De genomineerden voor dit jaar zijn:
Machiel Bosman De roofkoning. Prins Willem III en de invasie van Engeland
Philip Dröge Opkomst en ondergang van een vergeten buurlandje
Elisabeth Leijnse Cécile en Elsa, strijdbare freules
Lodewijk Petram De vergeten bankencrisis
Annejet van der Zijl De Amerikaanse prinses
Terug naar de nieuwe Mak en zijn verzameling portretten van Jan Six. Tien generaties Sixen hebben in vier eeuwen in Amsterdam gewoond en in die periode een machtige clan gevormd met vele andere herenfamilies. Pas in de 20ste eeuw is dit beeld gewijzigd. En in 1795 werden vele families teruggeworpen in status.
De eerste Sixen waren net als vele joodse, katholieke en Hugenoten vluchtelingen uit het Zuiden. Politieke vluchtelingen die kennis en rijkdom meenamen. Jean Six nam zijn gezin rijke ervaring in verf- en kleurstoffen mee. De Sixen gaan veel verder terug maar Jean en zijn vrouw Anna vestigden zich in 1609 in het centrum van de Europese handel. ‘De eerste Jan’, hun zoon geboren in 1618, werd de patriarch van de familie en zou in zijn 87-jarige leven grote rijkdom en aanzien verwerven. Zijn beeltenis prijkt op schilderijen van Rembrandt, zijn kring omvatte alle beroemde Nederlandse Gouden Eeuwse denkers en kunstenaars. Hij verwierf landerijen in de omgeving zodat zijn 10de nazaat zich nog immer Jan Six van Hillegom mag heten.
Vele Jannen zijn directe nazaten van de vorige Jan. Dit gold niet na ‘Ouwe Jan’, Jan de 5de. Jan de 5de was gebocheld en in die tijd, einde 18de eeuw was dat geen gelukkige handicap. Een huwelijkskandidaat zal zich niet melden.
Via zijn broer Hendrik, die op een koude maandag nog voor Napoleon heeft gevochten, zal de lijn van Jannen voortgezet worden. De familie verhuist van het ene adres aan de Herengracht naar het andere. Huizen en families worden door uithuwelijken samengevoegd. De 19de eeuw is een tijd van politieke veranderingen en ook de functies van de Jannen zal veranderen. Minder politiek maar zeker maatschappelijk. De 7de Jan zal zijn hele leven wetenschapper en professor zijn en de familie dijt naar alle kanten uit. De 8ste Jan zal als eerste een gewone baan aanvaarden. Hij zal het schoppen tot directeur van bierbrouwerij Amstel. Maar wederom bestuurder en commissaris van vele organisaties als dierentuin Artis en Hotel Krasnapolsky.
Eén van de belangrijkste bezittingen, al vanaf de eerste Jan, is de kunstverzameling. Geert Mak praat er met veel plezier en ontzag over. Eeuwen verhuist deze verzameling, met als hart een aantal Rembrandts, door Amsterdam. Via een aantal strategische huwelijken wordt de kunstverzameling een waardevol geheel. De collectie is zo beroemd dat Europese adel en politici op de Herengracht langskomen om de pronkstukken te bekijken.
In de 21ste eeuw zal de Belastingdienst vele rijke kunstbezittende families dwingen om hun collecties over te dragen aan musea. De grote landerijen zullen langzaam worden afgebouwd. De waarde wordt als bezit belast en de miljoenen die daarvoor uit het privévermogen onttrokken moesten worden, konden niet meer gedragen worden. Zo krijgen musea als het Stedelijke en het Rijksmusea beroemde collecties ‘in beheer’.
Vandaag woont de 10de Jan in het familiehuis aan de Herengracht. Nazaten zijn er ook. De eerste Jan, geschilderd door Rembrandt van Rijn, hangt nog op zolder. ‘Het licht kaatst over het water van de Amstel, de kamer kleurt op, zelfs de donkere hoed die Jan draagt is zichtbaar tegen het zwart. Het wordt tijd. Jan kijkt me aandachtig aan, een tikje weemoedig, alsof hij een beeld wil vasthouden in zijn herinnering. Zelf zal hij blijven wie hij was: altijd in zijn rode cape, altijd met die handschoenen, altijd op de rand van het afscheid.’
Over Bertrand Weegenaar
Bertrand Weegenaar is als hogeschooldocent HBO-ICT werkzaam op Windesheim. Zijn voorliefde ligt bij de onderwerpen strategie, marketing, geschiedenis; biografieën en internet; e-business.
