Onze westerse wereld heeft de afgelopen eeuwen enorme technologische realisaties neergezet en voor grote materiële welvaart gezorgd. Echter diezelfde wereld schreeuwt nu om aandacht voor immateriële vraagstukken, voor onze omgang met de aarde en met elkaar; een omwenteling van ratio naar relatie. Wat betekent dit voor organisaties?
Antwoorden op de vragen waar we mee zitten zouden goed uit Afrika kunnen komen.
Niet voor niets is een boek als The corporate tribe zo populair. Steve Biko – strijder tegen Apartheid – zei al in 1970: ‘De grote wereldmachten hebben wonderen verricht door de wereld een industrieel en militair aanzien te geven, het grote geschenk komt nog altijd uit Afrika: de wereld een menselijker gezicht geven.’ Afrika, zei Biko, zal de wereld leren om meer humaan te zijn in onze relaties met elkaar en laten inzien dat de belangen van het collectief, de gemeenschap of de maatschappij groter en sterker zijn dan het individu.
In mijn boek Opsoek naar Ubuntu zoek ik naar de betekenis van Ubuntu, het eeuwenoude filosofische concept uit Zuidelijk Afrika. Ubuntu werd wereldberoemd door verzoeners als Nelson Mandela en Desmond Tutu, die het gedachtengoed op indrukwekkende wijze in de praktijk brachten na het afschaffen van de Apartheid in Zuid-Afrika. Via persoonlijke ontmoetingen en reportages wil ik laten zien wat organisaties en individuen in het Westen ervan kunnen leren.
Ik spreek bijvoorbeeld met dr. Dumisani Magadlela, gedragswetenschapper en internationaal executive coach. Hij doet onderzoek naar de waarde van Ubuntu voor management. ‘Cruciaal is de gedachte “Ik ben omdat wij zijn”. Als het gaat om leiderschap in organisaties is het belangrijk dat je allereerst verbonden bent met je eigen menselijkheid en van daaruit de menselijke verbinding aangaat met de ander. Zodat de ander ziet dat jij hem of haar ziet. We hebben de groet die luidt: Sawubona, Ik zie jou. Nelson Mandela kon dat, als geen ander. Het zien van de ander in alle menselijkheid, de hand schudden, elkaar in de ogen kijken. Connecting!’
Veel organisaties zijn op zoek naar de verbinding met elkaar en met onze omgeving. In het nawoord van Opsoek naar Ubuntu schrijft prof. dr. Jo Caris: ‘Organisaties nemen een middenpositie in tussen individuen en kleine groepen aan de ene kant en de samenleving aan de andere kant. Het realiseren van interne afstemming en externe verbinding is de belangrijkste functie van management. Organisaties zijn succesvol als zij de interne belangen en -waarden afstemmen en de verbinding weten te leggen en te houden met die van haar sociale omgeving, de samenleving. Het gaat daarbij zowel om zakelijke en rationele transacties als om emotionele verbindingen zoals vertrouwen, herkenbaarheid en integriteit: het doorleefde wij-gevoel.’
Ubuntu is Nelson Mandela’s geschenk aan de wereld: de bron van medemenselijkheid in het contact met de ander. Het boek is geschreven voor jou, als manager, ouder, bestuurder en eigenlijk voor iedereen die een diepgewortelde wens koestert om zich zowel vrij als veilig te voelen in eigen lichaam, huis, gezin, organisatie en land. Voor iedereen die een bijdrage wil leveren aan een inclusieve samenleving. Hoe kunnen we ‘het doorleefde wij-gevoel’ leren van andere culturen, diversiteit omarmen en onze organisaties ermee versterken?
Annette Nobuntu Mul is auteur, psychotherapeute, organisatiecoach, vertrouwenspersoon integriteit, trainer, spreker en opleider van ‘Ubuntu & Leiderschap’ inclusief de jaarlijkse studiereis naar Zuid-Afrika. Ze is de auteur van Opsoek naar Ubuntu.
