Voorwoord 17
Dankwoord 19
Gastauteurs 23
Inleiding 25
Organisatie van dit boek 27
DEEL I UITDAGINGEN EN DEFINITIES VAN FACT-BASED DECISION MAKING 33
Hoofdstuk 1 Behoefte aan een gestructureerde aanpak van kwantitatieve beleidsondersteuning? 35
1.1 Steeds grotere uitdagingen 35
1.2 Frustraties 37
1.3 Behoefte aan vernieuwing 39
1.4 Fact-Based Decision Making als oplossing 40
1.5 Samenvatting 40
Hoofdstuk 2 Raamwerk 43
2.1 Het nemen van beslissingen 43
2.1.1 Decision making 43
2.1.2 Decision making versus problem solving 45
2.2 Fact-Based Decision Making als navigatie-instrument 46
2.3 Gedegen Fact-Based Decision Making als competitief voordeel 48
2.3.3 Het juiste moment 48
2.3.4 De juiste inzichten 55
2.3.5 Het juiste formaat 57
2.3.6 De juiste persoon 63
2.4 Kruisbestuiving – zes soorten intelligentie 65
2.5 Samenvatting 67
DEEL II STRATEGIC INTELLIGENCE 69
Drie toekomsten 69
Duurzame wijze 72
Herbronnen 74
Evenwicht en realisme 75
Terug de baan op 76
Maturiteit 76
Hoofdstuk 3 Waar willen we heen? 79
3.1 Visie 80
3.2 (Kern)waarden en cultuur 82
3.3 Missie 84
3.3.1 Verschillende invalshoeken voor een missie 85
3.3.2 Een missie is geen visie, een visie is geen missie 86
3.4 Ambitie 86
3.5 Samenvatting 88
Hoofdstuk 4 Waar moeten we heen? 91
4.1 De algemene of macro-omgeving 92
4.2 De specifieke of taakomgeving 95
4.2.1 De specifieke sector of bedrijfstak 95
4.2.2 Concurrenten 103
4.2.3 Stakeholders 103
4.3 Kansen en bedreigingen 109
4.4 Samenvatting 110
Hoofdstuk 5 Waar kunnen we heen? 113
5.1 Organisatie als levend organisme 114
5.2 Kritieke succesfactoren 116
5.3 De waardeketen van Porter 117
5.4 Analyse van de aanwezige middelen of resources 119
5.5 Key resources of kerncompetenties 122
5.5.1 Resources, key resources en kerncompetenties 123
5.5.2 Identificatie van key resources 123
5.6 Sterktes en zwaktes 126
5.7 Samenvatting 126
Hoofdstuk 6 Naar een duurzaam evenwicht 129
6.1 SWOT en de confrontatiematrix 129
6.2 Opbouwen van strategisch voordeel of concurrentievoordeel 133
6.3 Groeimatrix van Ansoff 134
6.4 Vier generieke strategieën van Porter 136
6.5 Drie waardendisciplines van Treacy en Wiersema 139
6.6 Product-portfolio van Boston Consulting Group 144
6.7 Radicale innovatie van Kim en Mauborgne 147
6.8 Samenvatting 150
DEEL III FINANCIAL INTELLIGENCE 151
Hoofdstuk 7 Planning als beleidsinstrument 153
7.1 Management control als cruciaal zorgproces 153
7.2 Strategische piramide 154
7.3 Strategische gelaagdheid 156
7.4 Strategische langetermijnplanning (3-5 jaar) 157
7.5 Jaarplanning (1 jaar) 158
7.6 Budgetpolitiek 161
7.7 Budgetcontrole 162
7.8 Operationele planning (<1 jaar) 163
7.9 Samenvatting 164
Hoofdstuk 8 Budgettering 167
8.1 Budgetteren 167
8.2 Wat is operationele budgettering? 168
8.3 Stapstenen en beginselen van operationele budgettering 169
8.3.1 Beginselen 169
8.3.2 Stapstenen 170
8.3.3 Samenstelling van het operationeel budget 172
8.3.4 Pro-forma resultatenrekening 176
8.4 Operationeel plannen en budgetteren in de praktijk 177
8.4.1 Excel 177
8.4.2 Best-Practices 178
8.4.3 Enterprise Performance Planning 180
8.5 Budgetcontrole 181
8.6 Samenvatting 183
Hoofdstuk 9 Hoe de strategische kloof te overbruggen? 187
9.1 Wat is de Balanced Scorecard? 187
9.2 Strategie 188
9.3 Strategische perspectieven 188
9.4 Waarom vier strategische perspectieven meestal niet volstaan 190
9.5 Strategiekaart 193
9.6 Doelstellingen formuleren 201
9.7 Kritieke succesfactoren 207
9.8 Key Performance Indicators (Kritieke Prestatie Indicatoren) 208
9.9 Voorbeelden van Key Performance Indicators 214
9.10 Bepaling van de benodigde en voldoende KPI’s via Principale Componenten Analyse 219
9.11 KPI-gedrag 224
9.12 Streefcijfers 227
9.13 Samenvatting 233
Hoofdstuk 10 Van prestatiemeting naar prestatiemanagement 235
10.1 Implementatie van strategie? 236
10.2 Van prestatiemeting naar … 238
10.2.1 Prestatiemeting via de Balanced Scorecard 238
10.2.2 Oorzaak- en gevolgrelaties 243
