De hits anno nu in het oude systeem: vreugdevol vergaderen, wendbaarheid/agile, de 1001 sprookjes over leiderschap of nu met ‘sprints' nog sneller het ravijn in (geintje). Hardnekkig blijven we als West-Europeanen onze eigen werkwijze, gemaakt van gezond boerenverstand, negeren. Bijzonder.
Als het moet gaat het sowieso Rijnlands
Complete journaals en actualiteitenrubrieken gaan vandaag de dag over niet goed functionerende organisaties en het volkomen gebrek aan de menselijke maat. Kunnen we dan in Nederland helemaal niets meer goed organiseren? Hoorcommissies met zwetende eindverantwoordelijken die daar uiteraard ook weinig over kunnen zeggen. ‘Ja, we voeren inderdaad de regeltjes uit, dat was toch de bedoeling?' Tenenkrommend en on-Nederlands. Regels zijn regels. Wij waren toch niet van de regeltjes, wij laten ons toch niet beknotten in onze vrijheden?
Waarom kon het onderwijs in maart 2020 in drie dagen het digitaal onderwijs wel voor elkaar hebben? Waarom hebben we straks 40% van de kantoren niet meer nodig? Waarom komt 10 jaar na dato Het Nieuwe Werken ineens wel van de grond? Simpel: als de nood hoog is gaan we als vanzelf over op Rijnlands organiseren, we schakelen ineens over op ons boerenverstand, stappen uit onze functiebeschrijving en worden weer onszelf.
Complexiteit en crisis/chaos kun je alleen maar het hoofd bieden als de voorste linie vakmanschap en autonomie heeft. Noemen we ook wel eigenaarschap, inclusief mandaat en een pasje van de zaak. Ondersteunende diensten komen dan alleen in actie als de voorste linie daarom vraagt. Ongevraagd beleid en bureaucratie simpelweg achterwege laten. Terug naar de eenvoud. In het stroomgebied van de Rijn was dat normaal.
Vakmensen met inzicht
Er zijn maar twee organisatiemodellen: horizontaal (Rijnlands) en verticaal (Management), al die andere boeken gaan over iets halverwege met als uitgangspunt de verticale hark in plaats van dat wat er daadwerkelijk moet worden georganiseerd voor de klant.
Met complexiteit kun je op twee manieren omgaan: je knipt het kapot in deelstukjes zodat niemand het meer begrijpt. De mens is weg en je vergadert je stuk om het gecoördineerd te krijgen: kunnen ze dan helemaal niets meer zelf? Of je laat de complexiteit intact, maar je zet er vakbekwame professionals op met mandaat. Mensen met inzicht en die op zaterdag en zondag even terugkomen zodat het vaccineren gewoon ook een week eerder kan beginnen. Die mensen dus, ... die worden aangedreven door hun vak (denk aan de zorg) en op dat gebied de beste willen zijn. En ze doen sowieso liever iets goed dan fout.
Ook voor het onderwijs (HBO-bedrijfskunde)
Dit boek is zowel voor organiserend Nederland als voor studenten, met name bedrijfskunde. Bij uitstek het vakgebied waar verschillende belangen samenkomen. Begin jaren 80 raakte het Rijnlands uit de mode. Ieder woord kreeg als toevoeging ‘management'. The Matrix werd belangrijker dan de realiteit. Maar Rijnlands is terug van weggeweest: we zijn beter opgeleid dan ooit en we hebben informatietechnologie die ons daarbij ondersteunt. We hebben het zelfs letterlijk in de hand. Juist ook de vakmensen in de voorste linie. Dat is het positieve wat de lockdowns hebben gebracht.
Handvatten voor in je hoofd
Een organisatie kun je geen hand geven, het is een verhaal in je hoofd, dat verhaal is nodig aan vervanging toe. Grijp die kans. Het boek bevat voldoende aanknopingspunten: zelfs een canvas om de reorganisatie van dat gezamenlijke verhaal te starten. Begin eens hiermee: de organisatie is jouw gereedschap! Waar moet dan een gesprek met de baas over gaan?
