Bezield veranderen

De mens is de zwakke schakel in organisaties, want in de interactie tussen mensen ontstaat complexiteit. Bij complexe veranderingen is het nodig om eerst de binnenwereld van mensen te raken. Hierdoor ontstaat een opening om de innerlijke en uiterlijke wereld in een nieuwe verhouding te brengen. De verbinding tussen beide werelden vinden we volgens Bekman in de ziel. De menselijke geest en het menselijk lichaam maken deel uit van een natuurlijke, harmonische wereld. Dat geldt niet voor de ziel. Die is juist paradoxaal, tegengesteld. Bij lastige vraagstukken kunnen wij de innerlijke en uiterlijke werelden verbinden door middel van waarnemen, taal, oordeel en zingeving. We nemen waar met onze zintuigen en halen de uiterlijke wereld ermee naar binnen. Met taal drukken wij ons uit en maken wij onze innerlijke wereld zichtbaar en beleefbaar. De paradoxale ziel zorgt ervoor dat wat wij waarnemen en dat wat wij in taal uitdrukken niet automatisch gelijk zijn. We hebben te maken met tegenstellingen, veranderingen en wisselende inzichten. We maken voortdurend afwegingen om de innerlijke en uiterlijke wereld te verbinden. Zo ontstaat een wereld van betekenissen die wij zelf scheppen. Zo ontstaat ook meervoudigheid en dit vraagt van ons een eigen standpunt, een eigen oordeel. In de natuurlijke en geestelijke wereld hebben we te maken met volmaaktheid en alles hangt met alles samen. In onze eigen scheppingswereld, in de organisatie, is echter eerder sprake van onvolmaaktheid. We zijn gehandicapt in onze waarneming, in hoe wij ons uitdrukken, in onze oordelen en in de zin die wij toevoegen. Dat zorgt ervoor dat wij in het sociale continu bijstellen waar we mee bezig zijn, hoe dit beantwoordt aan verlangens van ons en van anderen, wat de zin en betekenis daarvan is en hoe we daarmee verder gaan. Het ontwikkelen van een bewustzijn voor het sociale, voor hoe wij met elkaar omgaan, is wat managers en medewerkers bij elkaar kan brengen. Managers en medewerkers verhouden zich fundamenteel verschillend in een verticale en een horizontale relatie. In de verticale relatie werkt vooral de macht, in het horizontale de ontmoeting. In het verticale overheerst het functionele: gericht op output. In het horizontale overheerst het persoonlijke: gericht op inspirerende input. Juist in lastige veranderprocessen is het de kunst het horizontale te mobiliseren. Dat begint met gezamenlijk onderzoek naar het vraagstuk met gebruikmaking van: waarneming, taal, oordeel en zingeving. Kernbegrippen in de verandermethode van Bekman zijn proces, dialoog en biografie. Wij leven zowel in natuurlijke als in georganiseerde processen. De natuurlijke hebben een wetmatig karakter. Menselijke sociale processen echter volgen de maat, het ritme en de melodie die we daar zelf in leggen. Ons gedrag wordt bepaald door de manier waarop het proces verloopt en hoe de processen zich tot elkaar verhouden. Wij zijn voortdurend in dialoog met anderen. Dat is nodig om erachter te komen hoe het zit, waar het over gaat en wat je er zelf van vindt. Door langdurig in processen te vertoeven en in dialoog met anderen te staan, ontwikkelen wij een eigen levensverhaal, een biografie. Die vormt de context voor onze zingeving. 'Bezield veranderen' is een klein juweeltje. In nog geen honderd pagina's presenteert Adriaan Bekman een enorme wijsheid. Gevat in mooie taal beschrijft hij diepe inzichten die confronteren en je niet onberoerd laten.