Bijna iedereen zit wel ergens in een team: op het werk, in een vereniging, sportclub, adviesraad of andere context. Iedereen kan verhalen vertellen over wat hij daarin meemaakt. Soms zijn dat lyrische, maar vaak ook afschrikwekkende verhalen. Over flowervaringen én frustraties. Tussen droom en daad ligt vaak een lange weg.
Ik zie dat veel teams de eerste stappen op weg naar die daad pas zetten als de droom in duigen valt of wel heel ver uit het zicht raakt. Ik heb me telkens afgevraagd: 'Waarom gaat het zo vaak mis en hoe kun je voorkomen dat het mis gaat?'. Wat ik zag, is dat er bij veel teams al langere tijd sprake is van een ongezonde teamdynamiek. Dan hoeft er maar iets te gebeuren of een team ontspoort. Daarom is het belangrijk vroegtijdig te werken aan de gezondheid van je team. Zo verlaag je de kans dat het mis gaat.
Preventief werken aan de teamconditie
Om gezond te functioneren is het belangrijk dat een team preventief werkt aan een goede teamconditie. Dit zorgt ervoor dat als het later spannend wordt het team geleerd heeft hoe daar mee om te gaan.
Kenmerken van een goede teamconditie
In dit boek beschrijf ik hoe je een goede teamconditie kunt bereiken door te werken aan de volgende drie kenmerken:
- Veiligheid en vertrouwen
Je veilig voelen om je vrij te uiten, omdat je vertrouwen hebt in het team en de leidinggevende, is de basis voor een gezond team.
- Leiderschap zien als een groepsproces
Dit betekent dat je als leidinggevende kunt loslaten vanuit vertrouwen in je team. Je geeft het team vrijheid en verantwoordelijkheid, en de ruimte om mee te beslissen en samen werkafspraken te maken. Het team neemt het eigenaarschap op zich en voelt zich verantwoordelijk voor de eigen bijdrage.
- Balans zoeken in de samenwerking
Wat krijg je voor je energie, inzet en moeite terug aan uitdagingen, plezier, ondersteuning en waardering? Als dat niet in evenwicht is, voelt dat niet goed. In een gezond team ervaren teamleden een balans in geven en nemen, bij zichzelf, tussen de teamleden en met de organisatie.
‘Diepzeestromen'
En als het toch mis gaat: waarom lopen spanningen vaak uit de hand, lijkt het alsof teams en teamleden de grip op de situatie en hun eigen gedrag verliezen? Gedrag van teams en teamleden onder spanning wordt sterk beïnvloed door wat ze in het verleden aan pijnlijke ervaringen hebben meegemaakt.
Die pijnlijke gevoelens golven als ‘diepzeestromen' bewust of onbewust in een team mee. Als op onverwachte momenten in het heden die pijnlijke gevoelens worden aangeraakt door vergelijkbare ervaringen, worden die ‘diepzeestromen' zichtbaar in de vorm van beschermingsgedrag, dat vaak gepaard gaat met heftige emoties.
Ik geef inzicht in het ontstaan van ‘diepzeestromen' en hoe je door middel van het bouwen aan een sterke stressconditie de kans vermindert dat ze naar boven komen. Het belangrijkste kenmerk van de stressconditie is dat teamleden het vermogen hebben om met hun gevoelens en emoties om te gaan en die niet direct af te reageren op collega's. Teamleden hebben ook geleerd elkaars gevoelens en emoties te respecteren. Hierdoor kunnen ze helder blijven denken en de spanningen onder ogen zien.
Ik geef instrumenten om de teamconditie te monitoren en laat zien hoe de leidinggevende met zijn eigen houding een positieve invloed kan hebben op de gezondheid van het team. Mijn boek is een lees- en werkboek met veel praktijkvoorbeelden, praktische handvatten, reflectievragen en beschrijvingen om zelf te experimenteren.
Over Anton Scheffers
Anton Scheffers is bedrijfskundige, auteur en verhalenverteller. Hij werkte 15 jaar als senior-adviseur en trainer bij GITP Management Opleidingen. De laatste 14 jaar werkte hij vanuit Essense Training en Advies als zelfstandig leiderschapscoach en teamcoach. Hij heeft tientallen jaren ervaring in het begeleiden van teams, in het bijzonder in heftige conflictsituaties.
