Werken is genezen

Want in plaats van het recht hebben om (thuis) ziek te zitten, hebben zieke werknemers vooral recht op genezing en herstel. Met concrete aanbevelingen voor artsen, beleidsmakers, werkgevers en -nemers vormt het boek Werken is genezen de cruciale aanzet voor een ander voorschrijfgedrag en een andere werkcultuur.

Ziekteattest, krachtig middel met nevenwerkingen

Het doktersattest is vaak noodzakelijk om mensen rust te gunnen en te genezen. Maar zelden wordt stilgestaan bij de nadelige nevenwerkingen bij frequent en langdurig gebruik. Net zoals dat ook met klassieke medicijnen het geval is. Het klassieke ziekteattest hindert de zieke dan op zijn weg naar herstel, eerder dan dat het er een middel toe is.

Laat patient (mee) beslissen

Ongeveer één op vijf zieken die een kort verzuim van minder dan vier dagen voorgeschreven krijgen, zouden niet op consultatie komen wanneer het attest niet verplicht was. De werknemer moet zich uiteraard wel ziek melden vanaf dag 1, maar niet langer bekrachtigd met een ziekteattest voor ziekteduur tot 1 week. In landen waar dit is ingevoerd had deze maatregel een spectaculaire daling van het aantal korte ziekteperiode tot gevolg. Bovendien maakt het bij de artsen meer tijd vrij voor andere medische problemen, een niet te versmaden voordeel met een ouder wordende bevolking.

Focus op kunnen

Niet wat iemand níét meer kan is het beoordelingscriterium, maar wel wat iemand nog wél kan. Dus laat ons de fit note invoeren ipv het ziekteattest. Het kan een efficiënte manier zijn om langdurig ziekteverzuim te beperken en de re-integratie van de werknemer te bevorderen. Bij de opstelling ervan is een korte communicatielijn met snelle doorverwijzing in vertrouwen tussen huisarts en bedrijfsarts hiervoor nodig.

Snel re-integreren beter dan traag wegkwijnen

Omdat werkverzuim van meer dan zes maanden in ongeveer de helft van de gevallen resulteert in een onomkeerbare arbeidsongeschiktheid, is het noodzakelijk om in de periode van behandeling al snel de kaart van re-integratie te trekken. Op een goede, positieve manier gebruikt, kunnen nieuwe instrumenten, zoals de fit note, snelle doorverwijzing naar de bedrijfsarts en het re-integratieplan hierbij helpen. Onderzoek heeft meermaals aangetoond dat hoe langer iemand afwezig is, hoe moeilijker het wordt om effectief te genezen en te re-integreren.

Stimuleren ipv sanctioneren

Het is belangrijk dat je ondersteuning aanbiedt aan elke arbeidsongeschikte, maar dat je er geen verplichting met bijhorende sancties van maakt. Iedereen beleeft gezondheid en zich gezond voelen nu eenmaal anders en motivatie is cruciaal voor een succesvolle en duurzame re-integratie. Een zieke werknemer die gemotiveerd terugkeert naar de werkvloer is veel meer waard, dan een die dit doet omdat het moet.

Incentives voor aangepast werk

Die aanmoediging mag trouwens evenzeer de werkgever te beurt vallen als de (re-integrerende) werknemer. Allebei zitten ze immers met de angst dat het niet gaat lukken en voor beiden is dus een vangnet nodig. Te weinig wordt rekening gehouden met de extra kosten en inspanningen die re-integratie met zich brengen voor zowel werknemer als werkgever. Zo moet het mogelijk zijn de re-integratie meer geleidelijk te laten verlopen. Het gaat om een proces in fasen, maar niet iedereen doorloopt die fasen op eenzelfde manier.

Hier is nog duidelijk veel werk aan de winkel om de slechte jobs te verbeteren en de sociale ongelijkheid weg te werken. De rol van het werk en verantwoordelijkheid van werkgevers is dus bijzonder groot. Indien de werkgever niet wil of kan, dan stopt het verhaal. Werkgevers kunnen zorgen voor goede en aangepaste werkomstandigheden en moeten daarom ook empowered, geholpen en gestimuleerd worden om (langdurig) werklozen aan te nemen en werknemers na ziekte te re-integreren.

Lode Godderis is hoogleraar aan het centrum voor omgeving en gezondheid van de KU Leuven en is ook directeur onderzoek bij IDEWE. Hij is de auteur van Werken is genezen.