Het simpel organiseren en samenstellen van teams leidt niet automatisch tot succes. Teams hebben aandacht en onderhoud nodig. Als teamleider heb je vooral een rol om na te gaan waar ieders professionele kwaliteit zit en ook waarop ontwikkeld moet worden. Het draait in dit boek dus vooral om de teamleider. Hij of zij geeft het goede voorbeeld inzake de cultuur en is de coach. En daarmee geven Bouman en Koopmans, de auteurs, aan hoe zij leidinggeven aan een team bij voorkeur zien: coachend. Wat heb je dan zoal nodig om een goed teamleider te zijn? Voor de onderwerpen waar aandacht aan geschonken moet worden, dragen de auteurs een veelheid aan onderwerpen aan. Het gaat daarbij om technische aspecten, zoals het voorbereiden van overleg, de agenda, tot en met het verslag van het overleg. Het gaat echter vooral ook om aspecten in relatie tot de teamleden. Daartoe worden diverse methoden als bijvoorbeeld de Roos van Leary en de teamrollen van Belbin voorgesteld. Ook komen zaken als conflicthantering, onderhandelen en feedback krijgen en geven voorbij. Er wordt uitvoerig stilgestaan bij de diverse hierbij behorende aspecten, maar ook bij de methoden van aanpak. Een ander belangrijk aspect in relatie tot teams is, dat de basis goed moet zijn. Zo moeten er een gemeenschappelijk einddoel en specifieke doelstellingen zijn. Dit bepaalt in belangrijke mate de koers van het team en daarmee het succes. Tegelijkertijd vormt het doel de kapstok voor de benodigde competenties in het team. Een ander belangrijk aspect wordt gevormd door de mate waarin de teamleden voldoende verantwoordelijkheid en bevoegdheden krijgen. Mensen worden, zo is gebleken, positief gestimuleerd als ze in teamverband voldoende zelfstandig hun werk kunnen organiseren. De meerwaarde van een team ontstaat dan ook vooral in het samen ontwikkelen van een gemeenschappelijke visie en het realiseren van doelen. Het is belangrijk te weten dat, hoewel iedere groep uniek is en zijn eigen dynamiek kent, alle groepen een aantal variabelen gemeen hebben die de interactiepatronen, motivatie, ontwikkeling etc. bevorderen. Ten onrechte krijgt in de meeste teams het taakniveau de meeste aandacht. De interpersoonlijke dynamiek ofwel het groepsproces wordt helaas vaak genegeerd. Dit laatste is vooral van belang voor het functioneren van het team en de teamleden. In dit verband haal ik graag een uitspraak aan van Marijke Lingsma en Aty Boers: 'Niet de klasse van de individuele teamleden bepaalt het succes, maar de kwaliteit van de interactie tussen de teamleden.' Voor het functioneren van teams is het eveneens van belang je te realiseren in welke fase van ontwikkeling een team zich bevindt. Is er sprake van een groep individuen die nog aan elkaar moet wennen, of vormt het team al een hechte groep? In relatie tot dit onderwerp geef ik de voorkeur aan de door Hersey en Blanchard aangedragen vier fasen van ontwikkeling van teams, boven de in dit boek aangedragen typeringen. Hoewel de auteurs hun best hebben gedaan om de tekst op de omslag van het boek dat slechts tips worden aangedragen waar te maken en niet wordt gezegd hoe het moet, is er toch in het boek regelmatig sprake van moeten. De vraag is of dat erg is. Mijns inziens niet. Het boek heeft structuur, is goed te lezen en biedt naar mijn mening voor de beginnend teamleider inzicht in vrijwel alle ingrediënten die in het functioneren van een team aan de orde kunnen komen en dat zijn er veel. Of u na het lezen van dit boek, zoals de auteurs beweren, al het verschil kunt maken in het succesvol coachen van uw team, lijkt me wat voorbarig, maar het boek biedt zeker een behoorlijke opstap in die richting. U krijgt als teamleider zicht op wat er allemaal bij teamleiderschap komt kijken en u heeft zeker voldoende handreikingen om aan de slag te gaan en dat levert vooralsnog mijns inziens meer dan genoeg werk op. Zo hier en daar mis ik toch wel wat finesse. Zo heb ik me afgevraagd wat ik nu moet doen met kennis over conflictsituaties. Dan is diepgaander inzicht nodig. Ik denk dan ook dat de teamleider die coachend leiderschap ambieert een volgende stap zal moeten zetten ter aanvulling van onder meer deze lacunes. Een cursus coachen ligt hierbij dan voor de hand.
Over John Daamen
John Daamen MBA is directeur en senior consultant bij Daamen Consultancy B.V. Dit bureau vervult interim-managementopdrachten op financieel en algemeen management terrein. Uitgangspunten hierbij zijn: de ontwikkeling en inzet van de kwaliteiten die reeds in de organisatie aanwezig zijn en de zelfredzaamheid van de organisatie. John Daamen is Alumnus van Business School Nederland, de Action Learning MBA, en voert momenteel een promotieonderzoek uit naar samenwerking binnen de overheid.
