‘Als iemand goed manipuleert, merk je dat niet’

U schrijft binnen een jaar twee boeken met ‘manipuleren’ in de titel. Marketingtechnisch heel slim. ‘Manipuleren’ klinkt als iets verbodens, iets heimelijks. Maar u laat zien dat het iets gewoons en oorbaars is dat in het dagelijks leven veel voorkomt en waarmee je veel kunt bereiken.

Inderdaad. De titels hebben iets stiekems. Ze zijn manipulatief. Ik had mijn eerste boek ook ‘Beïnvloeden kun je leren’ kunnen noemen. Maar dat is minder uitdagend. Dan waren de mensen minder nieuwsgierig geweest en waren er minder boeken verkocht, ook al had ik hetzelfde verhaal verteld. Deze titel laat zien dat de presentatie effect heeft op hoe mensen de inhoud ervaren. In die zin is de titel ‘the message’ van het boek.

U bent deskundige op het gebied van lichaamstaal. U heeft een website www.lichaamstaal.nl Wat is de relatie tussen uw vakgebied en deze twee boeken?

Manipuleren betekent dat je via onbewuste kanalen invloed uitoefent op anderen zonder dat zij zich daar bewust van zijn. Lichaamstaal is zo’n kanaal. Actief luisteren is daarvan een voorbeeld. Het doet wat met degene die vertelt. Hij wordt er door aangemoedigd. Maar het doet ook wat met degene die luistert. Ik geef tijdens trainingen cursisten de opdracht niet te luisteren naar de inhoud, terwijl ze wel actief moeten luisteren. Dus hummen, knikken en ja, ja zeggen. Ook al willen ze het niet, ze gaan dan toch luisteren naar hetgeen wordt verteld. Al was maar omdat ze anders op het verkeerde moment ja, ja zeggen. Door het gebruik van lichaamstaal manipuleer je dus niet alleen de ander, maar ook jezelf.

Hoe bent u in dit vakgebied beland?

Ik was als tiener al geïnteresseerd in de manier waarop mensen met lichaamstaal boodschappen kunnen uitzenden. Ik las daar ook boekjes over. Ik heb altijd belangstelling gehad voor mensen en de manier waarop ze met elkaar omgaan. Maar ik heb die kennis ook gebruikt voor zelfontwikkeling. Ik heb heel wat met nieuw gedrag geëxperimenteerd. In het begin ging dat nogal stuntelig. Later ontdekte ik welke dingen wel en welke dingen niet bij me pasten. Toen voelde het veel prettiger en kon ik het beter gebruiken. Zo heb ik er bewust aan gewerkt mijn zelfverzekerdheid te vergroten. Daar had ik plezier van als ik met een meisje wilde flirten, maar ook wanneer ik een spreekbeurt moest houden. Ik ben daarna verpleegkundige geworden en heb vervolgens een post-HBO opleiding sociotherapie gedaan. Daarin speelt lichaamstaal ook een rol. Nog steeds geef ik groepstherapieën aan mensen met een psychotrauma die in oorlogsgebieden zijn geweest. Geleidelijk ben ik me steeds meer in de richting van lichaamstaal gaan specialiseren. Het is vooral snel gegaan na de start van mijn website in 1999.

Waarom schrijft u zo na zo’n mooi en krachtig eerste boek zo snel al een tweede?

Er waren tal van onderwerpen in het eerste boek nog niet aan de orde gekomen. Bovendien kreeg ik naar aanleiding van dat eerste boek nogal wat vragen over wat je in de werksituatie met manipuleren teweeg kunt brengen. In dit tweede boek geef ik daar aan de hand van concrete voorbeelden een antwoord op. Zo introduceer ik bijvoorbeeld de manipulatief leider. Dat is een leider die in zijn hoofd een beslissing neemt en zich vervolgens afvraagt hoe hij die tactisch zal brengen. Hij wil dat zó doen dat het besluit niet alleen beklijft maar ook met enthousiasme wordt gedragen. Dat kan een leider alleen maar doen door heel veel naar zijn mensen te luisteren. Dan weet hij wat hun belangstelling is en wat hun drijfveren zijn, plus wat daar bij aansluit. Zoiets vergt veel creativiteit. Maar is het een dankbare en effectieve manier van leidinggeven.

In uw boeken is de veronderstelde lezer de enige die manipuleert. Maar hoe moet de lezer zich teweerstellen tegen mensen in zijn omgeving die ook manipuleren?

Er is mij vaker gevraagd naar tips om niet te worden gemanipuleerd. In deze beide boeken geef ik die doelbewust niet. Want dan kom je terecht in de negatieve hoek van tactische en berekenende spelletjes. Daar gaan mijn boeken niet over. Mensen die om die tips vragen, hebben het gevoel dat ze worden gemanipuleerd. Ze doen klaarblijkelijk dingen tegen hun zin. In dat geval heeft degene die manipuleert het niet goed gedaan. Mijn boodschap is dat wanneer iemand goed manipuleert de mensen het niet merken.