‘Technologie gaat onze samenleving volledig digitaliseren’

Wat zijn de oorzaken van de vierde Industriële Revolutie en hoe gaat deze omwenteling onze levens veranderen?
We zien een groot aantal technologieën tegelijkertijd doorbreken zoals artificiële intelligentie (AI), robotisering, connectiviteit, 3D-printen, blockchain en nanotechnologie. De doorbraak van zo veel techniek leidt tot een vergaande digitalisering van onze samenleving en economie die rond 2030 haar hoogtepunt zal bereiken. In de gezondheidszorg geven computers over tien tot twintig jaar veel betere diagnoses dan dokters. We krijgen persoonlijke medicatie en onze levensverwachting stijgt fors. Thuis en op het werk gaan robots taken voor ons verrichten. De bezorgsector gebruikt over enkele jaren drones en zelfsturende voertuigen. Industrieën worden in hoge mate geautomatiseerd en energie wekken we straks decentraal op. Op de weg zien we over tien jaar veilige, zelfrijdende deelshuttles.

Wat is artificiële intelligentie (AI) en hoe gaat deze technologie de komende tien jaar onze wereld veranderen?
Met AI leren machines denken als mensen. Ze kunnen dus redeneren, plannen, leren en taal begrijpen. Ik maak onderscheid tussen alledaagse, excentrieke en extreme AI. We gebruiken dagelijks bewust en onbewust AI-toepassingen. Voorbeelden zijn Google Search, het ‘taggen’ van foto’s op Facebook en intelligente speakers waarmee je computers mondeling instructies geeft. Bij excentrieke AI heb je het over computers die zelf concerten schrijven en uitvoeren, handgeschreven tekst maken en je gedachten kunnen lezen en visualiseren. Dankzij extreme AI komen er volledig geautomatiseerde fabrieken, miljoenen zelfrijdende auto’s en virtuele artsen. Verder zie ik energie- en telecomleveranciers overschakelen op volledig automatische, gedecentraliseerde ‘smart grids’.

Robotisering is een andere belangrijke technologie die momenteel doorbreekt?
Met inzet van industriële robots worden fabrieken momenteel in hoog tempo geautomatiseerd. In China groeien robotinstallaties jaarlijks maar liefst met 25 procent. Ook in de landbouw nemen robots het werk van mensen over. De combinatie van AI, big data en machinaal zal volgens de GSMA (de brancheorganisatie voor de telecomindustrie red.) leiden tot de komst van lichtere, wendbare robots. Ze zijn verbonden met de cloud, waar de instructies voor hun opdrachten zijn opgeslagen. Deze robots leren snel nieuwe taken, geven elkaar instructies en kunnen kennis overdragen. Dankzij 3D-technologie kunnen ze bovendien – bijna net zoals mensen – hun eigen plaats bepalen en zichzelf verplaatsen. Met robots kan het twee kanten opgaan, zo stelt de GSMA. In het eerste geval krijgen we robots met een eigen vorm van intelligentie, Dankzij het hun neurale web van hersenen, aan elkaar gekoppeld via de cloud, kunnen deze robots vrijwel alles. Ze sturen fabrieken, huishoudens, ziekenhuizen en scholen volautomatisch aan, bewaken de openbare orde en voeren oorlogen. In het tweede geval blijven we robots de baas en worden ze ingezet om thuis of op de werkvloer allerlei taken uit te voeren. Robots gaan ons niet vervangen, maar maken ons leven en ons werk juist eenvoudiger.

Kijk je naar connectiviteit, dan gaat het mobiele 5G-netwerk komend jaar onze economie en samenleving ingrijpend moderniseren?
Inderdaad, want 5G kan zich precies aanpassen aan de applicatie of de eindgebruiker. Het 5G-netwerk kan zich door middel van ‘network slicing’ opdelen in plakjes en dat maakt het mogelijk om data via verschillende kanalen te ontvangen en te versturen. KPN en T-Mobile kunnen zo tegelijkertijd verschillende diensten aanbieden. De reactietijd van het netwerk is bovendien extreem snel. Dit is cruciaal voor toepassingen met zelfrijdende auto’s en voor robots die complexe taken uitvoeren en op afstand worden bediend. 5G wordt straks vooral toegepast in industriële processen waar robots direct met elkaar communiceren en nutsbedrijven hun smart grids monitoren en die op afstand aansturen. Het gebruik van smartphones voor het afspelen van video’s en andere data krijgt met 5G ook enorme impulsen. Virtual reality en augmented reality (VR/AR) wordt bovendien straks overal mogelijk - thuis en op het werk, maar ook bij sportwedstrijden en concerten.

We gaan op weg naar ‘Industrie 4.0’. Wat wordt daarmee bedoeld?
Dat de Vierde Industriële Revolutie de industrie wereldwijd structureel gaat veranderen. De industrie transformeert naar slimme fabrieken, met virtuele en fysieke productiemethoden. Verder zal de productiviteit van producten toenemen, omdat ze over extra data beschikken. Sensoren geven voortdurend informatie over hun status, waarna AI een fout of defect kan voorspellen. Vanwege de vervagende grenzen tussen industrieën en sectoren gaan bedrijven de komende jaren bovendien meer partnerships aan. Banken moeten apps ontwikkelen, Amazone koopt drones en Apple bouwt auto’s. Veel industrieën staan onder druk van machtige platforms die consumenten diensten aanbieden in plaats van producten. Ze zien zich daarom genoodzaakt om ook de overstap te maken van het verkopen van producten naar het aanbieden van diensten.

De Vierde Industriële Revolutie staat in Nederland nog nauwelijks op de agenda?
Dat is vreemd genoeg inderdaad het geval, want ons land heeft een uitstekende IT-infrastructuur. Toch zijn we er nog niet echt mee bezig. Nederland telt weinig industriële robots, AI wordt nog nauwelijks toegepast en blockchain bevindt zich in de coulissen. Veel ondernemers wachten af in welke mate de nieuwe technologieën hun bedrijfsvoering en businessmodel gaat beïnvloeden. Ze grijpen dus niet hun kansen. Vooral de maakindustrie doet onvoldoende onderzoek naar AI, blockchain en virtual reality links. De Nederlandse regering neemt, in tegenstelling tot andere Europese regeringen, ook een afwachtende en voorzichtige houding aan. Het ontbreekt dit kabinet aan een eigen visie en een daarop afgestemd stappenplan. Het Nederlandse bedrijfsleven en de Haagse beleidsmakers beseffen kennelijk onvoldoende welke economische belangen er op het spel staan.