De excellerende sportcoach

Wat 'De excellerende sportcoach' van andere onderscheidt, zijn de opvattingen van de diverse sportcoaches. Bekende autoriteiten komen voorbij, zoals Ton Boot (basketbal), Robert Eenhoorn (honkbal), Vera Pauw (damesvoetbal), Joop Alberda (volleybal) en Charles van Commenée (atletiek). Tel daarbij op dat auteur en voormalig bondscoach van het vrouwenteam Peter Murphy gepokt en gemazeld is in de sportwereld, dat 'good old' Foppe de Haan aan het woord komt en Ankie van Grunsven de inleiding voor haar rekening heeft genomen en het wordt duidelijk dat je een 'sportief' boek in handen hebt. De vraag is natuurlijk of de inzichten uit de sport vertaald kunnen worden naar het bedrijfsleven. Dat blijft wat vaag, want er wordt geen expliciete aandacht aan besteed. Maar wie als beginnend of ervaren coach weet waarnaar hij op zoek is, zal het hoogstwaarschijnlijk in dit boek weten te vinden. 'De excellerende sportcoach' is als volgt opgebouwd: in het eerste de deel 'De warming up' presenteren Peter Murphy en Rogier Offerhaus een aantal theorieën die in de sportwereld veel gebruikt worden. De lezer ziet hier het aloude model van Bruce Tuckman voorbij komen over teamfasen: forming, storming, norming, performing en adjourning. Maar dan blijkt gelukkig dat dit boek geen 'overschrijfwerk' is; de auteurs laten zien hoe dit model vertaald kan worden naar de sportwereld, of beter gezegd naar coaching. En in die vertaalslag zit zeker de link naar het bedrijfsleven. Zo wordt bijvoorbeeld de koppeling van het Tuckman-model gelegd met het fasenmodel van leren. U weet wel: de fasen van onbewust-onbekwaam naar onbewust-bekwaam. De forming fase kan gezien worden als onbewust-onbekwaam en de performing fase als onbewust-bekwaam. Het zijn deze 'kleine' wetenswaardigheden die het boek aantrekkelijk maken. In het tweede deel komen de coaches aan het woord aan de hand van een thema. De auteurs hebben verschillende coachingthema's gekozen zoals 'start van het nieuwe', ontkenning, boosheid of acceptatie. Vervolgens hebben ze een coach gevraagd daarover te vertellen. Dit deel vormt voor mij het hart van het boek. Hier zien we de vakman en -vrouw aan het woord die het ogenschijnlijk allemaal logisch beschrijft. Totdat je als lezer de vertaling wilt maken naar het bedrijfsleven; dan bemerk je dat dingen misschien wel logisch zijn, maar niet altijd worden toegepast. Zo illustreert honkbalcoach Robert Eenhoorn dat informele leiders die het verkeerde voorbeeld geven, aangepakt moeten worden. Niemand is zeker van zijn plaats, aldus de coach. Zekerheid moet je verdienen door te presteren. Interessant vond ik zijn opmerking dat de amateurs in Nederland de professionals aansturen, met het bijbehorende probleem dat bestuurders het tempo bepalen. Voor het bedrijfsleven en de overheid zeker herkenbaar. Wat opvalt, is dat al die coaches een eigen manier van 'kijken' hebben ontwikkeld. Al die manieren matchen natuurlijk lang niet altijd met elkaar, en dat hoeft ook niet. Neem de opmerking van Robert Eenhoorn die stelt dat de grootste valkuil het ontkennen van emoties is, terwijl de sport er vol mee zit. Sport is voor hem emotie. Maar zijn collega-coach van atletiek, Van Commenée, ziet dat blijkbaar heel anders. Hij ziet zich als een rationele coach die nooit vertrouwt op intuïtie of gevoel. Ook coaches zijn blijkbaar mensen met hun eigen kijk op de werkelijkheid. Daarom is de opmerking van een van de coaches zeer to the point: 'Ook een coach heeft zijn houdbaarheidsdatum'. Het derde deel ten slotte, 'De Cooling down', is vooral een werkboek dat een veelheid aan instrumenten en checklisten biedt voor de coach. Al met al een zeer fris en uniek boek waar ik slechts één kritiekpunt op heb: de fictieve verhalen die in het tweede deel worden beschreven om de theorie te illustreren vind ik volstrekt overbodig. Verder is het een prima boek waar menig organisatiecoach veel inspiratie uit kan putten.