Natuurlijk kennen we de gratistactiek door het ene product gratis te geven waardoor het gebruik ervan je uiteindelijk de winst bezorgt. Nog dagelijks zien we dergelijke aanbiedingen bij mobiele telefoons. Je geeft een toestel gratis om het abonnement te slijten waarmee je uiteindelijk het geld verdient.
Deze truc is niet nieuw en wordt al jaren toegepast. Ook de truc koop er één en je krijgt een tweede gratis, is niet meer dan een korting van 50%, en dus niet echt vernieuwend. Het boek is duidelijk niet bedoeld om het fenomeen gratis een totaal nieuwe rol te geven. Het zijn over het algemeen bestaande tactieken maar dan wel in een andere hoedanigheid toegepast. Even krijg je de indruk dat het hier gaat om oude wijn in nieuwe zakken, maar dit gaat slechts gedeeltelijk op. Eén van de meest opvallende methodes is Freemium, zoals Anderson het noemt. De kern van deze methode houdt in dat je aan veel consumenten een product gratis ter beschikking stelt, zoals software. Een uitgebreide versie is mogelijk maar moet dan wel worden betaald.
Het lijkt sterk op de oude methode van bemonsteren, alleen de mogelijkheid van internet geeft meer mogelijkheden, zeker met online gerelateerde producten. De kracht van het boek zit dan ook niet in de nieuwe vormen van het gebruik van het fenomeen gratis, maar meer in het aangeven van de effecten van wat de auteur noemt het verschil tussen iets en niets. De basis van gratis, zo beweert de auteur, is dat overvloed schaarste creëert. Bijvoorbeeld; een overvloed van informatie creëert de schaarste; gebrek aan aandacht. Deze schaarste leent zich uitstekend om er een businessmodel van te maken. Gratis koffie op het werk creëert een markt voor betere koffie, uiteraard niet gratis. Deze stelling biedt mogelijkheden om opnieuw na te denken over bepaalde businessmodellen. Hoe kan ik gratis inzetten om een andere markt te creëren? Ik denk dat de auteur terecht stelt dat met name jongeren al overtuigd zijn dat gratis een belangrijke rol gaat spelen in toekomstige businessmodellen. Zij zijn tenslotte opgevoed met het fenomeen dat zaken zoals informatie, software, muziek en nieuws gratis zijn. Ouderen hebben het nog steeds niet echt door. Zie de schijngevechten die de muziekindustrie blijft voeren tegen het downloaden van muziek of de kranten die een hopeloze strijd voeren tegen het dalend aantal abonnementen. De auteur sluit zijn boek af met de zogenaamde 'regels voor gratis'. Hierin geeft hij tien principes van overvloedsdenken. Vervolgens geeft hij een samenvatting van Freemium tactieken. Hij besluit met vijftig bedrijfsmodellen op basis van gratis. Mocht je twijfels hebben om dit boek ter hand te nemen, blader dan even gratis door deze laatste pagina's. Doe dat op weg naar de kassa want daar zul je uiteindelijk belanden. Deze pagina's zullen je nieuwsgierig en leergierig maken. Ik ben in ieder geval om; gratis heeft wel waarde, je moet het alleen op de juiste manier toepassen en dit boek geeft je daarvoor voldoende handreikingen.
Over Eric van Arendonk
Eric van Arendonk RM is docent Commerciële Economie bij de Hogeschool Utrecht (HU), auteur van Neuromarketing en zelfstandig marketingadviseur.
