‘En wat is je slechte eigenschap?' Met een verwachtingsvolle blik keek de man in pak me van achter de tafel aan. ‘Ik kan nogal perfectionistisch zijn', stamelde ik. Een wenkbrauw ging omhoog. ‘Dat lijkt me niet echt een slechte eigenschap. Probeer het nog eens'. Mijn eerlijke antwoord was niet goed genoeg. De ironie ontging me op dat moment. Maar wat vooral bleef hangen was de vraag: hoe zit het nu eigenlijk met perfectionisme? Is het een goede of een slecht eigenschap?
In De Perfectieparadox ga ik op zoek naar het antwoord op deze vraag. En beschrijf ik dat perfectionisme meer kwaad dan goed doet. Want perfectionisme is niet hetzelfde als het beste van jezelf geven, maar het onophoudelijk streven naar perfectie, een onhaalbaar ideaal. Dat continue gevoel dat het nooit goed genoeg is en altijd beter kan, leidt tot uitstelgedrag, tot verminderde creativiteit en oplossend vermogen én tot schadelijke gevolgen voor je fysieke en mentale gezondheid. Het streven naar perfectie belemmert je daardoor om te groeien en beter te worden in je werk. Dat is dus de perfectieparadox.
In het eerste deel van het boek lees je antwoorden op al je vragen over perfectionisme. Welke drie vormen van perfectionisme er zijn en wie er gevoelig is voor perfectionisme. Dat de meeste perfectionisten vooral op hun werk en in hun studie perfectionistisch zijn en dat perfectionisme de afgelopen dertig jaar in hoog tempo toeneemt en hoe dat komt. En natuurlijk wat de hoge prijs is die perfectionisten betalen.
Perfectionisten kunnen zelf aan de slag met tien vaardigheden die ik in het boek beschrijf. Maar ook als leidinggevende met perfectionisten in je team kun je bijdragen aan het loslaten van perfectionisme. Deze zeven tips kunnen je daarbij helpen:
- Delegeer in delen: Wees helder over het gewenste eindresultaat. Benadruk dat een deelresultaat per definitie betekent dat het nog niet af is en dat je dus geen perfectie verlangt.
- Feedback organiseren: Voer geregeld gesprekken over hun werk met perfectionisten, waarin je veel vragen stelt die het proces bij je teamleden op gang houdt. Wat loopt goed? Hoe hebben ze dat aangepakt? Wat is lastig en welke manieren zien ze om dat aan te pakken?
- Help met prioriteren: Perfectionisten die zich veel werk op de hals halen en bovendien uitstelgedrag vertonen zien soms door de bomen het bos niet meer. Help dus bij prioriteren.
- Begrenzen: Grenzen stellen is een uitdaging voor perfectionisten. Dat begint al met het begrenzen van de werktijd en de tijd dat je bereikbaar bent. Vraag van je mensen om bewust te ontspannen en tijd voor herstel in te plannen.
- Beloon proces en inzet meer dan resultaat: Laat actief zien dat je het belangrijk vindt dat mensen leren en zich ontwikkelen. Spreek je waardering uit voor veerkracht en leervermogen in plaats van alleen te focussen op een goed eindproduct.
- Leer omgaan met fouten: De perfectionist zal scherp opletten wat het gevolg is van een fout die is gemaakt. Fouten maken hoort bij het leerproces, maar kun jij dat op zo'n moment ook blijven benadrukken?
- Creëer geen ideaalbeeld: Draag niet bij aan de ideaalplaatjes die de perfectionist in zijn hoofd haalt. Wees zorgvuldig in je omschrijving van wat je verwacht van je team. Wees ambitieus, dat wel, maar stel geen onhaalbare doelen. Bespreek met je team wat wel en niet mogelijk is.
En onthoud: perfectie bestaat niet, ook niet in leiderschap. En perfectionisme heeft een hoge prijs. In dit boek lees je de achtergronden bij perfectionisme én wat je er aan kunt doen.
Over Marjon Bohré-den Harder
Marjon Bohré is bedrijfskundige en organisatiepsycholoog en werkt met leiders aan menselijkheid in organisaties. Bohré is gecertificeerd facilitator van de trainingsprogramma’s van Brené Brown en is verbonden aan de Universiteit Leiden waar ze onderzoek doet naar menselijkheid en leiderschapsgedrag.