Wat achter de gesloten deur van het notariskantoor wordt besproken, blijft achter de gesloten deur van het notariskantoor. Dat is de ijzeren wet van het notariaat. De notaris is een gezworene die uit de aard van zijn eed nimmer uit de school klapt. Tot ik een jaar of vijf geleden begon de verhalen van notarissen uit hun praktijk op te tekenen voor de rubriek Waarvan Akte in het Algemeen Dagblad en de zeven regionale kranten van DPG Media.
Sindsdien kunnen, voor het eerst in de geschiedenis, ongeveer een miljoen lezers verspreid over heel Nederland wekelijks lezen wat notarissen zoal meemaken. Geanonimiseerd weliswaar, vanwege de geheimhoudingsplicht van notarissen, maar daarom niet minder ontroerend, ongelofelijk of onvoorstelbaar.
Menselijke emoties
Want, zo werd mij al snel duidelijk, het notariskantoor is een soort hogedrukpan van menselijke emoties. In de beslotenheid ervan komen dorre akten en saaie documenten tot leven. Wat ooit, misschien lang geleden, is bedacht en opgeschreven, krijgt aan de notaristafel betekenis. Met soms verstrekkende gevolgen voor de betrokkenen.
Vaak gaat het bij de notaris om de verdeling van geld en goederen na een overlijden. En hoewel zich daarbij soms onverwacht mildheid, goedheid en altruïsme manifesteren, brengt de kans op een financieel meevallertje helaas niet altijd het beste in de mens naar boven.
In de veilige wetenschap dat wat in het notariskantoor gebeurt voor de buitenwereld verborgen blijft, laten mensen er makkelijk hun masker van fatsoen, redelijkheid en welwillendheid varen. In het notariskantoor worden oude rekeningen vereffend, teleurstelling omgezet in wraak en eindigt jarenlange innige verwantschap, vriendschap of liefde in diepe haat. Zoals een notaris mij eens toevertrouwde: geld gaat nooit alleen over geld, maar ook over emoties.
Ecce Homo
De ongeveer dertig notarissen verspreid over heel Nederland die hun verhalen met mij deelden en delen, zijn in de loop der jaren wel gewend aan wat zich soms voor hun ogen voltrekt. Ze schudden hooguit even vermoeid het hoofd als er weer eens een venijnige familievete uitbreekt, omdat zoon Jan vindt dat hij recht heeft op een groter ouderlijk erfdeel dan zijn zusje Truus - die van pa en ma immers wél mocht studeren en dus volgens hem haar deel al heeft gehad.
Notarissen zijn, zo is me in de loop der jaren gebleken, mensenkenners pur sang. Ze oordelen niet, maar bezien de capriolen van hun clientèle met mildheid, humor en berusting. Zo is de mens nu eenmaal, Ecce Homo. We moeten het er maar mee doen. Zoiets.
Zelf ben ik inmiddels ook wel over mijn grootste verbazing en verwondering heen: doen mensen dat echt? Ja, dat doen mensen dus echt - voor eigen gewin, om anderen dwars te zitten, om genoegdoening te halen of om welke andere reden dan ook.
Boosheid
Toch blijven die verhalen uit een voorheen verborgen wereld mij boeien. Zoals ze ook de lezers van de rubriek Waarvan Akte blijven boeien. Ik krijg bijna wekelijks reacties van lezers die mij hun verbazing, verontwaardiging, bezorgdheid, boosheid of ongenoegen kenbaar maken. Sommigen stellen inhoudelijke vragen - die ik als niet-jurist meestal niet kan beantwoorden, dus verwijs ik ze door naar een echte notaris - anderen maken mij complimenten over inhoud en schrijfstijl.
Sommige lezers reageren zo vaak dat ze bijna goede bekenden van me zijn geworden, al heb ik ze nooit ontmoet. Een oudere lezer nodigde me, ouderwets per brief, uit om bij hem thuis een kop koffie te komen drinken. Helaas gooide corona roet in het eten, want anders had ik hem vast en zeker bezocht.
Ook krijg ik zeer regelmatig de suggestie van lezers om de verhalen uit Waarvan Akte te bundelen in een boekje. Dat dat al een keer is gebeurd (‘Het geheim van de notaris' verscheen in 2017 en is nog steeds te koop), is ze meestal ontgaan. Geen punt, ik heb de afgelopen jaren zoveel boeiende en pakkende verhalen van notarissen opgetekend dat ik een tweede boekje wel op zijn plaats vond.
Gelukkig vond uitgever Geerhard Bolte van uitgeverij Haystack dat ook. Dankzij hem - maar vooral dankzij de notarissen die hun ervaringen met mij wilden delen - is Nieuwe geheimen van de notaris een prachtig boek geworden met 75 waargebeurde verhalen uit de notarispraktijk.
Over Johan Nebbeling
Johan Nebbeling (1957) is freelance journalist, tekstschrijver en fotograaf. Hij maakt (reis)reportages, achtergrondverhalen en interviews voor onder meer de kranten van de Persgroep. In het Algemeen Dagblad en de zeven regionale kranten van de Persgroep verzorgt hij wekelijks de rubriek 'Waarvan Akte', met waargebeurde verhalen uit de notarispraktijk. Hij is de auteur van Nieuwe geheimen van de notaris.