Robinson heeft steeds geijverd voor een evenwichtiger en meer geïndividualiseerde aanpak van onderwijs. Zijn betoog is dat veel van de problemen van het onderwijs veroorzaakt worden door het systeem zelf. Veel te veel mensen hebben niet het profijt gehad dat ze hadden moeten hebben van al die jaren onderwijs. Het is duidelijk, de van origine Brit en tegenwoordig in de VS wonende onderwijsspecialist, heeft een mondiale blik op het onderwijs. Veel van wat hij beschrijft geldt ook voor de Nederlandse onderwijssituatie. Robinson zet zich af tegen de zgn. ‘standaardbeweging’. Die beweging ziet het onderwijs als een lineair proces ziet waarbij de bètavakken -naast lezen, schrijven en rekenen- de boventoon voeren en het verhogen van academische standaarden en gestandaardiseerde toetsen belangrijke uitgangspunten zijn. De auteur geeft niet alleen kritiek op deze standaardbeweging hij komt ook met alternatieven. Eerst iets over die kritiek. Scholen lijken in de greep te zijn van toetsen. In de VS is het de SAT-toets en in Nederland kennen we de CITO-toets. Daarnaast is er op landelijk niveau ook nog een PISA-toets -in opdracht van de OESO- die het mogelijk maakt landen met onderling elkaar te vergelijken. Een goede intentie met een verkeerd effect, aldus Robinson. Het blijkt dat de bijeffecten groter zijn dan de beoogde doelen. Er is een omgekeerde relatie tussen landen die het goed doen bij gestandaardiseerde toetsen en landen die flair en ondernemerschap vertonen. Daarnaast lijken hoge PISA-scores hoog te correleren met hoge zelfmoordcijfers. Alsof dat alles al niet genoeg is, stelt Robinson dat er grote commerciële belangen schuil gaan in de onderwijsbranche. De toetsindustrie in de VS verdient alleen al miljarden aan het vervaardigen van standaardtoetsen. De auteur heeft niets tegen toetsen, wel als ze voor alles worden ingezet of worden ingezet voor vakken die niet te toetsen zijn. Een andere stevige vorm van kritiek op de standaardbeweging is dat deze voorbij gaat aan intra-persoonlijke zaken. Robinson legt dat zeer duidelijk uit. Hij stelt dat er twee werelden zijn: de onafhankelijke wereld en de innerlijke wereld van de persoon met zijn gedachten en opvattingen. De standaardbeweging gaat voorbij aan de innerlijke wereld. Onderwerpen als talent, passie, motivatie en personalisering zijn dan per definitie onmogelijk. Onderwijs gaat dus voor een belangrijk deel over de pedagogische relatie die de docent heeft met de leerling, waarbij de innerlijke wereld van de leerling aan de orde gesteld kan worden. Welke alternatieven heeft Robinson voor het onderwijs dat hij vanuit het blikveld van de standaardbeweging beschrijft als een geïndustrialiseerd proces? Hij lanceert de term ‘organisch onderwijs’ naar analogie met een tuinier die ervoor moet zorgen dat hij de beste condities realiseert voor zijn planten. De kunst van het lesgeven bestaat uit het vinden van de juiste balans tussen kennis overdragen en zelf laten ontdekken. Scholen zouden naar zijn mening ook veel meer moeten samenwerken met de gezinnen van de leerlingen. Het zou een krachtige bron zijn van schoolverbetering. Een ander punt waar Robinson voor pleit is het opheffen van de academische en beroepsgerichte programma’s. Hij vindt dat er evenveel gewicht aan beide studieterreinen gegeven moet worden. Samenvattend gaat het boek over twee onderwerpen: de kritiek op het bestaande onderwijs en de alternatieven voor een andere richting. Het eerste onderwerp is met veel feiten en cijfers onderbouwd, het tweede onderwerp gaat vooral over allerlei initiatieven die op veel scholen hebben plaatsgevonden. Al met al een zeer lezenswaardig boek dat voor alle betrokkenen in het onderwijsveld de aanzet kan geven tot een vruchtbare discussie over wat goed onderwijs is.
Over Peter de Roode
Drs. Peter de Roode is zelfstandig adviseur en trainer. Hij ondersteunt organisaties bij het invoeren van grootschalige veranderingen waarbij gedragsverandering centraal staat.
