Wie van jullie heeft het plan voor dit boek bedacht?
Ik denk dat we het hebben bedacht terwijl we in de bioscoop zaten te kijken, naar Harry Potter of naar The Lord of the Rings, dat weet ik niet meer. Wij hebben op de HEAO en de universiteit samen gestudeerd. We werken niet bij hetzelfde bureau, maar we trekken veel samen op.
En waarom moest dat uitmonden in een managementboek over sprookjes?
Nou, wat wij allebei merken, is dat veel mensen worstelen met de betekenisgeving van hun werk in de organisatie. Als je ze dan leestips wilt geven, kom je toch uit bij complexe managementboeken waarin gebruikt wordt gemaakt van modellen. Wij vroegen ons af of dat nou niet simpeler kon en leuker. Want veel van die boeken lezen wij zelf ook niet uit.
Jullie wilden het vakgebied dus wat lichter verteerbaar maken.
De vraag was: kunnen we een boek maken dat je uitleest, dat de belangrijke spanningsvelden in de organisatieveranderingskunde toelicht en waar je na lezing ook mee aan de slag kan gaan.
Waarom sprookjes?
Dat kwam na die film op, in de kroeg. We kwamen op Hans en Grietje, waarbij Hans de verkeerde informatie aan de heks geeft om haar om de tuin te leiden. Dat zie je in organisaties ook veel gebeuren. Dat mensen de juiste informatie ontberen en vervolgens hun eigen belang gaan nastreven. Toen we op die manier verder gingen kijken, hadden we zo een flinke lijst met sprookjes. Op een bierviltje schreven we zo acht, negen sprookjes op waarvan we dachten: ‘He, daar zit iets in.’
Dus kunt u me prima overtuigen van het feit dat ik beter Hans Christian Andersen kan lezen als ik iets wil weten over organisaties, dan Jim Collins.
Ik heb niets tegen het genre managementboek - daar staan vaak hele nuttige dingen in. Maar ik denk dat sprookjes op een hele mooie manier laten zien waar het echt om gaat. Over wat goed is en wat verkeerd. Organisatieverandering gaat over keuzes maken, die keuzes maak je op basis van afwegingen. En ik denk dat je met sprookjes ontzettend veel over die afwegingen kunt leren.
Hoe kunnen managers die dit boek lezen het in jullie ogen nou gaan toepassen?
Sprookjes worden al eeuwenlang gebruikt ter duiding van maatschappelijke situaties, die functie hebben ze al veel langer dan het gemiddelde managementboek. En omdat ze op zo’n elegante manier de dilemma’s en spanningsvelden onder mensen inzichtelijk maken, kun je ze gebruiken als aanleiding om het gesprek te voeren over hoe de organisatie functioneert en hoe die naar een nieuw niveau is te brengen.
Is het ook iets dat u straks meeneemt naar bedrijven? Dat u bij ING zegt: ‘We gaan vandaag Repelsteeltje lezen.’
Nou, ik zie wel een mogelijkheid om sprookjes te gebruiken als uitnodiging om verhalen te delen, in plaats van informatie. Als het gaat om informatiesystemen is kennismanagement in ons vak eigenlijk totaal mislukt. Droge kennis delen blijkt vreselijk moeilijk, maar op het moment dat je verhalen gaat delen, dan komt er emotie bij en gaat het werken. Daarnaast zou je ze kunnen gebruiken bij taaie vraagstukken. Als metafoor voor situaties die niet zomaar op te lossen zijn. Je moet natuurlijk wel oppassen dat je ze te pas en te onpas over situaties heen legt. Anders wordt zo’n exercitie plat. Als de context waarin je een verhaal gebruikt niet klopt, dan krijgt het sprookje ook niet de gewenste betekenis.
Heeft u een voorbeeld waarin het wel werkt?
Kijk naar Klein Duimpje. Die innoveert, maar doet dat steeds door de gevestigde orde voor de gek te houden. Hij gaat zijn eigen gang. En wat zie je bij innovatietrajecten in bedrijven? Die proberen ze krampachtig te managen, om maar controle op het proces te houden. De vraag is nu hoe je een werkomgeving kunt creëren waarin je de kans van het slagen van innovatie verhoogt. Ik zeg: kijk naar Klein Duimpje.
