In Duurzaam organiseren geven wij een praktische handreiking om aan de slag te gaan met het concreet organiseren van duurzaamheid en circulariteit binnen bedrijven. We doen dat door een praktische methode aan te reiken voor businessmodellen.
Duurzaam organiseren is noodzakelijk geworden, en wel nu. Dit vraagt om passende businessmodellen die een positieve impact hebben op mens en milieu. Dit betekent op langere termijn klimaatverandering helpen tegengaan, het herstellen van biodiversiteit, maar ook zorgen voor een inclusieve samenleving. In de praktijk van alledag geeft dit echter nog wel de nodige problemen. We zijn niet gewend om in alle facetten van ons dagelijks handelen bewust na te denken over duurzaamheid. Integendeel: we zijn gewoon slordig, kopen dingen die we niet gebruiken, gooien van alles weg wat nog helemaal goed en nieuw en bruikbaar is. Daarbij hebben we onderhand ons collectieve leven zo georganiseerd dat lang niet op elk vlak sprake is van duurzaamheid, ook al heeft dat de nodige welvaart gebracht. Maar dan wel de vraag stellen: ten koste van wat? Moeten we dat dan zomaar achter ons laten? Duurzaam organiseren vraagt in de kern om een andere kijk op het organiseren van waardecreatie – voor ons als mensen en collectief, voor en met elkaar. Het gaat dan niet meer enkel om het creëren van financiële waarde, maar om meervoudige waardecreatie. Dat is een manier van waardecreatie waarbij meerdere waarden gelijktijdig geadresseerd worden en tegelijkertijd waardevol gevonden worden.
In deze publicatie reiken we met het Business Model Template een instrument aan om te werken aan businessmodellen voor meervoudige waardecreatie. Het Business Model Template biedt ondernemers en studenten een gestructureerde aanpak om te komen tot een duurzaam of circulair businessmodel. Aan de hand van een stappenplan opgebouwd rond drie fasen en tien bouwstenen worden op een samenhangende manier beslissingen genomen over de verschillende onderdelen van een businessmodel. Dit begint met het bepalen van het doel waaromheen het businessmodel gestalte krijgt in de Definitiefase. Dit kan heel concreet zijn, maar er is voldoende ruimte om weg te dromen in vergezichten van een ideale wereld. Het gaat om het geven van richting, het verwoorden van je droom, en het afbakenen van de context waarbinnen deze gerealiseerd moet worden. Concreet wordt het echt in de Ontwerpfase. Daar wordt geprobeerd het doel zodanig uit te werken in onderdelen die vrijwel direct praktisch toegepast kunnen worden. Met wie ga je samenwerken, welke strategie wordt gebruikt, en wat zijn de kernactiviteiten? Als deze keuzes helder zijn gemaakt, is het actief zoeken naar kritiek hierop een belangrijk onderdeel van de ontwerpfase. Pas dan ontdek je wat je vergeten bent, en welke keuzes wel en ook welke niet werken. In de laatste fase – waar het gaat om impact en resultaat – wordt het belangrijk aan te geven welke resultaten er gerealiseerd worden met het businessmodel. Aan welke waarden wordt gewerkt en voor wie zullen deze merkbaar worden?
In dit boek voorzien van tientallen voorbeelden wordt elke bouwsteen kort theoretisch toegelicht en voorzien van instrumenten en casussen. Voor ondernemers én organisaties biedt het Business Model Template een concrete aanpak om een bestaand businessmodel te verduurzamen. Uitgaande van hun bestaande waardepropositie en businessmodel kan gekeken worden naar waar de mogelijkheden zich voordoen om te verduurzamen. Voor docenten (en studenten) biedt het boek een praktische aanpak om stap voor stap bezig te zijn met businessmodel innovatie. Voor docenten zit er bovendien als ‘toetje’ een bijlage in het boek met een breed scala aan opdrachten die in het onderwijs gebruikt kunnen worden.
De ruggengraat van het boek – het Business Model Template – is het resultaat van onderzoek gedurende de afgelopen jaren, en uitgetest in onderwijs en in de praktijk. Het is het resultaat waar dertien auteurs en een aantal kritische reviewers die hier belangeloos aan meegewerkt hebben. De digitale versie van dit boek is dankzij sponsoring gratis beschikbaar.
Dr. ir. Niels Faber is universitair docent Circular Entrepreneurship bij Campus Fryslân van de Rijksuniversiteit Groningen. Zijn onderzoek concentreert zich op de organisatorische aspecten van en businessmodellen voor duurzaamheid en circulaire economie. Dit vertaalt zich in thema’s als: nieuwe vormen van organiseren in het bijzonder de circulaire economie, de transitie die dat met zich meebrengt en het meten van de voortgang in deze. Hij heeft talrijke academische en professionele publicaties gerealiseerd op dit onderwerp.
Prof. Dr. Jan Jonker is hoogleraar Duurzaam Ondernemen aan de Radboud Universiteit te Nijmegen. Zijn werk richt zich op drie samenhangende thema’s: de opkomst van de WEconomy, het ontwikkelen van nieuwe businessmodellen en transactie systemen met meer dan geld alleen, ‘hybride bankieren’. Hij schreef met de hulp van heel veel mensen o.a. de bestsellers ‘Duurzaam Denken, Doen’ (2010), ‘Nieuwe Business Modellen’ (2015) en ‘Circulair Organiseren’ (2018). De laatste jaren concentreert zijn onderzoek zich ook op de transitievraag die duurzaamheid en circulariteit met zich meebrengen. Hij werkt al jaren samen met Niels Faber aan columns, artikelen en boeken over duurzaamheid, de circulaire economie en transitie.
Ze zijn de auteurs van Duurzaam organiseren.
Over Jan Jonker
Jan Jonker is bedrijfskundige, organisatieadviseur, hoogleraar duurzaam ondernemen aan de Radboud Universiteit Nijmegen, en hoogleraar sociaal ondernemen & nieuwe businessmodellen aan de Toulouse Business School. Jonker is bekend van zijn werk over duurzaam ondernemen en het maatschappelijk verantwoord ondernemen van bedrijven, waarvoor hij in 2016 is onderscheiden met een Duurzaam Lintje.
