Gebaseerd op interviews en research geeft Bartlett een beeld. Hierbij heeft hij geprobeerd zijn eigen opvattingen ter zijde te schuiven en zo objectief en helder mogelijk verslag te doen waarbij de privacy van de mensen die hij ontmoette is gerespecteerd. ‘Dark Net’ geeft een beeld over een deel van de digitale onderwereld. Het gaat over ontmoetingen met mensen die, anoniem, hun motivatie geven voor de extreme dingen die ze online doen. De beelden zijn soms verrassend, soms schokkend, soms iets wat daar tussen zit en soms alles tegelijkertijd. De teksten zijn erg uitgebreid met veel jargon, namen en verwijzingen. Dit komt de leesbaarheid niet ten goede. Er zijn veel bronnen en een leeslijst opgenomen waar de lezer nog meer informatie kan vinden. Jammer vind ik de oppervlakkige behandeling van de onderwerpen. Zo gaat het bij het onderwerp over Bitcoins niet over de Bitcoins maar over de bedoeling van het bouwen van anonieme systemen. Ter afsluiting van de onderwerpen wordt een meer persoonlijke kijk gegeven. Deze is soms erg ongepast. Zo staat er bij het onderdeel over Trollen (Dark Net / Internet pesters) het volgende: ‘Wat de motieven van de Trollen ook zijn en hoe erg ze zich ook misdragen, misschien kunnen we toch ook iets van ze leren.’ Deze pestkoppen hebben een jong meisje tot zelfmoord aangezet. Dit wordt door deze Trollen als een overwinning gevierd. Ik begrijp helaas niet wat we van ze kunnen leren. Ook het verslag van de (voor het onderzoek) bijgewoonde live pornoshow is voor mij te veel van het goede. De volgende onderwerpen zijn behandeld. Ze zijn divers en niet altijd prettig om te lezen: ‘Dark Net’ begint in de inleiding met ‘The Assassination Market’, een voor Google onvindbare website die alleen bekeken kan worden met een speciale (niet traceerbare) browser, The Onion Router oftewel TOR. Op ‘The Assassination Market’ kun je mensen nomineren om te sterven. Hierbij kun je hiervoor geld doneren en de sterfdatum voorspellen waarmee je de pot kunt winnen als jouw voorspelling klopt. Dit is een extreem voorbeeld van wat we kunnen vinden op het Dark Net. Door de hierbij gegeven achtergrondinformatie krijg je een beeld van het niet traceerbare, donkere en vaak onzichtbare kant van onlinewereld. Een wereld waar zich wel een steeds belangrijker deel van ons leven en identiteit afspeelt. ‘De Trollen ontmaskeren’ gaat over het pesten op Internet. Een onderwerp dat sinds het begin van Internet bestaat. ‘De Lone wolf’ over mensen die in de ‘echte wereld’ niets voorstellen en op Dark Net wel iemand zijn door hun bijdrage in radicale maatschappelijke en politieke bewegingen. ‘In de Geul van Galt’ komen mensen die zich inzetten voor cypherpunktechnologie en -ideologie met encryptie en niet traceerbare digitale valuta zoals Bitcoins aan het woord. De Bitcoins hadden wel wat meer uitgediept mogen worden. Deze mensen willen de rol en macht van overheden veranderen. Julian Assange en Edward Snowden zijn ook genoemd maar helaas niet geïnterviewd. ‘Drie klikken’ is het onderwerp kinderporno op Dark Net. Het begrip dat Bartlett heeft voor mensen die kinderporno verzamelen is voor mij ziekelijk. De beschrijving van de zwaarte van de functie van mensen die kinderporno bestrijden is een beeld dat nog lang blijft hangen en respect afdwingt. ‘Op de markt’ geeft een beeld van Silk Road en de niet traceerbare drugsmarkt. Deze online marktplaatsen waren waarschijnlijk niet mogelijk geweest zonder iets als de Bitcoins of CoinJoin. Betaalsystemen waarmee een anonieme betalingen met een waarborg voor levering kunnen worden gegarandeerd. ‘Licht, webcam, actie’ gaat over het beroepsmatig ‘optreden’ van mensen voor hun webcam. Waar in de oude pornowereld een groot deel van het verdiende geld naar de omgeving ging, gaat nu een groot deel naar de IT-dienstverleners en betaalsystemen. Bartlett vind de overheidsgegevens over deze porno markt ‘overdrijving en morele paniek’. Volgens mij is hij hier teveel betrokken bij het onderwerp voor een objectief beeld. Zo verteld hij met veel trots en veel pagina’s zijn aanwezigheid bij een dergelijk optreden van drie jonge vrouwen. ‘Het Werther-effect’ gaat over pro-anorexia, zelfverminking en zelfdodingsites. Deprimerend. ‘Conclusie: Zoltan contra Zerzan’ sluit af met beelden over andere mogelijkheden met computertechnologie. Zoltan Istvan wil graag eeuwig voortleven in een computer. John Zerzan wil liever de technologie uit zetten. Het Dark Net is een wereld van macht en vrijheid. Om dit te bereiken dient er afstand genomen te worden van overheden omdat die nu macht en vrijheid controleren. Bartlett vergeet te vermelden dat overheden de normen en waarden van velen vertegenwoordigen. Hij kiest meer de mening van de individuen die zich hier mee bezig houden. Bartlett sluit ‘Dark Net’ af met ‘Als je de mensen van Dark Net vervolgens ontmoet, worden het weer mensen. Anarchistische Bitcoin-programmeurs, trollen, extremisten, pornografen en enthousiaste zelfverminkers – stuk voor stuk werden ze innemender en aardiger, interessanter en veelzijdiger dan ik had gedacht. Uiteindelijk is het Dark Net niets anders dan een spiegel van de samenleving. Wat je erin ziet is vervormd, vergroot en vertekend door de vreemde en onnatuurlijke omstandigheden van het onlineleven – maar toch herken je jezelf erin.’ Deze afsluiting geeft een herkenbare samenvatting van dit boek. Het gaat dus over de normen en waarden van mensen die anders zijn dan ‘gewone’ Internetgebruikers.
Over Henk van Tent Becking
Henk van Tent Becking EMIM MCM CMC ACP is zelfstandig interim-manager en organisatieadviseur (www.unstrug.nl) en helpt bedrijven met het vinden van een passend en duurzaam antwoord op een veranderende wereld. Als gecertificeerd lid van de Orde van organisatiekundigen en -adviseurs (OOA; www.ooa.nl) is van Tent Becking onder andere betrokken bij de zoektocht naar ‘de OOA van de toekomst’.
