Wie heeft mijn kaas gepikt?

In Wie heeft mijn Kaas gepikt, van Spencer Johnson en Kenneth Blanchard, wordt een parabel met dit dilemma gepresenteerd. Deze klassieker uit 1998 geeft heel kort en krachtig weer wat de invloed van verandering is op ons leven, zakelijk èn privé, en hoe je daar op kunt reageren.

Het boek begint met een middelbare-schoolreünie. De oud-klasgenoten verbazen zich over het leven, wat toch anders loopt dan ze zich hadden voorgesteld. Ze merken op dat ze zich tegen alle verandering verzetten. Eén van hen zegt wèl goed met verandering te kunnen omgaan, omdat hij ooit de Kaas-parabel hoorde en er lering uit trok.

De Kaas-parabel gaat over 2 muizen en 2 minimensjes die in een doolhof wonen, vol met donkere gangen en doodlopende weggetjes. Elke dag rennen ze in hun mini-joggingpakjes en op hun mini-sportschoentjes door het doolhof op zoek naar Kaas. Op een dag vinden ze een grote voorraad. De muizen rennen er elke dag heen, maar de minimensjes doen het kalm aan, tenslotte is de voorraad zo groot dat die er altijd wel zal zijn. Niet dus. De muizen rennen onmiddellijk het doolhof weer in op zoek naar nieuwe Kaas. De minimensjes blijven achter en denken na over de situatie. Wie heeft hun Kaas gepikt? En wanneer brengt diegene de Kaas terug? Pas na lange tijd accepteert één van de twee de situatie en gaat het enge doolhof weer in op zoek naar Kaas. Hij overwint zijn angst en stelt zich de nieuwe Kaas zo duidelijk mogelijk voor; dat houdt hem, uitgehongerd als hij is, op de been. Uiteindelijk vindt hij nieuwe Kaas, èn de twee muizen, die hier al weken van lopen te smikkelen. Wat is het lot van het andere minimensje?

Het boekje eindigt met de oud-klasgenoten die het geleerde op zich in laten werken en de Kaas-lessen ook voor de lezer, vertalen naar hun zakelijke en privé leven. Ze zien veel parallellen met het gedrag van het vierde minimensje, dat zelfs bij grote problemen (hongerrrrr!) nog niet in beweging wil komen.

De lessen die worden gepresenteerd zijn herkenbaar: Alles verandert. Houd rekening met verandering. Houd de veranderingen in de gaten. Pas je snel aan. Verander zelf mee. Verandering is leuk! Blijf klaarstaan.

Het hoofdstukje over ‘Overwin je angst’ geeft mooi weer hoe je zelf kunt veranderen. Minimensje vroeg zich af: wat zou ik doen als ik niet bang was? Het doolhof in! Nu is hij onderweg in het enge doolhof, maar vindt het toch beter dan Kaasloos thuis zitten. Dat rennen door die gangen was ook altijd leuker dan je alleen maar vol te proppen met Kaas. Nu realiseert hij zich ook dat de voorraad niet van het een op het andere moment was verdwenen, het beschimmelde waarschijnlijk ook al, maar hij had er gewoon niet op gelet. Dat hadden die muizen zeker wèl gezien, die waren zo snel weer op jacht gegaan.

Het boekje is erg compact (89 bladzijden) en vrij simpel geschreven, zoals een parabel hoort te zijn geschreven. De lessen zijn in tekeningen (van Kaas natuurlijk) verpakt, wat het erg aansprekend maakt. Je leest het in een uurtje uit, maar over de geleerde lessen kun je natuurlijk langer doen. Mij sprak met name het beeld aan van de vier Kaaseters die elke dag hun buik volproppen, lui worden, alles vanzelfsprekend vinden. Het is hùn Kaas, ze hebben recht op die Kaas, die kaas zal er altijd zijn. Zo’n zelfgenoegzaamheid is dus gevaarlijk. Het boekje is heel goed te gebruiken als je in je organisatie voor veranderingen staat en hierover met collegae wilt praten: als iedereen dit boekje leest heb je een gemeenschappelijk referentiekader.

Houd je niet van Kaas? Kaas is hier de metafoor voor alles wat we in het leven nastreven: een interessante been, warme relatie, geld, bezit, gezondheid…. Daar houd je wèl van!