Laat dit boek op zijn minst een spiegel zijn voor consultants; wat is er van waar en wat is onzin? Als ik in mijn omgeving kijk is het bijvoorbeeld waar dat consultants veel te veel werken, dat de piramidecultuur best heftig is, en dat ze er altijd bovenop zitten om problemen te creëren en dat bij mij op de verdieping die verdraaide BCG-matrix ook op het prikbord hangt. Aan de andere kant hebben bedrijven, uit profit én non-profit sectoren een groot geloof in het werk van consultants. Zij sporen de 'blinde vlekken' op en kijken met een 'frisse blik' naar de organisatie. De kritiek van Stewart op het wetenschapsgebied van management is behoorlijk. Natuurlijk, hij wijst er op dat het niet zo zinvol is om allerlei technieken te leren terwijl het toch vooral een mensen-mensen-baan is.
Het duidt wat mij betreft op een breder onderwijsprobleem, namelijk dat we in de academie nauwelijks nog aan algemene vorming en Bildung doen. In de drang naar specialisatie (van technische planologie tot change management) zijn we vergeten om kennis over en ervaring met cultuur en moraal als fundament voor de opleidingen te gebruiken. Natuurlijk, er zit overal wel ergens een vakje ethiek verscholen, maar het geldt nooit als beginsel. Managementwetenschap lijkt op filosofie, in die zin dat we het er nooit over eens worden hoe nu een organisatie bestuurd moet worden. Er is qua beginsel alleen een verschil; in de filosofie heeft men geaccepteerd dat men het nooit eens wordt, sterker nog, dat is op een bepaalde manier de inhoud van het vak. De managementwetenschap daarentegen heeft als beginsel dat ze voor vrijwel alles oplossingen heeft. Hierdoor ontstaat er schuring; enerzijds worden we het nooit eens, anderzijds wordt wel steeds beweerd dat men dé oplossing heeft gevonden. De roep om een meer reflectieve en terughoudende houding van managers en vooral managementgoeroes lijkt me daarom terecht. Dit boek is een soort mengelmoes van Brits-Amerikaanse humor, genadeloze kritiek, een verhaal van een filosoof in een consultancybureau die er uiteindelijk uitgetrapt wordt en, inderdaad, enigszins narcistisch geladen. Kortom, best leuk om te lezen. Misschien wordt het tijd voor Stewart om opnieuw een boek te schrijven, en nu iets genuanceerder, zodat ook de consultants het willen lezen.
Over Henk den Uijl
Henk den Uijl is beleidsmedewerker bij de Nederlandse Vereniging voor Toezichthouders in Zorginstellingen.
