Onderwijsinnovatie is, zeker nu, noodzakelijk

Toch is er, dwars tegen die negatieve stroom in, volop innovatie. Juist nu is dat belangrijker dan ooit. Want of je nu aan het begin van je carrière staat of al jarenlange ervaring hebt: we zien allemaal dat de wereld steeds complexer wordt. In het onderwijs zijn we niet blind voor de uitdagingen waar het bedrijfsleven mee te maken krijgt. Docenten en onderwijsmanagement zijn voortdurend bezig met verandering, verdieping en vernieuwing – altijd met oog voor duurzame resultaten en praktische haalbaarheid binnen organisaties.

HBO

Laat ik het betrekken op mijn eigen domein: het hoger beroepsonderwijs (hbo). We leiden professionals op voor een steeds complexere wereld. En we doen dat met studenten voor wie covid een stempel heeft gedrukt op hun jonge jaren. Vakinhoudelijke kennis is belangrijk voor een toekomstig professional, maar minstens zo belangrijk is de persoonlijke ontwikkeling. Zeker in de eerste jaren van hun studie leren studenten zich als jonge volwassenen te verhouden tot die complexe, soms sombere wereld – vol eisen, afleidingen en onzekerheid. Daar kun je behoorlijk gestrest van raken.

Wicked

Niet alleen de wereld wordt complexer, ook de vraagstukken waar studenten mee te maken krijgen. Of je ze nu ‘complex’ of ‘wicked’ noemt: ze zijn er, en ze worden gesteld. De simpele vragen? Die zijn vaak al opgelost – of daar wordt hard aan gewerkt. Maar de andere vragen, over bijvoorbeeld vergrijzing, vrede en veiligheid, een gezonde leefomgeving, of omgaan met afleidingen en verslavingen, vragen om een andere aanpak. Vanuit elk perspectief – gezondheid, techniek, onderwijs, bedrijfskunde – valt er iets zinnigs over te zeggen én te leren. En steeds meer beseffen we: je kunt die vraagstukken niet oplossen vanuit één enkel perspectief.

Living labs

Een belangrijke onderwijsinnovatie die hierop inspeelt, is het werken met Living Labs. In deze leeromgevingen werken studenten uit verschillende opleidingen samen aan actuele, complexe vraagstukken. Ze leren door te doen, te experimenteren en mogen fouten maken. Ze ontwikkelen vaardigheden als creatief denken, probleemoplossend vermogen en effectief samenwerken. Coaches en praktijkprofessionals brengen realistische vraagstukken in, begeleiden het proces en leren actief mee. Docenten krijgen een coachende rol en begeleiden studenten in het organiseren, plannen en behalen van concrete resultaten.

Een paar inspirerende voorbeelden uit de Nederlandse onderwijspraktijk:

Living Lab Eerst een Thuis (Hogeschool Utrecht)

Amsterdam City Lab (HvA)

HAN Smart Region (Hogeschool Arnhem Nijmegen)

Living Lab Goed Leven (Hogeschool Windesheim)

Waardevolle gids

Een uitstekende bron voor wie met Living Labs aan de slag wil, is het boek Learning in a Living Lab van Mirthe van den Hee, Lieven Desomviele, Zac Woolfitt en Isabelle Vandevyvere. Zij combineren praktijkervaring en onderzoek tot een waardevolle gids voor onderwijsprofessionals.

Je zou kunnen denken: 400 studenten in een collegezaal stoppen met één deskundige is toch veel efficiënter? Misschien wel, vanuit het perspectief van kennisoverdracht. Misschien kan een goede digitale les dat zelfs vervangen. Maar studenten leren dan niet wat er de komende jaren écht van hen gevraagd wordt in de praktijk – in het onderwijs, het bedrijfsleven, de zorg of de techniek. Sectoren waarin de druk hoog is, en de noodzaak tot vernieuwing nog hoger.

Juist deze innovatieve plekken – soms letterlijk midden in de wijk – bieden studenten de beste leerervaringen. Dáár raken ze betrokken, dáár maken ze fouten, dáár doen ze ertoe.