Als historica houdt Mariëtte Wolf zich in 'Het geheim van de Telegraaf' keurig aan de tijdslijn. Ze begint op pagina 1 met de voorbereidingen voor de start van De Telegraaf op 1 januari 1893. Ze eindigt in de nabeschouwing over de periode 1993 tot heden met een toespeling op Wakker Nederland Tv; voorjaar 2009. Intussen passeren allerlei historische ontwikkelingen, wereldoorlogen en samenzweringen de revue. Evenals intriges, drank- en slemppartijen, buitenechtelijke relaties, buitensporige declaraties (van de eigen Telegraafredactie) en slim gebruik van nieuwe media van telex tot internet en steeds veranderingen in de journalistieke aanpak en vormgeving. Als mediaonderzoekster is Wolf in een vlotte schrijfstijl steeds op zoek naar 'de journalistieke ziel van de krant - haar eigenaardigheden, stokpaardjes en smaakmakers'. Zij maakt daarom een selectie van nieuwsthema's van Jaap van Edens overwinningen op de schaats (1893) tot de val van de Berlijnse muur (1989). Mariëtte Wolf vergelijkt deze met wat en hoeveel andere kranten schreven. Vaak gaat het hierbij overigens om inmiddels verdwenen titels als het Algemeen Handelsblad, de Haagsche Courant, De Maasbode en Het Volk (later Het Vrije Volk). De publicatie geeft zo ook veel informatie over het Nederlandse medialandschap door de tijden heen. De Telegraaf heeft in de ruim honderd jaar een opvallende gedaantewisseling gekend als het gaat om de plaats in het politieke spectrum van ons land. Het zal ook u verbazen dat De Telegraaf begon als een progressief blad: 'Moderne journalistieke genres als het interview en de reportage blijken zich uitstekend te lenen voor het beschrijven van sociale onvrede en misstanden. Het resultaat is een politiek vooruitstrevend nieuwsblad met een journalistiek vooruitstrevende stijl.' De Telegraaf steunde wel de SDAP in haar revolutionaire sociale eisen ten tijde van haar pogingen in 1918 om in Nederland de socialistische revolutie uit te roepen, maar niet de partijleider Pieter Jelles Troelstra zelf. De Telegraaf was in een tijd waarin Nederland sterk verzuild was overigens nooit 'in handen van' één van de zuilen. Wel waren er steeds rijke kapitaalverschaffers die in de krant een mogelijkheid zagen om hun kapitaal te vermeerderen. In het geval van De Telegraaf was dit de rijke katholieke textielfamilie Puijenbroek, die royaal kapitaal belegde om een herstart mogelijk te maken; met alle gevaren voor de 'katholieke' kranten van dien. Vlak na de Tweede Wereldoorlog mocht De Telegraaf vanwege zijn rol tijdens de Duitse bezetting tussen 1945 en 1949 namelijk niet verschijnen. Ook onderhield De Telegraaf in al die jaren zeer hartelijke verhoudingen met politieke leiders in het verzuilde Nederland (van Colijn tot De Quay) maar ook met naoorlogse politieke leiders, waaronder Wiegel. Ook de contacten met geheime diensten in binnen- en buitenland waren trouwens opvallend goed. Een 'constante' in De Telegraaf lijkt toch wel de onorthodoxe en continue manier waarop vaak schilderachtig schrijvende redacteuren een neus voor nieuws hadden. Dit nieuws is met name interessant voor 'de gewone' man of vrouw of voor wie daarvoor door wilde gaan. De Telegraaf heeft in elke periode ook positie gekozen en actie gevoerd zoals momenteel tegen de kilometerheffing. En de krant heeft ook steeds een flinke knuppel gegooid in het mediahoenderhok. 'Jonge knappe kerels die door hun ambitie en talent ineens nieuw leven brachten in een sluimerend krantenwezen en 'n ingedommeld publiek' schreef een concurrent in 1919. In 2009 schudden redacteuren de mediawereld op met de oprichting van PowNed; geheel in De Telegraaftraditie. Een traditie die meeslepend en onderhoudend beschreven wordt voor wie geïnteresseerd is in geschiedenis, de ontwikkeling van een krant als persmedium of wil smullen als van een ouderwets jongensboek.
Over Martin van 't Klooster
Martin van 't Klooster is zelfstandig communicatieadviseur bij Communicatie met beleid.