U lijkt me een vrij hopeloos geval

De bekende aanpakken bij coaching, zoals het stellen van goede open vragen, ken ik natuurlijk. Ik heb ook ervaren dat je hier niet mee verder komt bij sommige mensen. Met vragen wordt het wereldbeeld zelden op zijn kop gezet; op elke vraag is wel een rationeel antwoord te bedenken waarom iets is zoals het is. Hoe herkenbaar is dan ook de passage in 'U lijkt mij een vrij hopeloos geval' waarin Adélka Vendl beschrijft dat je met deze klassieke coachaanpak bij sommige cliënten niet verder komt: 'Veel coaches zijn getraind om goede, uitstekende, slimme en diepe vragen te stellen. En dan te wachten op het antwoord...' Volgens Vendl kun je in plaats van vragen stellen ook uitspraken doen. Ze geeft een voorbeeld: cliënt komt binnen op krukken, enigszins gespannen voor de eerste afspraak. Coach: 'Zo de honderd meter horden zit er niet in vandaag.' Dan is voor mij het moment aangebroken om een persoon in mijn privé-omgeving met de provocatieve coachaanpak te benaderen. Nadat het gesprek zoals vanouds vijf minuten heeft doorgekabbeld en mijn gesprekspartner zijn klaagzang heeft opgestart, zeg ik: 'Waarom geef je het niet op, je bent gewoon een slappe zak.' De reactie: een blik van ongeloof, een lach en vervolgens zijn vraag: 'Maar dat wil ik niet, hoe kan ik dit veranderen?' Deze reactie is precies zoals Vendl dat beschrijft in haar boek; door juist geen vragen te stellen maar door bijvoorbeeld idiote oplossingen te geven 'blijf je uit de tang waar de cliënt ons in heeft'. De auteur maakt goed duidelijk dat provocatief coachen niet hetzelfde is als iemand onderuit halen of schofferen. Het verschil is dat provocatief coachen altijd liefdevol gebeurt. Kan dat niet, dan moet je stoppen, want anders wordt het sarcasme. Dat thema komt door het boek uitgebreid terug. Blijkbaar is hier in het werkveld onduidelijkheid over, gezien het feit dat Vendl dit zelfs in de ondertitel laat terugkomen: feiten en misverstanden over provocatief coachen. Vendl spreekt veel uit eigen ervaringen die zij tijdens haar coachsessies heeft opgedaan. Dat maakt dat de situaties herkenbaar zijn. Nadeel is dat veel wat ze opschrijft daarmee niet 'evidence based' is - er komt niet veel (wetenschappelijke) theorie in haar boek voor - maar haar eigen opgebouwde ervaring. In dat opzicht is het gedeelte 'Feiten over...' in de ondertitel niet juist gekozen. Verhelderend is het hoofdstuk waarin de methode van het provocatieve coachen wordt geïntegreerd met andere aanpakken, zoals de kernkwaliteiten van Ofman en de Roos van Leary. 'U lijkt mij een hopeloos geval' is een boek voor mensen met enige coachervaring die eens op een andere manier willen coachen. Het is voorzien van veel praktijkvoorbeelden en legt in simpele bewoordingen uit hoe provocatief coachen werkt. Vendl is duidelijk een expert op dit gebied. Zij opent je de ogen voor hoe het óók kan, maar maakt je nog geen betere provocatieve coach. Daarvoor moet je eerst nog heel veel oefenen, maar met dit prettig leesbare boek is het begin gemaakt.