art. 1019h Rv in de praktijk: effecten en effectiviteit / 299
8.2 Onderzoek naar de effecten van art. 1019h Rv op het gedrag van partijen / 301
164 Onderzoek naar de effecten van art. 1019h Rv: beperkingen en mogelijkheden / 301
165 Exploratief onderzoek naar de effecten van art. 1019h Rv / 302
8.3 Het effect van de English rule op de beslissing om te procederen of te
schikken: theorie en praktijk / 305
166 De effecten van de English rule volgens het standaard rechtseconomisch beslismodel / 305
167 De invloed van de risicohouding van partijen op het effect van de English rule / 306
168 Het verhoogde uitgaven-effect van de English rule / 312
169 Het optimisme-effect van de English rule / 316
170 Andere effecten van de English rule / 317
171 Het overall effect van de English rule op het aantal schikkingen en procedures / 320
172 Analyse van de uitkomsten van de enquête in het licht van de theorie en empirie / 321
173 De invloed van tarieven op de effecten van de English rule / 323
173a De German rule / 323
173b De positieve invloed van tarieven op de effecten van de English rule / 324
173c De negatieve invloed van tarieven op de effecten van de English rule / 326
173d De overall invloed van tarieven op de effecten van tarieven de English rule / 327
8.4 Conclusie / 328
174 De effecten van art. 1019h Rv op de toegang tot de rechter / 328
9. Synthese, aanbevelingen en conclusies / 331
9.1 Inleiding / 331
175 Algemeen / 331
9.2 De toets aan het normatief beoordelingskader / 332
176 Het normatief beoordelingskader / 332
177 De doeltreffendheid van art. 1019h Rv / 335
178 Art. 1019h Rv en het recht op toegang tot de rechter: de driestappentoets van art. 52 lid 1 Handvest / 336
179 Art. 1019h Rv en het rechtszekerheidsbeginsel / 341
180 Art. 1019h Rv en het beginsel van gelijkheid der procespartijen / 342
181 De toets aan het normatief beoordelingskader: conclusie / 342
9.3 Aanbevelingen voor een meer EU-conforme uitleg van art. 14 IEHandhavingsrichtlijn / 343
182 Open normen / 343
183 De rol van de Europese wetgever / 344
184 De rol van het Hof van Justitie EU / 347
185 De rol van de Nederlandse wetgever / 347
186 De rol van de rechterlijke macht / 350
186a Inleiding / 350
186b EU-conforme rechtspraak? / 350
186c Naar een tariefstelsel met absolute maxima / 353
187 De per 1 april 2017 gewijzigde Indicatietarieven / 357
9.4 Aanbevelingen voor een meer EU-conforme proceskostenregeling in civiele procedures in het algemeen / 360
188 Verenigbaarheid van de Nederlandse forfaitaire kostenvergoeding met het EU-recht / 360
189 Naar een meer EU-conforme proceskostenregeling in civiele procedures / 361
9.5 Conclusie / 363
190 Naar een (maximum)tariefstelsel in alle civiele procedures / 363
Summary / 365
Bijlage / 373
Lijst van aangehaalde literatuur / 375
Jurisprudentieregister / 401
Trefwoordenregister / 417
Curriculum vitae / 423
Rubrieken
- advisering
- algemeen management
- coaching en trainen
- communicatie en media
- economie
- financieel management
- inkoop en logistiek
- internet en social media
- it-management / ict
- juridisch
- leiderschap
- marketing
- mens en maatschappij
- non-profit
- ondernemen
- organisatiekunde
- personal finance
- personeelsmanagement
- persoonlijke effectiviteit
- projectmanagement
- psychologie
- reclame en verkoop
- strategisch management
- verandermanagement
- werk en loopbaan