Voor sommigen is geschiedenis een doel op zich. De historie van een bedrijf is onderdeel van het culturele erfgoed en moet voor de generaties na ons bewaard blijven. Veel musea zijn vanwege die publieke functie ingericht. Ze bieden vermaak voor geïnteresseerden. Als bedrijfsgeschiedenis zo bekeken wordt, zullen veel bedrijven het zien als kostenpost. Bij elke recessie of crisis zullen er meer van dit soort historische verzamelingen sneuvelen. Het bewaren van objecten en het ontsluiten van archieven voor onderzoek beschrijft Ries Roowaan in het eerste gedeelte van 'A business case for business history'. Ook juridische eisen stipt hij daarbij aan. Het is een nodig deel van het boek, maar niet het meest boeiende deel. De business case die Roowaan maakt, is gericht op het inzetten van bedrijfsgeschiedenis voor het maken van winst. 'Kijk,' zegt de manager, 'nou gaat het ergens over'. De openheid die een bedrijf op deze manier geeft, levert een positieve bijdrage aan de reputatie. Zonder wetenschappelijk bewijs te geven, beargumenteert de schrijver dat het openen van de archieven een overtuigende manier is om te laten zien dat het bedrijf schone handen heeft. Zelfs als er sprake is van enige smet, is de waarheid volgens Roowaan niet zo erg als geruchten. Als enige bewijs voert hij de rol van Duitse bedrijven voorafgaand aan en tijdens de Tweede Wereldoorlog op. Iets meer voorbeelden, liefst ook van recenter datum, waren op zijn plaats geweest. De implicaties zijn immers erg groot als de stelling niet waar blijkt te zijn. Henry Ford zei eens dat geschiedenis traditie is. We willen geen traditie, we willen leven in het heden. De enige geschiedenis die de moeite waard is, is de geschiedenis die we vandaag schrijven. Zoals een historicus betaamt, gruwt Roowaan van deze stelling. Ford stapt met de stelling te snel over het verschijnsel 'identiteit' heen. Identiteit kan in belangrijke mate bijdragen aan strategievorming, aan institutioneel geheugen en aan productontwikkeling. Pak eens een leerboek over marketing of strategisch management. Ik garandeer u dat die doorspekt zijn met historische voorbeelden. Iedereen kent ze en ons handelen is er sterk door beïnvloed. Als de behandelde bedrijven nooit aan geschiedschrijving gedaan hadden, dan waren het fictieve voorbeelden geweest. Nu zijn ze traceerbaar gebaseerd op de geschiedenis van het bedrijf en voor ons ontsloten in onze leerboeken. Dat gaat veel verder dan de publieke (museum) functie. Historici voelen zich meer verbonden met een andere stelling: 'Een organisatie is het product van zijn geschiedenis'. Dat is een visie die volledig haaks staat op de starre uitspraak van Ford. Niets ten nadele van Ford, maar ik ben toch blij dat er tegenwoordig ook auto's rijden in andere kleuren dan zwart. Ries Roowaan is een Nederlands historicus, maar heeft dit boek in het Engels uitgegeven. Met een onderwerp als dit, is het ook moeilijk een nationale bestseller te maken in je moedertaal . Misschien is het geen boek voor een groot publiek, maar ik ben blij met de visie op bedrijfsgeschiedenis die Roowaan met ons deelt.
Over Joost van Driessen
Joost van Driessen is manager bij het Ministerie van Defensie. Hij is afgestudeerd in de informatica aan de Universiteit Leiden en deed zijn MBA-opleiding bij de Business School Nederland. Zijn werkterrein bevindt zich op het grensvlak waar organisatie en informatie elkaar raken.