In het voorwoord van 'Ouders opgelet!' leggen Po Branson en Ashley Merryman uit, waarom onze instincten ons zo kunnen misleiden als het om kinderen gaat. Vroeger, in de jaren '50, toen alles nog goed en duidelijk was, was opvoeden niet meer dan het desnoods met krachtige hand afdwingen van een set regels. Sinds die tijd is er veel onderzoek gedaan, zijn er fascinerende nieuwe inzichten gekomen in de ontwikkelingspsychologie en het hersenonderzoek. Onze instincten, gevoed door onze eigen opvoeding, die van onze ouders en hun pedagogen, bedriegen ons. 'Het doel van dit boek is niet paniek zaaien, maar om ons te leren anders over kinderen te gaan nadenken: diepgaander en helderder. Kleine correcties in ons denken van nu kunnen op termijn het karakter veranderen van de hele maatschappij, met één burger tegelijk.' In dit met vaart, inzicht en een gezonde dosis humor en zelfspot – de auteurs hebben zelf kinderen en passen hun theorieën derhalve maar meteen toe – geschreven boek passeert een aantal belangwekkende onderwerpen de revue. Zo zijn er hoofdstukken gewijd aan vertouwen, liegen, slapen, intelligentie, ruzies tussen broers en zussen, zelfbeheersing en nog een aantal prangende onderwerpen. Branson en Merryman durven wel! Een voorbeeld. Het eerste hoofdstuk heet 'Het averechtse effect van complimenten' – en ik denk dat alleen al bij het lezen van deze hoofdstuktitel een behoorlijk percentage van de poteniële kopers van dit boek afhaakt. Want behoort het niet tot onze diepste inzichten over opvoeden en ontwikkeling van zelfvertrouwen, dat prijzen en complimenteren van het grootste belang is voor de ontwikkeling van het kind? Mis! Prijzen om het prijzen leidt tot geestelijke luiheid, minder zelfvertrouwen en het niet meer durven en kunnen aangaan van echte uitdagingen, blijkt uit onderzoek. Kinderen doorzien feilloos de ware intenties van ouders. En: als je al waardering ontvangt voor drie of vier lukraak op een tekenvel geknalde strepen, waarom zou je dan met gefronst voorhoofd en tong tussen de tanden nog proberen 'boerderij met paard en hek' te tekenen of 'treinrails in de avondzon' ? Sterker nog: als je telkens geprezen wordt voor dergelijke weinig inspanning kostende prestaties, waar moet je dan het zelfvertrouwen vandaan halen om iets te doen wat echt moeilijk is – daar werd je immers nooit toe aangezet? Op soortgelijke wijze worden allerlei vooroordelen over opvoeden onderuit gehaald. En het mooie en inspirerende is dat wat Branson en Merryman zeggen naadloos te verbinden valt met wat bijvoorbeeld Kahneman zegt in 'Thinking fast and slow' of Eveline Crone in haar onvolprezen 'Het puberende brein' en (haar recentste boek) 'Het sociale brein van de puber'. Baanbrekende inzichten over opvoeden, zoals de ondertitel luidt: inderdaad! Een van de baanbrekendste inzichten vind ik de erkenning dat opvoeden een helse klus is en dat er geen garantie op succes is. Dat klinkt negatief, maar dat is het niet. Je kunt de wind niet veranderen, maar wel hoe de zeilen erbij hangen. Dit geweldige boek leert ouders de zeilen te verhangen. Nog menigmaal zal uw kind niet willen slapen, liegen, een ander buurkind op zijn gezicht timmeren, dreinend bij Albert Heijn tussen de schappen liggen – u snapt in ieder geval hoe dat komt na lezing van 'Ouders opgelet'. En begrip is meer dan het halve werk!
Over Bert Thiel
Bert Thiel (1961) studeerde Nederlandse taal- en letterkunde in Leiden. Hij gaf ruim dertig jaar les in het voortgezet onderwijs. Nu leest, dicht en schrijft hij.
