Paardrijden doe ik net zo lang als leidinggeven. Toen ik 29 was, werd ik chef. ‘Er zijn meer mensen die kunnen schrijven dan coördineren,' meldde mijn baas. ‘Deze kans moet jij pakken.' En zo was ik ineens geen schrijvend redacteur meer. Maar stond ik zonder dat te weten aan het begin van een loopbaan als hoofdredacteur van afwisselend zo'n tien tijdschriften binnen uitgeverij Sanoma. Van leiden wist ik nog niets.
Mijn eerste lespaard heette Sunnyboy. Het stond in Ouderkerk aan de Amstel, vlakbij ons bedrijf dat toen huisde naast Amsterdam Arena. We hadden bedacht dat we gingen paardrijden, elke maandagavond na het werk met een clubje leuke collega's. Er was er maar een die het al kon, maar een 10-ritten kaart zou wonderen doen voor ons, de rest. Op stal was al een hele belevenis. Borstelen, dat lukte nog wel. Sunnyboy bleef geduldig staan. Maar zadel en hoofdstel! Het 15-jarig staljongetje deed het voor, en sprak met een milde glimlach: ‘Al doende leert men'. Ik heb daar later vaak aan terug gedacht. Ook in mijn baan.
Tijdens mijn vele paardrijlessen zag ik dwarsverbanden en hoorde ik wijze woorden. Gouden tips voor hoe ‘het' moest. Rijden, maar ook leiden!
Hoe wijs was het geweest als ik dat ook meteen op de redactie had toegepast. Maar nee.
De bijzondere gebruikswaarde zag ik eigenlijk pas 30 jaar later, toen ik alle parallellen op een rij ging zetten. Ik kwam tot 21 inzichten voor inspirerend leiderschap. Soms heel basic, zoals het belang van aandacht. Soms complex, neem het geheim van goed contact of ja: luisteren!
Het is lastig kiezen uit die 21 kleine succesformules voor samenspel op z'n best, maar hier mijn top 4.
1: Belonen
- ‘Een paard vindt belonen heel fijn. Ze krijgen ook meer plezier in hun werk als ze weten dat ze het goed doen.‘
Zelf was ik in mijn werkende leven niet echt van de suikerklontjes. Maar paardenlogica leerde me dat belonen ertoe doet. En ook dit: ga niet zomaar suikerklontjes uitdelen op niks af. Als paard of medewerker niet iets heeft gepresteerd, zal het niet als beloning werken. En verlies je aan kracht als leider.
2: De teugels
- ‘Je moet duidelijke grenzen stellen voor het paard. Het is belangrijk om niet te veel te willen en te vragen, en nooit iets af te dwingen. Als ruiter moet je aanvoelen wat kan en wat te ver gaat.'
Ja, meer of juist minder druk. Strak beteugelen - directief leiderschap - of ruimte geven? Het is allesbepalend om te weten wat wanneer. En bij wie. Ook ter voorkoming van burn-outs! Zo genuanceerd als ervaren ruiters hierover vertellen... voor mij heeft het veel verhelderd.
3: Voorwaarts oplossen
- ‘Kijk niet achter je, denk naar voren!'
Dit werd mijn toverformule, in werk en privé: het helpt om niet te mauwen, stelt Anky. Of bedrijfskundig gezegd: ‘De oplossingsgerichte manager fixeert niet op de problemen, maar vraagt: wat gaat goed, wat werkt wel? Stukjes van oplossingen zien, werkt bevrijdend.' En die liggen voor je.
4: Vertrouwen
- ‘Je bouwt vertrouwen op wanneer je in de positie bent dat je schade kunt berokkenen en het toch niet doet.'
Aldus Monty Roberts, de paardenfluisteraar. ‘Paarden presteren beter als ze vrijwillig partner zijn, je moet allereerst hun vertrouwen winnen.' En een recalcitrante werknemer, wat dóe je dan? Monty's aanpak: luisteren, vragen stellen, respect voor die ander... Het werkt bij mensen net zo. Maar het begint bij jou, jij moet leiden. Ook bij slecht weer en tegenvallende cijfers.
In Managen als een ruiter komen deze 4 principes rijker terug, bij elkaar 21 verhalen vol anekdotes op weg naar verlicht leiderschap. Zoals ook mijn avontuur met merries en ruinen en een hengst als chef... léérzaam, en voorwaarts opgelost!
Over Tineke Verhoeven
Tineke Verhoeven, schrijver, bladenmaker, hoofdredacteur, studeerde Franse taal- en letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam, met als bijvakken psychologie en massapsychologie. Vervolgens werkte zij 34 jaar bij VNU/Sanoma als hoofdredacteur van veel tijdschriften, en in andere leidinggevende functies zoals editorial en talentmanager. Ze is de auteur van Managen als een ruiter.