De Maand van de Geschiedenis zit er net op, maar al het bovenstaande is te herleiden door het boek De zijderoutes van Peter Frankopan te lezen. Boeiend hoe grootmachten weer klein worden. En oude eerst kleingekregen machten, weer willen groeien. En allemaal door handelsroutes te bemachtigen en te controleren.
Khorgos, grensplaats in Kazachstan met China, gaat de grootste spooroverslag terminal ter wereld bouwen. Khorgos was een oude zijderoute handelsplaats. Het is een trend om de handel tussen Azië en het Westen een grotere diversiteit te geven. Vliegen is duur en varen kost tijd. Plus China en India zijn geen vrienden wat reizen per boot vanuit China extra lang en daarmee kostbaar maakt. Treinen is dus een alternatief.
In meer dan 2.500 jaar contacten tussen Oost en West zijn ontelbare routes aangelegd om handel te drijven, elkaar te kennen of om legers op elkaar af te sturen. Handel maakte kleine strategische plaatsen tot supersteden. Xi-an, eens hoofdstad van groot-China en beginpunt van de zijderoute was een miljoenenstad. Immense rijken in het Midden-Oosten, Egypte, Mesopotamië dankten hun welvaart aan handel en controle van deze routes. Genua en Venetië waren grote stadstaten die als overslag en doorvoerhaven van zee naar de achterlanden van Europa leiden. Bont, kostbaar aardewerk, mensen, specerijen, edelmetalen, alles werd vervoerd over duizenden land- en zeemijlen. En over deze lijnen verbreiden culturen en godsdiensten als de Islam, het Boeddhisme, het Christendom en honderden anderen zich.
Tot de macht van Portugal en Spanje hier in de 16de eeuw een einde aan maakten. Nieuwe wegen naar nieuwe continenten brachten grote rijkdommen in de vorm van goud en zilver. Samen verdeelden zij de wereld waarmee de Americas voor Spanje waren en het andere deel van de wereld voor Portugal. Vaarroutes om Zuid-Afrika werden ontdekt en geëxploreerd. Via de achterdeur gingen grote ladingen edelmetaal naar China en porselein ging naar de Spaanse en Portugese havens. En via een andere route werden Afrikaanse slaven naar Amerika gebracht. In de 17de eeuw kantelde het evenwicht en werd Engeland de grootmacht dat het tot aan de Tweede Wereldoorlog kon blijven.
Pas sinds 100 jaar is daar de macht van het Noord-Amerikaanse continent aan toegevoegd. Oorlogen die in die lange periode gevoerd werden gingen vaak over controle van handelsroutes. Sinds 60 jaar is de VS de machtigste bewaker van vele routes. In de lucht, ter land, de zee en zelfs de ruimte bewaakt het belangen in de regio, rond het Suez- en Panamakanaal en de olievelden in het Midden- Oosten. De rol van Engeland is al lang uitgespeeld.
De zijderoutes is een mooi boek met fraaie verhalen over steden die lang onder het stof, weer even opblinken. Het zet alle actuele ontwikkelingen in een historisch perspectief. De Amerikaan Trump, de Chinees Li, en de Rus Poetin drukken in deze tijd hun stempel. Net zoals in het verleden de Griek Alexander, de Engelse Elisabeth I, en de Mongool Djengis Khan de aarde liet trappelen.
Over Bertrand Weegenaar
Bertrand Weegenaar is als hogeschooldocent HBO-ICT werkzaam op Windesheim. Zijn voorliefde ligt bij de onderwerpen strategie, marketing, geschiedenis; biografieën en internet; e-business.
