Het boek Slaap van Matthew Walker behandelt àlle aspecten van slapen: Wat, wie, waarom, hoe, wanneer. Volledig gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek dus met veel diepgang zonder technisch te worden. De auteur is hoogleraar aan Harvard Medical en directeur van het Center for Human Sleep Science, een echte slaap-specialist dus.
Deel 1 ‘Slaap: wat is het eigenlijk’ gaat onder andere over hoe dieren slapen, dus wat er evolutionair ontstaan is rond slapen. Ook gaat het over jetlag, cafeïne en melatonine, en hoe slaap verandert tijdens je leven. Interessant is het stuk over het slaappatroon van ons mensen en hoe dat is veranderd door de moderne technologie. Voor de uitvinding van de elektriciteit was middernacht ook echt midden in de nacht: we sliepen van 21.00 tot 0400 uur, en deden we rond lunchtijd nog een tukje van een uur. Het afschaffen van deze siësta heeft trouwens een enorme toename van hart- en vaatziekten tot gevolg gehad.
Deel 2 ‘Waarom we moeten slapen’ is puur fysiek: wat hebben je hersenen aan slaap en wat zijn de lichamelijke gevolgen van te weinig slaap? Bijzonder interessant is het deel over de hersengolven en hoe het geheugen werkt. De niet-remslaap zorgt ervoor dat we ons dingen herinneren. Slaap je niet (goed), dan herinner je je minder. Door de hersengolven tijdens die niet-remslaap te verbeteren, herinner je je dingen beter.
Dan deel 3: Hoe dromen we en waarom? Hierin wordt onder andere uitgewerkt dat dromen je herinneringen van hun emotionele lading ontdoen. Ook zorgen je dromen ervoor dat je hersenen patronen herkennen uit de ervaringen van de afgelopen dag. Zo kun je problemen oplossen. Je wordt er creatief van. (Paul McCartney zou Yesterday gedroomd hebben en Keith Richards Satisfaction!). Minder rem-slaap is minder dromen is minder creatief is minder innovatie.
En in deel 4 Van slaappillen naar een wakkere samenleving komen slaapstoornissen zoals slaapwandelen, slapeloosheid, narcolepsie en dergelijke aan de orde. Verder waarom je ècht 8 uur moet slapen en niet 6,75 of meer dan 9 uur. De auteur vergelijkt het met zuurstof: van te weinig maar ook van te veel zuurstof ga je dood. Natuurlijk wordt hier ook aandacht geschonken aan alles waar we wakker van liggen, waaronder onze smartphones en kunstlicht. En waarom blauw licht slechter is dan geel licht (dit heeft te maken met de gevoeligheid van de lichtreceptoren in onze oogbol).
Een deel van het boek is werkgerelateerd. Wist je dat onvoldoende slaap veel geld kost door verminderde productiviteit? Uit onderzoek blijkt dat zo’n $2000 – 3500 per persoon per jaar te zijn. Dat loopt voor een beetje multinational zó in de miljoenen. Voor een heel land gaat het al snel over 2% van het bbp.
Maar ook de creativiteit, intelligentie, motivatie, efficiency, samenwerking en eerlijkheid gaat achteruit. Werknemers met slaaptekort zijn minder ethisch, omdat de voorhoofdskwab die zelfbeheersing regelt, off-line gaat. Beslissingen worden emotioneler, er wordt meer gelogen, en er worden valse declaraties opgemaakt. Ook geef je dan collega’s de schuld van je eigen fouten en ga je met de eer strijken van hún werk. Je gaat de kantjes eraf lopen als je in een team werkt, wat natuurlijk wrok oplevert. Dit alles treedt al op bij verschillen in slaapduur van 20 minuten!
Nog erger: leidinggevenden die slecht slapen zorgen voor minder presterende werknemers, ook al slapen die wèl goed. Alsof het een virus is! Dit heeft te maken met minder charisma, minder inspirerend en enthousiasmerend zijn.
Er is een ingrijpende cultuuromslag nodig, want onze attitude rond slapen is verkeerd. De CEO die zegt met 5 uurtjes slaap toe te kunnen, de consultant die continu in het vliegtuig zit, we vinden ze stoer. Dom! Als werkgever zorg je voor goed-uitgeslapen werknemers door beloning en flexibele werktijden. En door het goede voorbeeld te geven! Mensen zeggen vaak dat ze geen tijd hebben om te slapen omdat ze zoveel werk hebben. Misschien is de reden dat ze aan het eind van de dag nog zoveel werk hebben liggen, juist dat ze te weinig slapen.
Het boek is heel vlot en vaak ook grappig geschreven. Tegelijkertijd is het schokkend, en dat neemt alleen maar toe naarmate het boek vordert. Eigenlijk wil je het boek wegleggen, als een struisvogel je kop in het zand steken. Maar het positieve is natuurlijk dat je zelf heel veel kunt doen om te voorkomen dat je slaaptekort oploopt. Al was het maar door je te realiseren dat je je opgelopen slaaptekort van door-de-week niet kunt compenseren met uitslapen in het weekeinde. Elke nacht met slaaptekort zorgt voor onmiddellijke schade die niet meer te repareren is. Herinneringen die niet zijn opgeslagen zijn voor altijd weg.
De auteur zegt: ‘als je je slaperig voelt en in slaap valt tijdens het lezen van dit boek zal dit mij, in tegenstelling tot veel andere auteurs, niet ontmoedigen. Integendeel. Het is voor mij de hoogste vorm van lof te weten dat jij, lezer, je geheugen wilt versterken door in slaap te vallen en dus beter te onthouden wat ik je vertel.’ Helaas, ik werd inderdaad slaperig van dit boek, maar ik viel niet in slaap. Ik kreeg er slapeloze nachten van!
Over Elly Stroo Cloeck
Elly Stroo Cloeck is project- en interim-manager op het gebied van Finance, Internal Audit en Risk Management. Daarnaast schrijft ze recensies en samenvattingen van managementboeken.
