Eerst maar de vraag der vragen: is leiderschap aangeboren of aangeleerd?
Ik hanteer de 70/30-regel. Dertig procent is talent, voor de rest moet iedereen gewoon keihard werken om leiderschap bij zichzelf te ontwikkelen. Bij grote organisaties is er vaak wel een management development programma waar je begeleiding krijgt om jezelf te ontwikkelen in leiderschap. Dit boek is vooral bedoeld voor mensen die niet die luxe hebben, die het zelf moeten doen, zoals de meesten managers, professionals, zzp’ers, en ondernemers. Mensen die zichzelf net zo goed moeten ontwikkelen, maar zichzelf daar vaak de tijd niet voor gunnen.
Er zijn pakweg 87.000 boeken over leiderschap. Wat maakt dit boek anders?
Leiderschap wordt vaak aangevlogen als een bijna mythisch begrip. Het wordt van alle kanten filosofisch benaderd en aan het einde van menig boek is er nog een hoofdstukje hoe je leiderschap ontwikkelt. Ik heb het omgedraaid. Ik ben met de ‘hoe-vraag’ aan de slag gegaan. Ik heb het heel toegankelijk en praktisch gemaakt.
U introduceert 14 versnellers voor leiderschapsontwikkeling. Pikt u er eens twee bepalende versnellers uit.
Versneller 1 zegt: verzamel en verbind leermomenten. Topsporters hebben een trainingsschema. Topkoks hebben recepten. Topopleidingen hebben curricula. De meeste managers en leiders doen maar wat. Succesvolle leiders zijn dat nooit zomaar geworden maar dankzij het benutten van leermomenten. Ze leren bijvoorbeeld van feedback of leren van een moeilijke ervaring. Elon Musk had een dramatische jeugd, maar heeft die ervaringen, die leermomenten, verzameld en verbonden en omgezet in een geweldige droom. Dat kan alleen als je leiderschapsontwikkeling gestructureerd aanpakt. Ik geloof erin dat, iedereen op zijn eigen niveau en binnen een passende context, een goede leider kan worden door gestructureerd aan leiderschapsontwikkeling te werken. We hoeven niet allemaal een Obama of Musk te worden, ook een professional, zzp of teamleider heeft leiderschapskwaliteiten nodig. Versneller 9 zegt: durf te vragen. Te veel leiders vinden dat ze zelf de antwoorden moeten hebben, dat ze vooral zelfvertrouwen uit moeten stralen en durven niet –uit bijvoorbeeld schaamte- om advies te vragen. Ze zijn immers al leider… Met advies vragen als leider lijkt het er misschien op dat je een stap terug zet, maar met het advies doe je vervolgens twee stappen vooruit in je ontwikkeling. Denk daarbij vanuit het +1 principe. Je kunt wel persoonlijke leiderschapslessen van Barack Obama of Elon Musk willen krijgen, maar dat is weinig realistisch. Als je zelf een zes bent, zoek een advies bij iemand die al een zeven is. En zo ga je stapsgewijs verder.
Gaat voor leiderschap ook de 10.000 uur regel op. Dat aantal uren investeren en je bent een leider?
Het korte antwoord? Ja. De nuance staat in mijn boek.
In uw boek haalt u een quote aan van Stanford-professor Bob Sutton die stelt dat 90 procent van managementboeken vaak bullshit is. Het draait om die tien procent. Welke tien procent van uw boek moet je zeker hebben gelezen?
In versneller twee heb ik het over: focus op de essentie, experimenteer met expressie. Je kunt op heel veel manieren leider zijn. Maar wat is de goede manier? Bij een multinational doe je dit op een andere manier dan bij een MKB’er . De hoe-vraag is belangrijk: hoe ga ik het doen? De essentie is altijd: richting, actie en groei. Maar hoe dat eruit ziet in jouw context kan wel eens verrassend anders zijn dan in de mijne.
U schrijft ook dat er een spaghetti aan leiderschapsstijlen is. Die spaghetti hebt u proberen te ontwarren.
Ik kwam na inventarisatie geloof ik tot een lijst van tachtig leiderschapsstijlen. Die heb ik gegroepeerd en daaruit heb ik negen leiderschapsvoorkeuren gehaald. Deze negen voorkeuren kun je combineren tot een stijl die bij je past, maar beter: een stijl kiezen die past bij jouw situatie. De aansturing kan zijn: autoritair, participerend of delegerend. De focus kan liggen op: visie, taak en mens. Effectieve leiders weten niet alleen wat hun favoriete stijl is, maar kunnen daar ook bewust van afstappen als de situatie daar om vraagt. Dat vat de essentie van leiderschapsstijlen in een notendop samen.
In het begin van het boek schrijf u ook dat leiderschap geen doel op zich moet zijn maar een middel.
Leiderschap wordt door veel mensen veel te vaak uitgelegd als macht of positie. Daar ben ik erg op tegen. Daar krijg je verwrongen organisaties en verdraaide leiders van. Dan wordt het een zooitje. Het beeld van leiderschap wordt ook te vaak gekaapt door macht, geld en status. Maar leiderschap is een middel om anderen tot dienst te zijn. Leiderschap is daarbij wel wat anders dan management. Trouwens, leiders zonder managementcapaciteiten krijgen niets voor elkaar. Maar leiders die alleen willen inspireren redden het ook niet. Dit boek gaat enerzijds over hoe je als leider mensen kunt aansturen, en hoe je dat beter kunt doen. Het boek gaat ook over de vraag hoe je jezelf tot een beter leider kunt ontwikkelen. Er zit heel overlap in dit twee.
Wat is de kernboodschap van het boek?
Geef leiding aan je eigen leiderschapsontwikkeling zo kan je het verschil maken in je eigen leven, in je organisatie en in de wereld om je heen. De vraag die dit boek misschien wel op moet roepen is: doe ik zelf eigenlijk wel de juiste dingen en doe ik genoeg aan de ontwikkeling van mijn leiderschapsniveau. Veel mensen zullen die vraag met nee moeten beantwoorden. Het boek biedt veertien praktische versnellers en een eenvoudig plan op één A4 om met die lacune aan de slag te gaan. Gewoon stap voor stap.
Uw slotboodschap?
Leiderschap is niet het allerbelangrijkste in de wereld. Het is geen doel. Het is slechts een middel om andere waardevolle dingen te realiseren.
Over Ronald Buitenhuis
Ronald Buitenhuis is freelance journalist.