10.3 … prestatiemanagement 244
10.3.1 Klanttevredenheid 245
10.3.2 Effectiviteit van variabele beloning 246
10.3.3 Meer autonome motivatie dankzij Performance Management 248
10.3.4 Boerenverstand 252
10.4 Naar een effectieve communicatie van de strategie 253
10.5 Valkuilen 253
10.5.1 Kwantificeerbaarheid van het verband tussen niet-financiële en financiële prestatie-indicatoren 255
10.5.2 Kwantificeren van time-lags in een commercieel proces 260
10.5.3 Associatie of correlatie impliceert niet altijd een causaal verband 265
10.6 Samenvatting 269
DEEL IV BUSINESS INTELLIGENCE 271
Het overbruggen van de strategische kloof via de Pithead-methode 274
Top-down versus bottom-up benadering 274
Hoofdstuk 11 Dashboards en visualisaties 279
11.1 Wat zijn dashboards? 279
11.2 Dashboards versus Balanced Scorecards 280
11.3 Van toerentellers tot thermometers: kenmerken en onderdelen van dashboards 282
11.4 Wat tonen we in dashboards? 285
11.5 Wie gebruikt dashboards en waarvoor? 286
11.6 Componenten van dashboards 288
11.7 Visualisatieprincipes 289
11.8 Welke visualisatie? 293
11.8.1 Een dashboard op elk niveau 301
11.9 Dashboard design 306
11.9.1 Context is King (Bill Gates, 1996): een goed begrip van de context is cruciaal 307
11.9.2 Data, data, data 309
11.9.3 Visualisaties 312
11.10 Gebruik van dashboards 313
11.11 Samenvatting 314
Hoofdstuk 12 Multidimensionale visualisatie en contextualisering 317
12.1 Wat is multidimensionale visualisatie? 319
12.2 Karakteristieken en componenten van multidimensionale visualisatie en contextualisering 320
12.2.1 Multidimensionale analyse 322
12.2.2 Dimensies en meetwaarden 326
12.2.3 Navigatie in een kubus 329
12.3 Ergonomische functionaliteiten 332
12.4 Samenvatting 335
Hoofdstuk 13 Rapportering 337
13.1 Waarom is er behoefte aan state-of-the art rapportering? 338
13.2 Wat is ondervraging en rapportering? 339
13.3 De juiste data, informatie, inzichten en wijsheid op het juiste moment bij de juiste persoon in het juiste formaat 340
13.3.1 De juiste data, informatie, inzichten en wijsheid aan de juiste persoon 340
13.3.2 De juiste data, informatie, inzichten en wijsheid op het juiste tijdstip 342
13.3.3 De juiste data, informatie, inzichten en wijsheid met de meestzeggende inhoud en formaat 343
13.4 Samenvatting 353
DEEL V ANALYTICAL INTELLIGENCE 355
Hoofdstuk 14 Het proces van het verwerven en operationaliseren van inzichten 359
14.1 Wat is Analytical Intelligence? 359
14.2 Analytics als kritieke succesfactor 361
14.2.1 Bronnen van sterkte 362
14.3 Het proces van perpetuele analytische waardecreatie 363
14.4 Stap voor stap inzichten verwerven en benutten 367
14.4.1 Is de organisatie klaar? 367
14.4.2 Formuleren van relevante bedrijfsvraagstukken 368
14.4.3 Verwerven van inzichten 372
14.4.4 Rapporteren van oplossingen en ontdekken van nieuwe vragen 383
14.4.5 Operationaliseren van de verworven inzichten 384
14.5 Samenvatting 388
Hoofdstuk 15 Verwerven van bedrijfsinzichten 391
15.1 Descriptieve analysemethoden 393
15.1.1 Univariate descriptieve methoden 393
15.1.2 Multivariate descriptieve methoden 395
15.2 Vraaggedreven analysemethoden 403
15.2.1 Lineaire regressie 403
15.2.2 Logistische regressie 407
15.3 Datagedreven analysemethoden 408
15.3.1 Gestructureerde en ongestructureerde data 409
15.3.2 Verschillen in werkwijze van machine learning 410
15.3.3 Enkele machine learning-algoritmen 411
15.3.4 Performantie van de modellen 419
15.3.5 Overfitting en underfitting 424
15.4 Samenvatting 425
Hoofdstuk 16 Operationalisering van analytische inzichten 429
16.1 Operationaliseren van zakelijke inzichten in een R&D-organisatie 429
16.1.1 Definiëren van relevante onderzoeksvragen vanuit een intensieve business & scientific understanding 429
16.1.2 Verzamelen en beschikbaar stellen van data 430
16.1.3 Verwerven van de inzichten – data kwaliteit 431
16.1.4 Verwerven van de inzichten – exploratief onderzoek 432
16.1.5 Verwerven van de inzichten – modellering 433
