Die kan immers op ieder gewenst moment zaken digitaal regelen. Het aanvragen van een vergunning, een toeslag of het bewerken van persoonlijke gegevens met een DigiD: de mogelijkheden via internet zijn groot.
Digitalisering beperkt zich niet alleen tot het juridische beroepenveld. De dienstverlening door zorgverzekeraars, in de hulpverlening en het onderwijs: de mogelijkheden via de verschillende internettechnologieën lijken onbegrensd.
In dit boek wordt digitalisering in de eerste plaats als ontwikkeling in de Nederlandse samenleving beschreven. De ontwikkeling van web 1.0 naar web 3.0 typeert digitalisering als een trend waarbij het informatieweb (met alleen statistische informatie) is doorontwikkeld naar een semantisch web waarbij betekenisvolle informatie kan worden uitgewisseld zonder menselijke tussenkomst. In dit boek beschrijf ik ook de invloed van Europa op de inrichting van onze informatiemaatschappij. De invloed van Europa is immers groot en bepaalt met de komst van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) hoe iedere lidstaat om moet gaan met privacyvraagstukken. Vervolgens maak ik in dit boek de vertaalslag naar de juridische beroepspraktijk. Tijdens mijn onderzoek (als docent en schrijver) werd namelijk duidelijk dat er literatuur beschikbaar is over online hulpverlening (e-Health), maar dat inzicht in deze ontwikkeling voor de juridische beroepspraktijk ontbrak. Dat terwijl in het juridische beroepenveld digitalisering steeds meer de werkwijze van de professional bepaalt. Waar UWV startte met de e-Intake en de Werkm@p voor cliënten met een WW-uitkering, hebben nu ook veel Nederlandse gemeenten hun dienstverlening gedigitaliseerd. Verschillende organisaties stappen af van een face-to-face benadering en verkiezen de E-juridische dienstverlening:
In mijn boek wordt E-juridische dienstverlening beschreven als:
‘Met de inzet van internettechnologieën cliënten informeren, adviseren en vertegenwoordigen bij vraagstukken die het recht raken.’
Met deze definiëring heb ik in dit boek de aanzet gegeven om de verschillende vormen van E-juridische dienstverlening te onderzoeken. Welke vormen zijn bruikbaar voor de juridische beroepspraktijk, welke niet? Ik heb ontdekt dat met de inzet van online communicatievormen veel doelgroepen bereikt worden, die anders niet die juridische informatie krijgen. Jongeren bijvoorbeeld zijn continu online. YouTube, Instagram en de chat kunnen goed worden ingezet om deze doelgroep op een laagdrempelige manier te informeren over bijvoorbeeld hun rechten en plichten bij het aanvragen van zorgtoeslag of bij het huren van een (studenten-) woning. Bij iedere vorm van online communicatie heb ik beschreven wat de gevolgen daarvan zijn voor de gebruiker en geef ik antwoord op de vraag: wat werkt, wat niet?
Met dit boek heb ik naast de verschillende vormen van online communicatie ook de methodieken beschreven die de juridische professional kunnen helpen om E-juridische diensten te verlenen. Iedere vorm vraagt namelijk om een andere aanpak. Om ruis te voorkomen in het juridisch advies dat gegeven wordt, is het belangrijk dat de professional zich houdt aan bepaalde gedragsregels en zijn werkwijze afstemt op de digitale vaardigheden van de cliënt.
In de media verschijnen echter ook steeds meer berichten waarin de overheid wordt gevraagd burgers beter te begeleiden, omdat zij het proces van digitalisering niet aan kunnen. Waar het bereik met online communicatie groter is geworden, wordt ook steeds meer duidelijk dat groepen burgers niet in staat zijn via E-juridische dienstverlening aan hun rechten te komen. In E-Juridische Dienstverlening daag ik de juridische professional uit om probleemoplossend te denken en met aanbevelingen te komen om niet-bereikte doelgroepen alsnog te bereiken. In een informatiemaatschappij waarbij het steeds gemakkelijker wordt om online goederen en diensten (over de grens) op te zoeken, moeten belemmeringen namelijk worden weggenomen om het zelfoplossend vermogen van iedere cliënt te vergroten.
Sandra Lam is eigenaar van Tekstbureau De Bron en schrijft en redigeert teksten over uiteenlopende onderwerpen. Het vertalen van ingewikkelde juridische stukken naar heldere en vlotte teksten is haar specialisme. Ze is de auteur van E-juridische dienstverlening.
