In een verandering kwam ik een man tegen met enorm veel ideeën over hoe het anders kon in zijn organisatie. Maar toen ik hem ontmoette was hij vooral moegestreden. Na allerlei mislukte pogingen om iets te veranderen was zijn ideeënstroom opgedroogd. Een oppervlakkige blik op deze man had tot de conclusie geleid dat hij veranderingen brak. Het was heel gemakkelijk geweest om het etiket weerstand op hem te plakken. Maar dat deed ik niet. Ik vond het juist treurig dat zo'n vindingrijke man gebroken was. Voor hem en voor alle andere mensen die dit gevoel herkennen heb ik het boek Mensen maken of breken een verandering geschreven.
Ik vind het belangrijk dat je vanaf nu één ding onthoudt: jij hebt net als ieder ander mens veranderkracht! Het mooie is dat dit feit al sinds jaar en dag bevestigd wordt door ontwikkelingspsychologen. Maar toch merk je dat de veranderkracht van mensen in organisaties vaak ver te zoeken is. Hoe dat komt? Door een zwakke fundering. Net als een huis zakt jouw veranderkracht in als een plumpudding wanneer de fundering niet sterk genoeg is. Op een te zwakke fundering kun je je veranderkracht niet uitoefenen en is een andere stap ontdekken of uitproberen ver van je verwijderd. In één van de drie veranderverhalen uit mijn boek neem ik je mee naar een bedrijf met een zwakke fundering voor veranderen. Het bedrijf zit in een negatieve spiraal. Eén ding is duidelijk: onder geen beding mag de prestatie nog slechter worden en als je een fout maakt, volgt er een zeer serieus gesprek. Wat zou jij doen in zo'n situatie? Iets anders uitproberen? Welnee, je zou op eieren lopen en vooral doen wat je altijd al deed. Met een zwakke fundering is je veranderkracht weggevloeid.
In mijn boek vertel ik hoe je met de drie ingrediënten durven, kunnen en willen bouwt aan jouw en andermans fundering voor verandering. Dit onderbouw ik met wetenschappelijke inzichten over het belang van sociale veiligheid of het feit dat mensen van nature ‘novelty seekers' zijn.
Maar waarom is de veranderkracht van mensen dan zo belangrijk?
Als ik de wandelgangverhalen over succesvolle veranderingen namelijk moet geloven dan vinden deze plaats volgens een vooraf bedacht stappenplan. Of de verandering was niets anders dan het kopiëren en plakken van een best practice. Dit impliceert dat er geen veranderkracht van mensen nodig is voor verandering. Je zou het woord verandermanagement bijna als lijfspreuk gaan adopteren - veranderen is een beheerst en voorspelbaar proces. En eerlijk is eerlijk, ook ik zou voor veranderingen best een toverstokje willen hebben waardoor ik zonder moeite van A naar B kom.
Maar, ik moet je teleurstellen over de werking van toverstokjes in verandering. In mijn boek ontkracht ik daarom vrij hardhandig de mythe dat er voor verandering een gedetailleerd stappenplan bestaat. De wetenschap heeft namelijk al lang bewezen dat veranderen een leerproces is en dus altijd plaatsvindt op onbekend terrein. De mensen, de omstandigheden, de bedrijfsprocessen en de afnemers zijn telkens weer uniek en dit betekent dat je vooraf niet weet welke andere stappen er nodig zijn. Juist daarom is de veranderkracht van mensen zo belangrijk! Met die kracht kun je andere stappen ontdekken, beproeven en evalueren en vind je stap voor stap je weg op onbekend terrein. Diverse wetenschappelijke inzichten helpen je om het leerproces in verandering te stimuleren: van verschillende perspectieven, experimenteren tot aan positieve gevoelens van mensen.
Het mooie van het gebruiken van je veranderkracht is dat het aanzet tot nog meer anders willen. Dit is het positieve effect van het stofje dopamine dat onze hersenen in geval van verandering aanmaken. Het loont dus om de veranderkracht van mensen continu te trainen en te versterken. Op die manier verschijn je in tijden van urgentie en crisis goed afgetraind aan de start en kunnen we met elkaar doorbraken realiseren.
Inge van Kooten-Satter is bedrijfskundige en heeft de afgelopen vijftien jaar bij onder meer NS, VanderLande en Quintiq succesvolle veranderingen begeleid. Haar aanpak is analytisch en onderzoekend, met continue aandacht voor de belangrijkste factor in veranderingen: de mens. Ze is de auteur van Mensen maken of breken een verandering.