16.1.6 Registreren 434
16.1.7 Validatie en deployment 434
16.1.8 Rapportering 435
16.1.9 Operationaliseren van analytische tools voor operationele excellentie 436
16.1.10 Monitoring 436
16.1.11 Waardecreatie door het operationaliseren van verworven inzichten in R&D 437
16.2 Operationaliseren van zakelijke inzichten in een kredietinstelling 437
16.2.1 Relevante onderzoeksvragen 438
16.2.2 Verzameling van niet-gestructureerde data 438
16.2.3 Credit Modelling beyond Financial Data 439
16.2.4 OTAP-straat 439
16.2.5 Back-testing – monitoring 440
16.2.6 Kortere doorlooptijden 441
16.2.7 Waardecreatie door het operationaliseren van verworven inzichten in een kredietinstelling 442
16.3. Samenvatting 442
DEEL VI TECHNOLOGISCHE INTELLIGENTIE 443
Hoofdstuk 17 Fact-Based Decision Making Data Management 445
17.1 Data warehouse 446
17.1.1 Behoeften 447
17.1.2 Wat is een data warehouse? 449
17.1.3 Soorten gegevens in het DWH 451
17.1.4 Architectuur 454
17.1.5 Dataopslag in het data warehouse 461
17.1.6 Kenmerken en componenten van een data warehouse 462
17.2 Extractie – Transformatie – Laden 464
17.2.1 Wat is ETL? 464
17.2.2 Drie methoden om gegevens op te halen 465
17.2.3 De vier processtappen van dataverzameling 468
17.2.4 ETL-tools 476
17.3 Evolutie van data warehouse naar data platform 479
17.3.1 Big Data 479
17.3.2 Hadoop 480
17.3.3 Cloud computing 480
17.3.4 Data lakes 484
17.4 State-of-the-art data platform 486
17.4.1 Databronnen 487
17.4.2 Dataconsolidatie 487
17.4.3 Data-exploitatie 488
17.4.4 Metadata catalogus 489
17.5 Data Vault 2.0 489
17.6 Samenvatting 491
14 Fact-Based Decision Making
DEEL VII ORGANISATORISCHE INTELLIGENTIE 493
Hoofdstuk 18 Hoe ver staan we nu? 495
18.1 Maturiteitsmodel 495
18.1.1 Maturiteit 495
18.1.2 Samenstelling van het finaal maturiteitsmodel Fact-Based Decision Making 498
18.2 Empirische validatie van het maturiteitsmodel 498
18.2.1 Samenhang van thema’s 505
18.2.2 Benchmarking respondenten 506
18.2.3 Drijfveren van maturiteit 509
18.3 Maturiteit voorspellen 511
18.4 Verbeteringen en aanbevelingen 512
18.5 Stappen naar een hogere maturiteit 513
18.6 Samenvatting 514
Hoofdstuk 19 Hoe beginnen we daar nu aan? 517
19.1 Van A naar Beter … 517
19.2 AS IS – TO BE 517
19.3 Van geen naar reactieve Fact-Based Decision Making – van maturiteit 1 naar 2 door de oprichting van een rapporteringscel 519
19.4 Van reactieve naar descriptieve Fact-Based Decision Making – van maturiteit 2 naar 3 via een BI&ACC 521
19.5 Van descriptieve naar predictieve Fact-Based Decision Making – van maturiteit 3 naar 4 via een Performance Management Competency Center 524
19.6 Van predictieve naar prescriptieve Fact-Based Decision Making – van maturiteit 4 naar 5 via een CDO Office 530
19.7 Samenvatting 532
DEEL VIII SAMENVATTING 535
Hoofdstuk 20 Naar een beter zicht op de toekomst, door een beter begrip van het heden op basis van inzichten uit het verleden 537
20.1 Betere begripsvorming 538
20.2 Objectieve nulmeting maturiteit en stappenplan 540
20.3 Behoefte aan een nieuwe taal om meer complexiteit aan te kunnen: de taal van systeemdenken 540
20.3.1 Eindige groei 541
20.3.2 Patroonherkenning 541
20.3.3 Aangepaste methoden 541
20.4 Behoefte aan een nieuwe taal van verandering 542
20.4.1 Effectievere structuren 542
20.4.2 Meer dynamische culturen 543
20.4.3 Betere communicatie 543
20.5 Duurzaam veranderen door mensen 544
20.5.1 Zelfkennis als begin van alle wijsheid 544
20.5.2 Motivatie in eigen handen nemen 545
20.5.3 Effectiviteit stoelen op efficiënte interne processen 545
20.6 Duurzaam veranderen voor mensen 546
20.6.1 Korter op de bal 546
20.6.2 Je hoeft geen gelijk te hebben, het is beter om gelijk te krijgen 547
20.6.3 Meer efficiëntie? 547
20.6.4 Vervaging van de grens tussen transactionele en beleidsondersteunende systemen 548
20.6.5 Loskoppeling van de organisatiestructuur en de onderliggende IT-infrastructuur 548
20.7 Gaan we er samen voor? 549
Referenties 551
