Mobiliteit - een mistige route

'Dit apparaatje is natuurlijk veel meer dan een telefoon. Het is de afstandsbediening van je leven.' Dit is een uitspraak van Janna Vainio, directeur Mobiele Telefonie Sonera, over zijn mobiele telefoon. Een sterke uitspraak die wel te verwachten is van een persoon die in de mobiele-telefonie-industrie zit. Een andere sterke uitspraak: 'Alles wat mobiel kan, zal mobiel worden!', van een collega die inmiddels elders is gaan werken. Over job mobiliteit gesproken. Mobiliteit gaat echter niet alleen over het gebruik van mobieltjes voor spraak of gegevensverkeer. Het begrip mobiliteit wordt gebruikt om een algemeen merkbaar nieuw gedrag mee te beschrijven: mensen doen meer op wisselende plaatsen of zelfs tijdens het zich verplaatsen. We zijn meer op de weg, meer onderweg, en hebben daar een takenpakket en activiteitenwensenset bij die verbazingwekkend complex is geworden. Trends - de surfbare golf en de tsunami Een aantal trends zijn duidelijk waarneembaar: mobiel telefoonverkeer is in ongeveer vijf jaar zeer goed aangeslagen. Internet heeft in nog geen tien jaar hele landen veroverd. De trend die hier valt te ontdekken is de acceptatiesnelheid van aantrekkelijke technologie. Dat was vroeger meer dan twintig jaar, nu slechts een paar jaar. Een andere trend is die van entertainment. Was er vroeger slechts één zender in Nederland beschikbaar voor televisie, nu is de kabelmaatschappij met haar schamele dertig kanalenaanbod de beperkende factor. Een beetje satellietschotel doet daar honderd zenders bij. Die binnen een paar jaar ook in de auto te ontvangen zijn overigens. De trend hier is dat niet langer de aanbieder bepaalt wat je kunt zien, maar dat de consument een onnoemelijke hoeveelheid keus krijgt. Soms voor niks, meestal tegen betaling. Maar zoiets als kijk- en luistergeld is niet voor niets afgeschaft. Door dit te verplaatsen naar de algemene inkomsten, is niet langer een verbinding te leggen tussen de 150 gulden die je moest betalen en het treurige aanbod van de Nederlandse zenders. Enorme acceptatiesnelheid en de keus uit fenomenale hoeveelheden content zijn trends die het internet sterk hebben gemaakt en waarvan wordt verwacht dat ze het mobiele internet ook sterk zullen maken. Die verwachting is zelfs zo hoog gespannen, dat de overheid kans heeft gezien al vooraf een forse financiële aderlating van de telecom industrie te verlangen. Ook hier is wel een trend waarneembaar: rendement wordt al genomen in de vorm van veilingen of beursgangen nog voordat er ook maar een spatje winst is gemaakt. Een kort lijstje met voorspelbare trends die zonder meer langs zullen komen: - de Ontwikkeltijd van diensten wordt sterk verkort, in maximaal drie maanden ben je in de lucht. - Meerdere partijen zijn betrokken bij het maken en leveren van diensten. Het wordt een netwerk dat levert onder de vlag van een of andere aantrekkelijke merknaam. - Tijd en plaats onafhankelijkheid neemt toe, zodat mensen werken of activiteiten uitvoeren zonder vaste planning of locatie. Daarnaast zijn er enkele ontwikkelingen gaande die nog verderstrekkende gevolgen hebben, meestal samengevat onder de hype-term Nieuwe Economie. Zo zul je in die economie niet één werkgever hebben, maar meerdere. In plaats van een loyale of slaafse werknemer ben je eerder je eigen uitzendbureau. Absoluut ontwikkelingen waar de eerste signalen zichtbaar van zijn, maar die toch nog wel een jaar of tien van ons vandaan zijn. Sommige van de genoemde trends zijn bruikbaar om zelf op mee te surfen. Dan haal je voordeel uit de progressie of blijf je in elk geval niet achter. Een aantal trends komen onstuitbaar langs, maar zijn wellicht te hoog om veilig op te surfen. Deze trends kun je beter zien als een soort tsunami, een golf die je zeker zal overspoelen met risico voor schade als je niet goed bent voorbereid. Niet iedereen heeft die trends in de gaten en sommigen zullen dan ook zeker met zo'n tsunami ten onder gaan. Het is wel goed om zelf initiatief te ontwikkelen, zodat surfen mogelijk wordt of in elk geval de tsunami niet als een verrassing komt. Een aanvliegroute voor initiatieven Om de onstuitbare golven het hoofd te bieden wordt hier een aanvliegroute voor initiatieven uitwerkt in zeven stappen. De zeven stappen zullen leiden tot de start van het uitvoeren van bijvoorbeeld het eerste mobiele-internetinitiatief. Het uitvoeren van dit initiatief gedraagt zich als een business-ontwikkelproject. Voor de uitvoering van zo'n project wordt aangeraden een raamwerk te gebruiken, een raamwerk voor mobiele-internetoplossingen wordt in het boek 'De Mobiele Samenleving' uitgebreid besproken. De zeven stappen zijn de volgende. 