‘Blockchain maakt machtige instituten overbodig’

Kunt u uitleggen wat een blockchain is?
Een blockchain is software ofwel een onderliggende technologie waarop applicaties kunnen draaien. Het fungeerde in het begin als een digitaal grootboek voor de bitcoin om de uitgave of aankoop van elke digitale munt te kunnen volgen. De bekendste en meeste waardevolle blockchains zijn de bitcoin en Ethereum, die onder de naam ether zijn eigen munt heeft. Na de komst van de bitcoin, in 2008, beseften techneuten dat blockchain veel meer kan dan het registreren van cryptomunttransacties. Ze constateerden dat blockchain kan functioneren als een niet te hacken online grootboek voor het bijhouden van alle mogelijke gegevens. Als digitaal grootboek boekstaaft blockchain bijvoorbeeld financiële transacties, stelt intellectueel eigendom vast, bevestigt de herkomst van kunst en houdt gegevens bij in de supply chain. De registraties vinden plaats zonder toezicht van een centrale autoriteit, want het netwerk is voor iedereen toegankelijk en niemand heeft er zeggenschap over.

Het is eigenlijk een eenvoudige registratietechniek?
Dat klopt, maar wel een registratietechniek die tot grote veranderingen in het economisch verkeer kan leiden. Blockchains slaan informatie namelijk onveranderbaar op; die informatie kan dus nooit veranderd of gehackt worden. Momenteel betaal je bij het kopen van een huis of een stuk grond extra geld aan tussenpersonen zoals makelaars, notarissen en banken en het aankoopproces duurt vaak enkele dagen. Elke stap in deze transactie kost geld en eigenlijk betaal je dan voor ‘vertrouwen’. Omdat de transacties in blockchain onveranderbaar en transparant zijn, heb je die tussenpersonen niet meer nodig. Je hoeft met blockchain nog maar zeer weinig extra te betalen of wellicht helemaal niets. Een blockchain wordt daarom wel ‘vertrouwenloos’ genoemd, want het mechanische karakter van de niet te hacken algoritmes maakt vertrouwen overbodig.

Wat maakt blockchain tot een veilige technologie?
Elke blockchain schikt digitale informatie in verzamelingen, ofwel blocks die dus onveranderbaar zijn. Als zo’n blok vol zit met informatie, dan wordt de vastlegging ervan vereeuwigd. Elk blok is verbonden aan het volgende met een code die naar de inhoud van beide blokken verwijst. De blokken zijn aan elkaar geketend, vandaar de naam ‘blockhain’. Wil iemand informatie veranderen in een afgesloten blok, dan kloppen de codes waarmee het aan de omliggende blokken is verbonden niet langer en gaat het virtuele inbraakalarm af. Daarnaast wordt iedereen die op een keten aansluit, een zogenaamde ‘node’ of knooppunt van die blockchain. Een keten kan bestaan uit miljoenen noden. De blockchain herhaalt en actualiseert voortdurend elk van die noden. Iemand die er in slaagt de informatie in zo’n blok en alle daaropvolgende blokken te veranderen, wat zeer onwaarschijnlijk is, moet dat ook nog eens in elk van die noden doen. Een onmogelijke opgave.

In uw boek noemt u de gespreide technologie de belangrijkste innovatie van blockchaintechnologie. Kunt u dit toelichten?
Blockchaintechnologie is gespreide technologie omdat elke computer en elk ander apparaat op het netwerk bijdraagt aan het functioneren ervan. Die apparaten – de noden – moeten over elk aangemaakt blok consensus bereiken en het op een bepaald moment aan de keten toevoegen. Dat maakt blockchain tot een zeer democratisch systeem, want één node kan nooit dominant zijn en alle beslissingen nemen. Omdat elke node weet wat alle andere noden in het systemen doen, vinden ze betere manieren om samen te werken dan in van bovenaf geleide systemen. Gespreide systemen kunnen macht geven aan de machtelozen en de machtigen laten profiteren van de verbeterde, meer creatieve samenwerking.

Registratie op een blockchain kan de wereld veranderen?
Registratie op een blockchain kan in elk geval de levens van vluchtelingen en andere mensen zonder identiteit in alle windstreken veranderen. De Wereldbank schat dat er op aarde 1,3 miljard mensen zijn die zich niet kunnen identificeren. Het merendeel van hen heeft wel een mobieltje - of kan er eentje lenen - en heeft zo toegang tot blockchaintechnologie. Ze kunnen op blockchain een permanente, onveranderbare identiteit vastleggen. Dankzij deze identiteit kunnen ze een paspoort aanvragen, hebben ze toegang tot financiële markten en - sinds vijf jaar - digitale diensten op internet. Een jaar geleden verbleef ik in een Congolees vluchtelingenkamp en zag daar veel vluchtelingen zonder paspoort. De Verenigde Naties werkt aan het blockchain-identiteitsprogramma ID2020 om deze stateloze vluchtelingen en de vele anderen die zich niet kunnen identificeren een identiteitsbewijs te verstrekken. Dit programma maakt het wellicht mogelijk om de identiteitsbewijzen die vluchtelingen bij binnenkomst van de UNHCR – de VN-vluchtelingenorganisatie - ontvangen permanent op een blockchain te registreren. Ze fungeren dan als officieel identiteitsbewijs bij een eventueel vertrek uit het vluchtelingenkamp.

Waarom verwacht u dat blockchain zal leiden tot grote economische veranderingen?
Gespreide besluitvorming op blockchains maakt allerlei machtige instituten overbodig. Banken lopen een verhoogd risico, want zij raken hun gezag kwijt en kunnen geen kosten meer rekenen voor elke transactie. Elektriciteitsnetwerken verliezen hun betekenis met de introductie van gespreide energie en opslag in accu’s. Verder zal Wall Street de evolutie van cryptogeld nooit weten te beheersen. Op mondiaal niveau zal de Amerikaanse beurs de financiële vernieuwingen ook nauwelijks kunnen volgen, omdat die veel te complex zijn. Centrale geleide bedrijven gaan ook een stevige tik krijgen van blockchain. De almachtige ceo zal voortaan immers naar iedereen in de keten moeten luisteren, ook als men daar zegt dat zijn leiding niet langer nodig is.