Er zijn veel auteurs die een graantje proberen mee te pikken van trends in de markt. Methodieken als 'Open Space' of 'World Café' zijn alom vertegenwoordigd op events, maar worden zelden ingebed in een bredere veranderaanpak. Desondanks worden ze toch vaak onder 'Large Scale Interventions' (LSI) geschaard.
De auteurs zijn hier duidelijk niet gelukkig mee. De heersende managementvocabulaire is niet toereikend om echt te veranderen. Traditioneel wordt naar verandering gekeken als een reeks van interventies, terwijl verandering er altijd is en zal zijn, aldus de auteurs. Niets staat vast. De verandering kan niet los worden gezien van de context. Een organisatie opereert nu eenmaal in deze context en ontleent hier betekenis aan. Interventies dienen hieraan aangepast te worden.
Bij het hanteren van dergelijke uitgangspunten is een enkele interventie, zoals een heidag, niet voldoende om diepgaand te veranderen. Je hebt het systeem in zijn geheel nodig. Alle stakeholders worden betrokken bij hun verandering. Ontzettend logisch, iedereen kan dit snappen. En toch laten de auteurs keer op keer zien dat het ook niet zo gek is dat we telkens in dezelfde valkuilen stappen. Het is ontzettend complexe materie.
Het praktijkboek is een collectie van artikelen van vooraanstaande denkers en uitvoerders op het gebied van LSI. Er wordt een mooi palet van invalshoeken aangedragen. Verschillende soorten LSI's worden besproken in verschillende branches. En gelukkig is het boek zo geschreven dat de auteurs niet in de eigen valkuilen trappen. Het boek zet meer aan tot reflectie op de eigen aanpak dan tot het uitschrijven van best practices. De auteurs reiken hiermee niet een toolbox aan, maar wel een andere manier van kijken naar verandering. Niet 'Zo moet het', maar 'Zo kan het ook'. Met meer diepte én breedte, maar zeker niet lineair.
Verwacht dus geen kant-en-klare antwoorden. Er is geen juiste weg. Na elke stap moet opnieuw worden nagedacht over het aansluiten bij de constant veranderende context. Als lezer krijg je een mooi inkijkje in het zoekproces van de case-organisaties. Echter, hoe invoelend je als lezer ook bent, je krijgt de context van een ander voorgeschoteld.
Dit maakt dat de cases lastig te projecteren zijn op de eigen situatie en geven ze een sterk 'Je had er bij moeten zijn' gevoel. Dit kan ook niet anders. Het is de werkelijkheid van de organisatie en haar stakeholders. De cases geven wel een geruststellend gevoel van herkenning: andere organisaties worstelen met dezelfde veranderhobbels. Dat maakt dat je, als veranderaar, na het lezen van dit boek nog niet voldoende toegerust zult zijn om zelf een LSI vorm te geven. Je zult echter wel veel beter weten wat er bij komt kijken en waar je rekening mee moet houden. Het levert een nieuwe vocabulaire voor de veranderaar.
Na het dichtslaan van het boek blijft bij mij een gevoel van complexiteit en ambachtelijkheid over: een LSI-proces draai je niet zomaar in elkaar. Doen wat nodig is, vraagt om ervaring en invoelendheid. De auteurs laten zien dat ik nog voldoende te leren heb. Boeken met een dergelijke diepgang zijn m.i. zeldzaam. Pittige kost, maar ik ga het er zeker nog vaker bij halen om mijn eigen aanpak tegen het licht te houden.
Over Sietse Rauwerdink
Sietse Rauwerdink is directeur en eigenaar van KoersKaart Managementgames en organisatieadviseur bij SietseR.