1.Stel een hypothese op en selecteer begeleidingsteamleden die het initiatief nemen. 2.Stel een inhoud (content) en een mobiele-internetexpertise community samen. 3.Bepaal de specificaties voor het Mobiel Internet Laboratorium. Het lab wordt gebruikt voor prototyping, demonstratie en testen. 4.Bepaal de omvang van het initiatief, de markt en het gewenste groeipad. 5.Specificeer de allianties en de verkoop- en leverketen. 6.Beschrijf het initiatief ten behoeve van promotie en specificeer de organisatiestructuur. 7.Activeer knowledge engineering voor het initiatief. De looptijd voor de zeven stappen is sterk afhankelijk van de inhoud van de hypothese, omdat niet mag worden uitgesloten dat een organisatie gedwongen is direct te kiezen voor een grootschalig initiatief. Dit kan voortkomen uit concurrentiedruk of andere marktbewegingen. Voor de initiatieven die vooral een kwalificerende en leerschool functie hebben, wordt verwacht dat in ongeveer zes weken alle stappen kunnen worden doorlopen. Na die zes weken is er budget voor het doorstarten van het initiatief in de vorm van projecten. Voor grote initiatieven is meer overleg nodig, zeker als de allianties die noodzakelijk zijn voor het uitvoeren van het initiatief externe partijen betreffen. Dan kan het drie tot vier maanden duren om alles geregeld te krijgen. Nieuw gedrag We staan op een punt waarbij oud gedrag niet goed past bij de in de opmars zijnde faciliteiten. Ongetwijfeld geen onbekende situatieschets: je zit in de bus, of loopt in de winkel en naast je wordt er heftig gebeld. Natuurlijk, je kunt maar vijftig procent van het gesprek volgen, maar dat kan al zo intiem, ontluisterend of beledigend zijn, dat het je beslist wat waard is er niet bij te hoeven zijn. Maar ja, jij moet nu eenmaal ook op die plaats op dat moment om een of andere reden zijn. Wij zijn gewend dat telefoongesprekken worden gevoerd vanuit een privé omgeving. Thuis of op het werk, met slechts een beperkte hoeveelheid meeluisteraars. Dit belgedrag, waarbij we door de telefoon zo'n beetje alles bespreekbaar maken wat maar denkbaar is, wordt onaangepast overgenomen bij mobiel bellen. Terwijl er van de privé aspecten van de omgeving niets meer over is en een onbepaald aantal onbekenden mee zullen luisteren. Spraak, en dan vooral met het hoge volume dat veel bellers menen nodig te hebben om verstaanbaar te zijn, is gewoon niet het beste middel in publieke ruimtes. Twee dingen zullen snel moeten veranderen. Ten eerste zal de telefoon moeten ophouden zo hinderlijk te bellen als iemand contact zoekt. Een bliepje en wat trillen is ook genoeg om te laten weten dat iemand je zoekt en als je niet gestoord wilt worden kun je het hele ding dan ook gewoon negeren. Nu lijkt het wel een alarm dat afgaat, wat niet alleen jou stoort maar ook iedereen in de directe omgeving. Om nog maar te zwijgen over de beperkte variatie aan belsignalen waardoor bij het horen van de tonen van La Valse de hele omgeving identiek gedrag gaat vertonen: naarstig op zoek naar eigen mobieltje om te constateren dat het iemand anders is die wordt gebeld. Natuurlijk is dit nog wel aanpasbaar, beltonen ophalen is niet gratis maar wel gemakkelijk en voor de Nokia is zelfs een composer beschikbaar om zelf variaties mee te componeren. Het punt is dat spraak eigenlijk de verkeerde route in publieke omgevingen is voor contact. Meer voor de hand ligt e-mail of een opvolger daarvan, waarbij de een inspreekt achter het stuur van de auto terwijl de ander het bericht leest achter een glas prik of wijn in het restaurant. Want altijd bereikbaar zijn is wel mooi, maar altijd gestoord kunnen worden is niks.