Het meest schrijnende recente voorbeeld van een fataal geworden optreden in de media, is natuurlijk dat van ex-minister Ella Vogelaar. Haar optreden als verschrikt konijn op de website GeenStijl bleek desastreus. De woordvoerder die er omheen drentelde, wist ook niet wat hij ermee aan moest. Exit Vogelaar. Het zal niet alleen dit voorval zijn geweest, maar geholpen heeft het ook niet. Evert van Wijk begint zijn boek met een soortgelijke persoonlijke anekdote. Dertig jaar geleden ging zijn baas bij Dow gruwelijk in de fout door een journalist te schofferen en voor hetzelfde geld was ook Van Wijk als woordvoerder direct exit geweest. Hij overleefde het net. Deze en andere voorvallen hebben Van Wijk in ieder geval wel gelouterd. Hij mag dus ook met enig recht auteur zijn van een boek over presentatie in de media. Al jaren woont hij in België en kennelijk is hij ver doorgedrongen in het politieke establishment aldaar, getuige het voorwoord in het boek van oud-premier van België Yves Leterme. Hij wil niet bevestigen of Leterme een (oud-)klant van hem is, maar het kan niet anders of Van Wijk heeft Belgische politici de nodige uurtjes op weg geholpen met de media.
Mediagenie(k) is gestoeld op al die jaren mediatraining, en is goed en volledig. Maar bij het lezen val je ook weer niet van je stoel van verbazing, want veel mag als bekend verondersteld worden. Wel handig om het allemaal op een rijtje te hebben. Wie het allemaal uit zijn hoofd leert, hoeft eigenlijk niet meer naar een training toe. Zo wordt u gewaarschuwd voor een slechte voorbereiding, het ontbreken van een verhaal, hoe u omgaat met journalisten (‘respecteer ze, straal geen minachting uit’). Aardig is ook hoofdstuk 13 (toeval?) waarin Van Wijk zichzelf en zijn collega’s even neerzet. Titel van dit hoofdstuk: ‘Het mistige imago van mediatrainers, spindoctors en communicatieadviseurs’. Veel journalisten hebben een ontzettende hekel aan dit volk en het is goed je die aversie als gever van een interview te realiseren.
Met ‘Mediagenie(k)’ kunt u met een gerust hart op tv verschijnen of een interview afgeven. Maar pas op: the proof of the pudding is in the eating. De informatie opzuigen is één, maar die informatie in praktijk brengen is twee. Als mensen uiteindelijk in een interview duiken, gaat het vaak toch verkeerd. Oefenen, oefenen en nog eens oefenen, zo adviseert Van Wijk dan ook. Maar twee dingen kunt u altijd onthouden wanneer het bijvoorbeeld om een tv- of radio-interview gaat. Bereid u goed voor en informeer naar de eerste vraag van de journalist. Dan bent u al een heel eind op streek en kunt u desgewenst ook aan ‘damage control’ doen als het interview de verkeerde kant op gaat. Nog een tip: laat gerust stiltes vallen in een interview. Dan moet de journalist aan het werk in plaats van dat u maar doorpraat en dingen zegt die overbodig zijn. En dat vindt hij bepaald onplezierig. Het geeft u als geïnterviewde een zekere voorsprong. Al is deze wet ook weer niet heilig.
Kortom: genoeg om te leren. Wie niet mediageniek is, kan het met dit boek mogelijk worden.
Over Ronald Buitenhuis
Ronald Buitenhuis is freelance journalist.