De goede voorouder - 'Aanrader'

De goede voorouder is heel prettig leesbaar, heel concreet en staat vol verrassende voorbeelden, verhalen, oefeningen en gedachten die allemaal zijn gericht op het terugdringen van het korte termijn denken. Daarmee is het echt een aanrader voor iedereen die zich wel inzetten voor een betere toekomst.

We staan als mensheid volgens velen op de rand van de afgrond. Existentiële dreigingen nemen toe en allerlei systemen, op gebieden als economie, politiek, sociale voorzieningen en media dreigen vast te lopen in onmacht. Hoe komt dat nu en wat kunnen we daaraan doen? Dit nieuwe boek van de Engelse auteur en publieksfilosoof Roman Krznaric biedt een verrassend en heel praktisch antwoord. We moeten minder op de korte termijn denken en ons meer bewust zijn van de gevolgen van ons handelen op de wat langere termijn.

Dat klinkt wellicht iets te simpel want hoe doe je dat dan? En dat is nu precies het inspirerende van dit boek. Roman Krznaric laat ons zien dat overal en in alle tijden mensen zich bewust waren van de gevaren van korte termijn denken en manieren zochten om dit korte termijn denken te doorbreken.

Het boek staat vol met aansprekende voorbeelden die Krznaric echt overal vandaan heeft gehaald. Van oude economen en jonge activisten, van Maori's en Irokezen en van oude denkers en vooraanstaande wetenschappers. Het boek is uiterst leesbaar, niet in het minst door de vele beeldende formuleringen. Dat begint al met het beeld van de voorouder uit de titel; zijn wij wel een goede voorouder? En dan volgen er nog vele andere metaforen. Marshmallow denken versus eikel denken (gaan voor de korte termijn beloning of iets planten voor de langere termijn), Whakapapa (een Maori begrip voor de lijn die jouw voorouders, via jouzelf, verbindt met degenen die na jouw komen), Kathedraal denken (iets starten dat pas na je dood gereed zal komen), 7e generatiedenken (wat zijn de gevolgen van een besluit voor de 7e generatie na ons), de diepe tijd (de lengte van een mensenleven afgezet tegen de geschiedenis van de mensheid of zelfs van de aarde), het grootmoeder effect, de donut economie, het kolonialiseren van de toekomst en zo nog veel meer.

Dat beeldende geldt ook voor de indeling van de hoofdstukken. Indelingen zoals; de pijl, de weegschaal, de blinddoek en het stokje, geven een duidelijke structuur aan deze hoofdstukken en zijn vaak ook nog eens gevisualiseerd met symbolen.

Persoonlijk vond ik het laatste deel van het boek: ‘deel 3: de tijdrebellie' nog het meest instructief en nuttig. Dit deel bevat vele praktijkvoorbeelden hoe we op politiek, economische en cultureel gebied de oude ‘presentistische' vormen kunnen vervangen door meer op de lange termijn gerichte vormen van democratie, ondernemen en creativiteit.

Natuurlijk kan ik het niet laten om ook op en aanmerkingen te maken. Juist de hoofdstukken die ik zelf vakinhoudelijk enigszins kan beoordelen, rammelen een beetje. Economische groei is echt niet hetzelfde als groei van de materiele productie en consumptie. Verduurzaming van de economie leidt echt tot minder gebruik van schaarse grondstoffen. Een ‘New Green Deal' zoals nu voorgesteld door de regering Biden en in de EU door de Europese Commissie zal leiden tot meer economische groei en tegelijkertijd een kleiner (op termijn zelfs een nihil) beslag op de natuur en de natuurlijke hulpbronnen.

Soortgelijke opmerkingen zou ik ook kunnen maken bij het hoofdstuk;'holistisch voorspellen'. De auteur is duidelijk niet echt op de hoogte van wat er allemaal gebeurt in de wereld van de toekomstverkenners. Binnen de APF, (de Association of Professional Futurists, de mondiale organisatie van professionele toekomstverkenners), draaien bijna alle discussies over lange termijn vraagstukken en de problemen van korte termijn denken.

Maar dit mag geen reden zijn om dit boek niet aan te schaffen. Terwijl ik dacht dat ik als futuroloog echt wel toekomstgericht denk, werd ik door de vele voorbeelden toch nog weer geïnspireerd om mijn eigen handelen en denken nog eens goed tegen het licht te houden. Kortom De goede voorouder is een echte aanrader voor iedereen die zelf ook iets wil doen aan de problemen waarmee wij in ons persoonlijk leven maar ook als maatschappij en als mensheid worden geconfronteerd.