Minder is meer

Over het algemeen kan worden gesteld dat budgetten te veel details en parameters bevatten, waardoor het samenstellen ervan erg veel tijd, moeite en kosten met zich mee brengt (Volgens onderzoek maar liefst 30% van de managementtijd!). Daarnaast heeft het budget de neiging een eigen leven te gaan leiden. De cijfers worden vaak zo strak gehanteerd dat de realiteit uit het oog wordt verloren. De echte waardetoevoegers van een organisatie, kennis en intellectueel kapitaal, worden daarmee vergeten. In veel gevallen wordt het budget ook gemaakt met het oog op de wensen van het topmanagement of zijn het extrapolaties van het verleden. Het bespreken van budget versus actualiteit stimuleert ook niet echt het gewenste ondernemersgedrag. Een al te vooruitstrevende strategie maakt de kans van slagen immers kleiner en dus zijn managers extra voorzichtig. Het stimuleert vooral het vingerwijzen: 'Het komt allemaal door...'. In 'Minder is Meer' levert De André Waal een alternatief in de vorm van het 'Beyond Budgetting Model'. Een weinig verheffende naam voor een model. Wel een aardige titel voor een congres. De Waal heeft veel ervaring met prestatiemanagementmodellen en schreef hier diverse boeken over. In 'Presteren is Mensenwerk' probeerde hij de link te leggen van Balanced Scorecard naar het prestatiecontract van de individuele werknemer. Een goede poging, maar het miste nadrukkelijk aandacht voor 'het gewenste gedrag', dat zo'n model zou moeten stimuleren. Beyond Budgetting streeft die gedragsaanpassing juist na. Ondernemersschap wordt met het model juist gestimuleerd. Het model is ontwikkeld door een internationale groep managers georganiseerd in de Beyond Budgetting Round Table (www.BBRT.org). In het post-industriële tijdperk zijn de marktcondities onzeker, klanten veeleisend en is de concurrentie hevig. Een star budgetmodel sluit daar niet bij aan. Organisaties worden geacht 'sense-and-respond-organisaties' te zijn. Om te kunnen beoordelen of een organisatie daarin slaagt biedt Beyond Budgetting een leidraad. Feitelijk komt het er op neer dat je als organisatie vooral vooruitkijkt en een beperkt aantal kritische succesfactoren ('value drivers' genoemd) vaststelt gericht op het stimuleren van ondernemerschap met kenmerken als innovatie, zelfsturing, reflectie, handelingsvrijheid, klantgerichtheid, waardecreatie en prestatiebeloning. Om de kracht van het model te ondersteunen beschrijft De Waal een aantal succesvolle en indrukwekkende praktijkcases. In de realiteit zal het de controller echter niet meevallen het managementteam er van te overtuigen dat budgetteren een kunst van de vorige eeuw is, die maar overboord gezet moet worden. Over het algemeen kan volgens mij namelijk worden gesteld dat het budgetproces zo'n beetje het best begrepen managementmodel is in ondernemersland. Zoiets aan de kant zetten vergt een hele aanpassing en het is de vraag of de gemiddelde manager al zover is dat hij/zij bovengenoemde ondernemersvrijheden al wil implementeren. 'Minder is Meer' is dan ook pas een eerste kennismaking met het model. Dat het zin heeft is mij wel duidelijk. De cases zijn helder beschreven en ik herken als financieel directeur ook de behoefte aan een prestatiemanagementmodel, dat beter aansluit bij ondernemersschap in het informatietijdperk. Het model heeft echter nadere uitleg en toelichting nodig. Het reikt absoluut verder dan de financiële afdeling van een organisatie en geeft veel meer mogelijkheden voor het sturen op ondernemersgedrag dan het traditionele budget. Daarvoor is dan wel een integrale toepassing van verschillende managementtechnieken nodig en op dat gebied zullen veel managers nog bijgeschoold moeten worden. Het heeft absoluut zin er meer van te willen weten en ik heb begrepen dat die mogelijkheid er ook komt in de vorm van een congres in Nederland,georganiseerd door de Beyond Budgetting Round Table, André de Waal, Finext en Overmars Organisatie Adviseurs. Dit boek is een prima kennismaking en zet je in ieder geval vast aan het denken. Misschien durft de ondernemende controller zelfs al een eerste aanzet voor implementatie te maken bij de komende budgetronde en wil hij/zij daarover wel vertellen op het komende congres. Het is het proberen zeker waard.